Este mes de setembro sae a nova edición da revista Chío na que participo.
Non creo que me arrisque ao dicir que tintamén desexas vivir nun futuro amablenno que o benestar non sexa un luxo quense merca se non un desfrute dispoñiblenpara todos. Penso que a maioría de nósncultiva ese soño, e aínda así, semellanque o cinema non deixa de ofrecerndistopías. Mais, como vamos a imaxinarnun futuro mellor se os filmes quenconsumimos só nos propoñen mundosnen decadencia?
Dende un punto de vista evolutivo, a creación de distopías podería explicarse como un instintonhumano que simplemente pretende alertar dos posibles perigos e facernos reflexionar…
Le o artigo enteiro e desfruta do resto da edición na páxina oficial da revista Chío: https://www.chío.com/
Gravación do coloquio sobre a produción de cultura no rural durante a Cedofestiña 2024, evento organizado por As Vacas Fracas, asociación cultural e artística de Ribadeo.
A cultura chega e xurde no rural, mais iso non é todo. O arte do rural tamén ten outra forma e outro espírito. Reflexa comunidade e dedicación tal e o como o demostraron os membros da asociación As Vacas Fracas que empregaron un patrimonio tan fermoso como é o Pazo de Cedofeita para acomodar visitas, curtametraxes, coloquios e concertos. Todo un reto, pero todo ben conseguido. Aquí vos deixo a miña participación xunto a moderadora Alba, a directora da curtametraxe “A Mirada Delas”, Clara Maseda, e a creadora de Viva La Pepa, Sandra González.
Foto sacada por Lucía Ferro nalgún lugar deste mundo e con pouca calidade.
Historia compartida durante a Merenda Criminal do mes de xullo
Desde facía uns dous anos, exactamente cando o seu fillo menor marchara a universidade, Carmela colleu por costume asistir a sesión das oito do cine Pequenete cada domingo. A semana, dende que os rapaces marcharon estudar, fáiselle longa, pero o domingo á tarde, sen dúbida, era a parte que menos lle gustaba da semana.
Cando o verán chegou, a tranquilidade habitual de todo o ano trastornouse como cabe esperar no pobo de veraneo no que Carmela vivía, e aínda que sendo Carmela tan ávida de saber historias dos demais, non deixaba de poñerse un pouco nerviosa ao avistar novos personaxes na súa rutina, como Curro, un veraneante de longo tempo no pobo, que ata o ano pasado sempre viña acompañado dunha fermosa dona, pero que todas as investigacións feitas por Carmela, soubo que xa non volvería pola zona o acabar a relación con Curro meses atrás.
O certo é que este señor non chamara antes a atención da nosa protagonista, aínda vivindo case porta con porta, porque non acostumaba coincidir con el. Sin embargo, este verán Curro, seguramente tratando de encher ocos de soidade que non coñecía ata o seu divorcio, tamén empezou a coller como rutina ir a sesión das oito os domingo pola tarde.
É un domingo pola tarde, na sesión das oito cando Carmela non volveu a ver o seu paraugas favorito, un precioso paraugas de Cacharel que resultou ser o último presente que lle regalara o seu marido antes de falecer uns meses antes de que o seu fillo pequeno marchar a universidade, momento no que por primeira vez na vida comezou a vivir completamente sola.
Por suposto, este contexto, foi o que a levou a tratar o asunto do extravío do seu precioso paraugas, a un nivel de investigación propio do mellor equipo de profesionais.
A investigación comezou con un exhaustivo interrogatorio a Jaime, o acomodador, un rapaz ou tal vez un home de mediana idade, porque era desas persoas que sempre estaban aí, fisicamente igual, pero no que ninguén reparaba, polo que Carmela, tan enterada sempre de todo, non podía calcular ben a xeración na que ubicar o servicial acomodador que tivo toda a vida o mesmo traballo pero non tiña claro se empezara sendo un eno ou xa un home.
Jaime non foi de moita axuda, coma de costume non soltou prenda, Diría Carmela que se lle vía máis axitado do habitual, poida que cun sentimento de culpabilidade. Mais non era doado de descifrar. O máximo que lle sonsacou foi que o establecemento non se faría cargo do material subtraído. Vaia sorpresa.
Ademais do seu coñecido Curro, había unhas cantas persoas mais no cine, ningún de moita axuda para resolvelo seu misterio. O peor foi un tipo seguramente alemán que non tiña nin idea de galego. Ou castelán, para o caso. Para que viría ao cine daquela? E tiña unha cara de estar sempre abraiado e encantado coa vida. Podería ser que só viñese para subtraer o seu prezado paraugas?
En fin, que a pesar de canto buscou e interrogou non deu coa solución ao seu problema. Sorte que Curro a esperou mentres un a un liscaban todos eses posibles testemuñas. Así puido volver acubillada polo seu grande paraugas de volta ao seu domicilio. Curro era moi comprensivo, xa sabía o prezado que era para ela ese obxecto e permitiulle desafogarse durante todo o traxecto escoitando atento.
Jaime metérase nun bo problema. Nunca tal lle pasara nos seus anos como acomodador. Non lle fixera gracia subtraer o paraugas á pobre muller, pero o Curro dixo que era por amor. E os cen euros de propina xa os collera sen pensar moito no que viña despois. Bueno, era un bo paraugas, aínda que non puidera usalo na vila xa encontraría a alguén a quen agasallarllo, non é como se a Carmela se fose a mover moito fora do pobo.
Estás a consumir. Ler, é consumir cultura. Desfrutar dun texto, sexa bo, malo, útil ou inútil, é consumir cultura. O consumo de arte é esencial para alimentar as nosas mentes, e dende logo que pode determinar a nosa maneira de pensar, mais non a transforma do mesmo xeito que o fai a súa creación. Agora ben, canto tempo dedicas ao acto cultural de facer arte?
A palabra que hoxe empregamos para englobar un conxunto de coñecementos, crenzas e costumes ten o seu orixe nun ámbito ben físico, o de cultivar a terra. Aínda que empreguemos esta palabra para definir o resultado das creacións humanas, non podemos esquecer o importante papel que ten o proceso.
Decatámonos que é así cando reflexionamos sobre os hábitos e comportamentos das persoas segundo as diferenzas que atopamos entre varias culturas. Ponse así de manifesto o relevante do acto en si, incluso máis que a explicación ou razoamento que o acompaña. Por exemplo, o tempo que lle dedicas á alimentación pode desencadear en rituais moi distintos e do mesmo xeito determina que tipo de comida escolles. Non é o mesmo xantar en media hora que sentar ao redor da mesa sabendo que dispós de dúas horas para facelo. Novamente, o proceso é o que toma relevancia por riba do que é consumido.
Creadores de comportamentos
Antes preguntaba canto tempo dedicas á creación de cultura, posto que é o eixe transformador da mesma. Agora pregúntoche polos creadores da maioría do arte. Quen lle dedica ese tempo que moitos non posúen e con que condicións o fan?
Os creadores de arte son os cultivadores de cultura. Para acadar un conxunto de coñecementos e crenzas orixinal e frutuoso é importante que os seus procesos e resultados sexan diversos. Tamén deben posuír obxectivos variados, pois polo contrario, concéntrase o seu poder nunha única dirección.
Pode ser que consideres que mentres a dirección sexa cara o futuro, non hai problema ningún. Ao fin e ao cabo é así como moitos definen o progreso. Mais o futuro sendo incerto está tamén cheo de posibilidades, tanto gloriosas como devastadoras. Ninguén ten na súa mente a visión perfecta que nos levará a unha vida de absoluto benestar. Todos estamos errados dalgún xeito, o que significa que todos tamén podemos aportar algo.
A día de hoxe a maior parte da cultura está sendo producida por grandes empresas. Digo producida e non cultivada nesta ocasión porque son as empresas que dirixen a dirección cultural sendo os empregados os que traballan o terreo artístico. Os resultados deste proceso están baseados en obxectivos privados determinados pola maximización de beneficios económicos, o que deixa o benestar social relegado a un segundo plano. Esta cultura non inspira a imaxinación para debuxar un futuro mellor, se non que define ao ser humano como un simple traballador ou un intenso consumidor.
Debido a esta intención de obter éxito financeiro vemos como a diversidade que non renda economicamente tamén se reduce, estreitándose o camiño cara unha uniformidade fácil de manipular. Ao ignorar as linguas ou músicas rexionais conséguese simplificar o discurso e minimizar o pensamento crítico e independente. Deste xeito, aqueles que crean a cultura serán tamén os que gobernen ao pobo. De aí que un dos movementos máis revolucionarios que existen é o de falar e escribir na lingua propia, xa que ao ser un acto tamén se trata dun proceso, un proceso cultural que participa no futuro.
A cultura do futuro queda por determinar
Sigo facendo preguntas. Que cultura desexas? A miúdo consumimos obras de arte só polo feito de estaren dispoñibles e non porque sexan exemplos desa cultura que nos gustaría experimentar. Con frecuencia, os relatos creados por aqueles que poden, están cheos de distopías, de medos que nos bloquean e non nos permiten facernos cargo do noso destino. Neste ambiente cultural, resulta crucial pensar en que futuro queremos imaxinar, pois será ese futuro o que nos servirá de inspiración ao crear a realidade.
Anímote a cultivar. A desfrutar do proceso de imaxinar o futuro, e a poñelo por escrito, a pintalo, a filmalo, a programalo mesmo nun videoxogo. O importante é ser partícipe no proceso e permitir que a cultura te atravese transformándote a ti e a sociedade no intento.
Se non sabes por onde comezar creando, podes unirte a un dos próximos obradoiros mensuais que organizamos coa intención de cultivarnos dende o rural e para o rural ou podes facer un dos cursos que imparto persoalmente e con dedicación plena.
AQUÍ podes atopar un pouquiño sobre a escritura para adultos.
Un relato colaborativo escrito durante o Obradoiro de Escritura Creativa de Historias de San Xoán.
Véspera de San Xoán, Gatipedro anda atento coma de costume. Xuntouse moita xente no campo santo e el precisa facer das del para sentirse útil e vivo. Achégase á porta coa idea que sempre ronda a súa cabeza, ver cantas plañideiras hai e cantos choran de verdade ao falecido. Tarefa doada. Como lle gusta ver este tipo de espectáculos. (Lorena)
Anos atrás comezara a disfrutar desta actividade. Antes era un ser simpático e alegre. Gozaba de rir coas fadas e de gastar o seu tempo ao carón das fogueiras. Dende logo era un divertimento máis inocente. Mais a vida daba moitas voltas e a súa, en concreto, parecera unha noria.(Gonzalo)
Mais esta vez parecía non ser tan doado desfrutar do seu divertimento favorito. A porta estaba chea de xente impedíndolle o paso. Tratou de subir por unha parede a ver se conseguía atisbar algo do suceso pero, por vez primeira na súa vida, viuse incapaz de facelo. Conseguiu, si, subirse a unha árbore, mais esta comezou máaicamente a se encoller, ata meterse por completo na terra, seguramente volvendo a ser unha semente.
–Pero que carallo?–preguntou para si o Gatipedro. –Quen tería este poder e estas ganas de amolar?
A súa pregunta quedou respondida ao cheirar un pouco de pó de fadas….(Jose)
Revirou a cabeza pouco a pouco temendo atopar tras a súa caluga algo que non lle dera boa espiña, e alí estaban. Aló, aló ao lonxe, xusto enriba da porta do camposanto estaban as tres fadas, chorando.
–Como chorando elas?
De súpeto a árbore comezou de novo a medrar e canto máis o facía, o Gatipedro comezaba a notar unha, dúas, seis, dez… Así ata vinte e tres bágoas de xuño, o nicho vinte e tres, vinte e tres bágoas. (Tamara)
E deuse conta que as bágoas delas e as bágoas del eran de ledicia, era o vinte e tres de xuño e por fin ía comezar o verán e el por fin comezou a mirar ao seu redor fóra de ese camposanto. Mirar outras árbores, os paxaros, unha fonte que sempre trae auga fresquiña, e ese son… Elas alí choraban de ledicia de velo a el que pòr fin abreu os ollos e mirou máis alá de aquelas bágoas todas tristes, deuse de conta de que tamén hai bágoas alegre e comezaron a rir e a chorar de risa as tres fadas e o Gatipedro.(Marta)
Un relato colaborativo escrito durante o Obradoiro de Escritura Creativa de Historias de San Xoán.
O ceo encheuse de luces co estalido dun cobete. Chegara o día máis importante do ano, o día no que fadas e trasnos se reunían para os seus rituales. Nesta ocasión escolleron o Campo Santo de Barreiros. Gustáralles moito xa que no seu interior tiñan todo o necesario para sobrelevar eses días, dende un pozo ata unha gran fogueira. (Gonzalo)
Non é precisamente que ambos seres mitolóxicos se levasen ben entre si. De feito andaban sempre a discutir sobre a cal pertencía que lugar da comarca, ou como tratar aos diferente animais. Pero as luces do ceo instábanos a deixar á marxe as súas trifulcas para facer entre todos a “cadea de ouro”. Para este ritual, todos os individuos de cada poboación debían xuntar as mans, a modo de cadea, de xeito que cada fada lle dese a man a dous trasnos e cada trasno a dúas fadas. O ritual asegura un no ano para toda a comunidade. (Jose)
Todo pintaba sinxelo, mesmo esperanzado, San XOán era ese gran día no que todo comezaba de novo deixando atrás os enredos, trifulcas e cousas malas. Pero mada diso sería así: esa cade só podería ser “cadea” cando todas as mans estiveran collidas, pero alguén tiña que comezar e agardar toooooda unha volta sen unha man collida. E ninguén quería ese papel. Trasnos presionaban para que foran as fadas, e elas devolvíanlles a eles a responsabilidade.
–Fagamos algo–dixo a única trasna. –Quen dea o primeiro paso será nomeada/o “maior” do Reino, estará demostrándonos que lle importa máis a boa convivencia que si mesma/o. Que vos parece? (Tamara)
–E que quere dicir se “maior” nun reino?–dixo unha fada.
–Houbo un forte balbordo, uns falaban por riba dos outros. Non se entendía nada, ninguén falaba claro e moito menos escoitaban. De súpeto outro estalido de luces no ceo, bágoas marelas que caían sobre o Santo Estevo do Ermo. Todos calaron e ficaron fascinados. Inconscientemente, agarráronse das mans, a pares, como mentaba a antiga tradición. Non se soubo quen foi o primeiro en dalo paso, quizais a natureza, esa sabia nai que guiara ambas familias a entenderse. (Marta)
Quizais levarse ben era difícil pero o que pasaba se as disputas continuaban era peor. Que sería o próximo que o ceo enviaría… Mellor non sabelo. Entenderse… O ser “maior” estaba alí arriba, non había que designar a ningún ser maior máis ca ese. Cun era suficiente, que “maior” ser pode haber que o medo ao que aconteza? (Lorena)
Cando retornei a Galicia foron moitos os que cuestionaron a miña decisión de vivir no rural. O principal argumento foi a falta de servizos, pois é ben sabido que o acceso a calquera comodidade está máis facilitado no ámbito urbano. Para esas mesmas persoas foi sorpresa descubrir que pasados uns meses da miña mudanza todas as semanas dou con algunha actividade que me entretén ou cultiva a mente. Mais a pregunta xurde: como fago para enterarme?
Pois a moi duras penas, se che son sincera. Comprobo todos os taboleiros cos que me cruzo, estou en grupos de mensaxería nos que se comparten as novas deste tipo, pregunto e coméntoo con outras persoas con intereses similares… Poucas son as veces que as redes sociais convencionais me solucionan o problema, pois alí adoito a ver o que se organiza no coliseo de A Coruña ou nalgunha sala coñecida de Madrid. E por suposto, en moitas ocasións chégame a información unha vez pasada a romaría.
Coido que foi discutindo esta falta de conexión entre os cidadáns de A Mariña e os organizadores de eventos da contorna como lle xurdiu a idea de amarinha.gal aos seus creadores. Trátase dun espazo público deseñado sen algoritmos ou anuncios para así rexenerar a vida sociocultural desta comarca luguesa.
A idea é facilitar un entorno no que se poña o foco na xente mariñá e nos seus proxectos. Aquí residen moitos artistas e artesáns que mesmo non se coñecen entre eles. Ademais hai unha gran variedade de establecementos, especializados ou non, que a diferencia das grandes marcas, teñen persoas dedicadas ao comercio xusto ao seu fronte. E como non, están tamén eses axentes dinamizadores culturais, sexan os concellos ou as asociacións de veciños, que se esforzan por levar o coñecemento, a música e o arte a todos os recunchos do rural. Por elo, podo dicir con confianza que non é que non haxa servizos, se non que non hai unha rede de comunicación establecida para que a poboación desta comarca desfrute deles.
amarinha.gal, en tanto que se trata dun proxecto sen beneficios económicos para os seus creadores, ofrece un inmenso proveito social para a contorna. Os negocios locais poden alí sacar rédito ao promocionarse gratuitamente nunha canle na que non precisan competir contra as inmensurables forzas das grandes empresas. Ao promover os seus eventos, produtos e servizos nesta plataforma poden chegarlle con maior probabilidade á poboación a quen realmente van dirixidos.
No caso dos concellos e asociacións, estes conseguen unha vía de comunicación humanizada na que os datos persoais de socios e veciños son de certo privados e onde o discurso social e a política non son manipulados por intereses económicos.
En resumo, amarinha.gal ofrécelle ao mariñán iso ao que lle chaman soberanía dixital, é dicir, o poder sobre o súa información dixital (datos persoais, fotografías, creacións…) fomentando deste xeito un futuro máis digno e igualitario para todos, repartindo o poder que un pode exercer no ámbito virtual, e por ende físico, entre todos os membros desta nosa comunidade que é A Mariña Lucense.
Un relato colaborativo escrito durante o Obradoiro de Escritura Creativa de Historias de San Xoán.
Plac, plac, plac, plac…
-Alguén debera arranxar esta fonte, non hai maneira de manter vivas as flores dos nichos! -berra alguén.
O Gatipedro, agochado tras o último panteón comeza a apertar as pernas para conter as gañas de facer pis.
-Isto é cousa do demo! -pensa-. Se a auga mata o lume, igual podo matar a auga con lume… (Tamara)
Entre tanto pensaba o Gatipedro en arranzar e solucionar, apareceu un trasno moi lixeiro.
–Ui, e ti que es? –dille o Gatipero.
–Son o trasno Rofe.
–E que fas aquí? Vesme axudar a arranxar a fonte?
–Pois non precisamente, eu viña en busca dunha cadea de ouro.
O Gatipedro estaba adoecido coa súa incontinencia, xa lle parecía que aquilo ademais de ser cousa do demo, era un pouco cousa dos anos e algo de xenética tamén. Seu pai, en paz descanse, tíñache o mesmo problema. Encima de estarse mexando tiña un trasgo diante a preguntar por unha cadea de ouro. (Marta)
–Pero que cadea de ouro, home, que vou saber eu?
Todo iso dicía con bágoas nos ollos. Recordaba que súa madriña lle dicía:
–Chora… Se choras mexas menos…
Todo o que sentía era impotencia, non podía deixar o seu posto para ir ouriñar e encima un trasno pesado non paraba de preguntar. As bágoas comezaron a brotar dos seus ollos, aliviou de vez. Era tarde xa e por riba o trasgo alí mirando como si nunca tal cousa vise. (Lorena)
Era cando menos unha imaxe curiosa. O Gatipedro, impo”ente, chorando e un trasno saltando e molestando. Nestas, por se a situación non era suficientemente absurda, apareceu tamén a se”ora das flores. Señora por dicir algo porto que as ás que lle asomaban nas costas deixaban claro que era unha fada.
As fadas son boas. Sempre se soubo ademais que eran boas resolvendo problemas e as ganas de mexar do Gatipedro eran un gran problema. O trasno tamén era un problema, porto que seguía dálle que dálle coa cadea de ouro.
–Señora fada, reléveme durante dous minutos que senón imos ter unha desgracia!! (Gonzalo)
A fada, bondadosa como era, decidiu solucionar ambos problemas á vez.
–Poderías subirte ao cume da fonte, Gatipedro? Creo que teño a solución a este problema teu.
Confiado, o gatipedro fixo como lle mandaron. Unha vez no pico da fonte, a fada paralizouno e berrou ao trasno.
–Como non sube aí e lle fas unhas cóxegas ao noso amigo?
Aínda non acabara a frase e o trasno xa estaba a executar a orde. Igual xa se lle ocorrera a el. Logo de unhas poucas cóxegas o Gatipedro xa non podías máis, e aliviouse dende enriba da fonte. Tanto pis tiña que botou semanas mexando, con os asistente ao camposanto usando o chorro para limpar os nichos.
Pasado case un mes, cando o feitizo e o pai acabaron, o Gatipedro decidiu non volver a arranxar nada nunca máis. (Jose)
Un relato colaborativo escrito durante o Obradoiro de Escritura Creativa de Historias de San Xoán.
Ao Gatipedro como medio gato e medio Pedro gústalle moito beber de auga corrente, e máis de auga fresca dunha fonte do camposanto. Alí estaba el coa súa grandísicma lingua pasando por entre os nichos e lápides para poder achegarse á fonte cando… (Marta)
O Gatipedro érache un ser normal, bueno, do montón. Nunca se preocupaba por nada. Total, pa que… Cando ves que a auga corre sen fin, infinita, que problema podes ter. Pois así era con todo, nada lle causaba interese, era un ser pausado e parado. P problema tívoo un día de sol, logo de 53 días de sol, co suor salgado e a auga que deixou de correr. Como podía ser que a auga da fonte xa non se movera? Que ía ser del? Non podía pensar con claridade por mor da deshidratación. Xa empezaban as alucinacións.
Unha fada con chave inglesa e desaparafusador… (Lorena)
Unha cadea de ouro cunha billa da que beber…
Que podía facer el, extasiado e preguiceiro?
Deixouse caer xunto a fonte baleira do camposanto. As persoas non podían co seu peso e a cabeza estaba a punto de lle rebentar. Escoitou e intentou centrarse. Un grupo de trasnos achegábase. A súa avoa sempre o avisara deles. Eran a imaxe do demo na terra e se o descubrían a deshidratación sería o menor dos seus problemas. Tentou esconderse mais estaba tan frouxo que caeu estrepitosamente na fogueira apagada que tiña ao lado. Tremíalle todo o corpo cando os trasnos se achegaron e ao velo nese estado correron cara el. (Gonzalo)
O Gatipedro tomou o curso de acción que máis ía co seu carácter. Fíxose o morto. Total, no mellor dos casos era adiantar o inevitable. Notou como os trasnos empezaban a atalo a uns paus. Como lle sacaban a lingua para medila, ou lle intentaban quitar o corno da fronte como se fose postizo. O Gatipedro decidiu continuar coa súa actuación ata o punto de deixarse ir e quedar completamente inconsciente. (Jose)
E nese intre que nin vivo nin morto algo no seu subconsciente estaba dando lucidez á situación. Claro, o corno! O seu corno que tantas pingas de auga deixara caer a maldade e desperdicio agora estaba baleiro. Se eu tivese gardado esa auga dentro do corno agora tería de onde beber, pensou.
E de súpeto, espertou. Non había ataduras, nin trasnos, nin sol. A fonte corría que daba gusto e ao tempo que camiñaba cara ela para encherse de novo pensaba que a lección fora ben aprendida.
Un relato colaborativo escrito durante o Obradoiro de Escritura Creativa de Historias de San Xoán.
Ata o de agora, a alianza entre fadas e trasnos estaba a manterse sen contratempos mais ao chegaren ao camposanto, un dos trasnos, Pixín, decidiu mexar sobre unha tumba, o que enfadou a tódalas fadas. (Jose)
–Non fagas iso! -berráronlle.
–Eu son un trasno, nada do que faga é con maldade –dixo.
E así era: os trasnos facían trasnadas e sempre dende a diversión. Pero esta vez a Pixín escapáraselle das mans. Ou mellor dito, de… E elas, sempre un pouco reprendedoras a pesar da súa doce aparencia, non ían ter compaixón tampouco esta vez. (Tamara)
–Paréceche divertido andar a mexar nas tumbas? –dicíalle unha das fadas–, pois agora cada vez que teñas ganas de mexar terás que dar tres voltas ao redor do camposanto, dar tres saltos á pata coxa e dicir: Eu nunca máis mexarei por riba dunha tumba.
O trasno burlón saíu de alí ríndose e pensando: Vaia panda de resabidas, como eu non vou poder facer pis cando me dea a gana?
Foi camiñando e camiñando, falando con uns e outros, facendo algunha trasnada polo camiño, ata que xa tiña que pasar: déronlle as ganas de mexar. Pero non podía! (Marta)
Como que non podía. Bueno señores, Pixín era un trasno e encima podía volverse invisible aos ollos das fadas. Non che eran tan listas elas, non tiñan superpoderes, voaba, pero tamén voa algunha galiña se colle velocidade…
Decidiu ir detrás do castaño máis grande, un que tapaba a lápida do ser máis poderoso do camposanto. Agora ían saber o que era bo. Pixín era o que levaba as rendas, que voltas e pinchacarneiros ao lado do camposanto. Nunca máis, eh… Aquí mesmo!
–Ala! Se se ve ao lonxe! Está Pixín a facer das súas mexando naquela lápida.
–É ben parvo, volverse invisible si, pero os ouriños… Verde radioactivo!
–Vamos rirnos todas ao seu redor e a ver canto tarda en deixar de ser invisible… Non vai ter maior escarnio que contar que non o vemos, pensar que sae vitorioso e pam! O espectáculo máis ridículo da vida de Pixín. Triunfo para as fadas! (Lorena)
Rodearon o castaño e xa o estaban a celebrar.
–Vaille das mal a Pixín! –dicía unha.
–Xa hai que ser parvo! –ría outra.
Cando acabou de correr o líquido radioactivo agardaron. E agardaron… E agardaron… Pero que estaba a pasar? E Pixín?
De súpeto, oíron un riso que resoaba en todo o camposanto.
–De veras que contabades ser máis listas que un trasno? –Pixín, vitorioso, mexaba dende o alto do castiñeiro e facíao por riba delas.
Estaba claro que ser correcto non era o seu forte. Desta maneira, tras séculos de alianza entre fadas e trasnos, todo se rompeu por unha mexada. Iso si, unha gran mexada. (Gonzalo)
