Fai uns quince anos que rematei o instituto e as cousas cambiaron moito, o que non sei é se fun eu a que observa o mundo doutro xeito ou é o ensino o que mudou. Non me refiro aos modelos de educación senón ás sutilezas que os acompañan. Antes eu cría que o estudo era unha forma de obter novo coñecemento para medrar como persoas independentes. Agora vexo que o que ocorre nas aulas é con alta frecuencia un adestramento de soldados para o capital.
Era 2009 -a crise acababa de abrirnos os ollos a moitos e xa pouco importaba se tiñas estudos ou non, a busca laboral complicábaselle ata ao máis formado- e no ambiente xeral percibíase un medo compartido por pais e educadores que, penso, transformou a maneira na que aprendemos hoxe en día nenos, adolescentes e adultos. Un sentimento construído e deseñado por un capital con necesidade de profesionais que sucumban ás necesidades da elite coa esperanza de cubrir as súas propias.
As institucións educativas públicas e privadas deixan de lado o coñecemento e priorizan a súa actividade cara o mundo laboral preséntandose como campamentos de obreiros obedientes.
Esta conclusión a que cheguei comezou como un xerme desasosegado que foi medrando e finalmente madurou ao eu coñecer as experiencias reais vividas polos adolescentes no seus centros de ensino. Para ilustrar a miña crítica vou a compartir varios exemplos de actividades programadas dende o goberno e demandadas polo profesorado como parte das súas obrigacións.
- Na clase de inglés asignóuselles un proxecto no que se xestiona o financiamento dunha viaxe a Londres.
- Na materia de valores cívicos pedíuselles que dado un salario mensual pensaran o reparto económico necesario para sustentar a unha familia.
- En educación física organizaron un campionato de fútbol no que os “presidentes” (xefes de equipo) teñen 16 millóns de euros para vender e mercar xogadores co fin de construír o equipo vitorioso.
Non lle levarei a contraria a aqueles que insistan en que os rapaces precisan aprender matemáticas. Tampouco aos que incidan na importancia de darlle o valor adecuado ás labores do fogar que sustentan a vida. E por suposto que non negarei a necesidade de desenvolver habilidades de xestión e organización para o bo funcionamento do día a día. A miña crítica non vai por aí. O que realmente me preocupa ten máis que ver coa corrupción da infancia e adolescencia.
Certos partidos políticos e algúns proxenitores consideran que non lles debemos falar á mocidade nin de sexualidade nin de morte ata que sexan adultos, pois cren que facelo antes de que se vexan expostos polo discorrer natural da vida é practicamente forzalos a caer en vicios perigosos. Mais semella que ninguén ten problema en afundirlles os miolos en avaricia e envexa xa que lles falamos de diñeiro e da súa suposta importancia a cada minuto.
Non estamos daquela empurrándoos a crear unha vida na que a ansia de acumular non os deixe desfrutar das virtudes da colaboración?
Non os estamos a privar de desenvolver unha xenerosidade e compaixón que, tal como demostra a antropoloxía, foron o xerme da nosa civilización?
Ao fin e ao cabo a sexualidade e a morte é algo que sempre estivo aí como parte da existencia humana, mentres que o diñeiro é unha invención utilitaria cuns poucos miles de anos.
O programa educativo está deseñado co fin de crear empregados útiles para a cadea produtiva e consumidores ansiosos que a fagan xirar. O que este programa non ten en conta é que o sistema sobre o que está apoiado estase quebrando a pasos axigantados. Pronto non será máis que un pozo onde afogarán os soños e esperanzas inxectados na mocidade dende a educación.
O mellor exemplo é a recente introdución da materia de intelixencia artificial. Falamos dunha rama das ciencias tecnolóxicas que aínda está en desenvolvemento. Non se coñece ben como pode servir ao ser humano e tampouco se sabe a viabilidade da mesma a logo prazo xa que ten un alto custo enerxético o cal incrementa a desfavorable situación climática na que nos atopamos. E aínda así, sen nen sequera entender como funciona un ordenador, un sistema operativo ou mesmo un simple campo electromagnético, os mozos de 4ESO están a cursar esta materia.
Daquela a pregunta xurde: que se está a facer nesa hora lectiva? Estase a emitir publicidade masiva nas mentes de futuros consumidores. Faise, ademais, no momento perfecto posto que aínda non teñen a madurez suficiente como para comprender que se trata dunha burbulla do mercado como tantas outras que houbo e explotaron.
O Estado semella contentar ao capital a toda costa por iso aquelas persoas que dedicamos tempo ao ensino e crianza non nos podemos deixar levar polo efectismo capitalista. Debemos centrarnos en educar no coñecemento universal en verdadeira liberdade e aproveitar o que si podemos controlar: os xogos e os supostos cos que educamos á mocidade.
Deixa unha resposta