Despois de publicar o traballo de Celia Castro sobre Leonardo Fernández Reinante para o libro das festas do 2022, decátome dos outros traballos, menores, que aparecen nel publicados. Aquí está o presentado por Lalo Gutiérrez, unha volta corrixido algún erro tipográfico:
Unha efeméride de 1773
A primeira administración da lotaria en Ribadeo
Cronista Oficial
Hai bastante tempo cando tivemos oportunidade de investigar a historia do Círculo de Recreo de Ribadeo, unha sociedade fundada en 1851, entre outras moitas cuestións que atinxían ao vivir local de mediados do século XIX en Ribadeo, un tempo aquel de grande activismo marítimo comercial, chamou a nosa atención ao repasar algúns aspectos contables do coñecido como Casino, os gastos da podente sociedade na adquisición de billetes da Lotaria Nacional. Téñase en conta que era unha sociedade quizais a mais podente da pequena burguesía local, e das máis fortes da provincia, cuxa sede era o magnífico edificio da rúa da Santísima Trindade que ocupou tempo despois o antigo Colexio das Fillas da Caridade.
Pero así como temos información de outras efemérides como a apertura da primeira farmacia, o temperán posto de telégrafos, o inicial tanatorio e outros moitos servizos, como os sucesivos matadoiros, as traídas de auga, as fontes e os lavadoiros públicos, os embarcadoiros, e os periódicos que van sinalando fitos locais, non déramos cos detalles deste xogo implantado en España en tempo de Carlos II, moi semellante en funcionamento ao que hoxe se chama lotaria primitiva, ou sexa os precedentes de a Lotaria Nacional. Como se sabe a primeira foi inspirada na de Nápoles e comezou a funcionar en 1763, e a Nacional en 1812. Pero accedimos aos datos do primeiro Administrador de Lotarias en Ribadeo mercé aos traballos de Maria Luisa Meijide, publicados vai para medio século, nun cumprido e ameno estudo sobre Vicente Seixo, un verdadeiro precursor, e as orixes da lotaria en Galiza no século XVIII. Seixo era natural da cidade de Ourense, ou dos seus arredores, segundo información de Antonio Couceiro Freijomil, que o destaca a maiores como agrónomo. Naceu en 1747 e faleceu en 1824.
Nunha lista das principais Administracións de 1773 só aparecen en Galiza A Coruña, Santiago e Ribadeo, onde o Administrador era D. Juan de Murias y Mon, que tamén figura nas relacións de 1775 e 1776. Neste mesmo ano, no sorteo do 12 de agosto aparece ingresada polo sorteo correspondente, unha cantidade por un discreto premio. Pero se falamos de recadación, en xullo de 1815, ou sexa en plena Guerra da Independencia e con parte do país ocupado polos franceses, Ribadeo despachou 34 billetes, ou sexa que estaba por enriba dos vendidos en Betanzos ou Villafranca del Bierzo, aínda que por debaixo de Tui. O prezo do billete eran 5 reais de vellón.
O administrador antes citado, que debeu ser o primeiro, era parente do dono do pazo de Guimarán, ou sexa de D.Bernardo Rodriguez Arango y Mon, e procedía da mesma zona, isto é o antigo concello de Burón e a súa comarca dos Oscos. Sabemos que tal e como sucedeu con outros administradores, figurou entre os anos 1774 e 1776 na relación de debedores coa Facenda Real cun descuberto de 6.797 reais que tivo que reintegrar, cousa que fixo nun prazo curto xa que se trataba dun propietario podente e afeito aos negocios. Por iso non rechama que un seu paisano Antonio Raimundo Ibáñez comezara a súa andaina profesional na Casa de Guimarán.
Naquel tempo existían outros xogos de azar, pero ningún arraizou como o Real Xogo da Lotaria, xa que se trataba dunha iniciativa oficial, moi rendible para a Facenda, pero que ademais nos seus inicios foi presentada como captadora de recursos para o ben común: hospitais, escolas e outras causas xustas e obras pías, que ademais constituían un atraente reclamo publicitario, ademais do poder engaiolante dos xogos de azar.
Falamos somente dos limiares da lotaría na nosa vila, unha historia de altibaixos de fortuna, como en calquer lugar. Por non saírmos da discreción, unha mostra da historia deste xogo de sorte, citemos apenas a doa dun abelorio: en 1933 moitas felicitacións recibiu un médico ribadense con boa estrela, ao que lle corresponderon vinte e cinco mil pesos, nun sorteo da Lotaría Nacional.