A COSTA DO GOLF
Xosé Carlos Rodríguez Rañón
Así se acabará chamando a Costa do Sol pola proliferación de campos de golf, case tantos xa como de labranza. Para que se dean unha idea, dicirlles que a meirande parte dos vendedores ambulantes teñen diversos tipos de palos como produtos estrela. Lonxe fican como reclamo dos seus postos efémeros os bolsos falsificados e as falsas prendas de marca.
Só a min se me ocorre visitar eses lares en agosto. A calor impide teimudamente facer unha vida normal, non digamos xa traballar. A cousa foi culpa dunha amiga que veranea alí desde hai 25 anos (moi perto da casa de María Teresa Campos) e que me ofreceu aloxamento de balde e, claro, “a caballo regalado no se le mira el diente”. Creo que foi a primeira vez na miña vida que tiven que mercar un abano, mais con esas temperaturas, un non ten ánimo nin de movelo, e moito menos de darlle un aquel flamenco.
A Malaka fenicia e logo romana e árabe, entre o mar e a serra de Ronda e da Axarquía estará moi ben para vivir desde o outono á primavera, mais en época estival, mellor fuxir dela ou refuxiarse termicamente nalgún dos seus frescos e sombrizos monumentos como a inacabada catedral (construída sobre a antiga mesquita) á que, por lle faltar unha das torres, chaman “la manquita”.
Aloxeime nun pequeno apartamento dun antigo casarón moi perto da arteria principal da cidade, a rúa Larios, con nome de marqués amante do alcol. A mala sorte quixo que se escarallara o aire acondicionado, tendo que intentar durmir coas xanelas abertas para que entrara o pouco fresco nocturno e o moito boureo dos días grandes de “feria”. Resultado: insomnio a domicilio.
Subir a pé á alcazaba musulmá e á fortaleza de Gibralfaro baixo un sol abrasador foi como facer unha etapa do Tour de Francia ao cumio do Tourmalet. Desde o alto albíscase toda a cidade a rentes do Mediterráneo, coa praza de touros en primeiro plano e a costa de África intuída nunha lonxanía bretemosa de cadro impresionista.
Non moi lonxe está a igrexa na que baptizaron a Picasso quen morrería no seu estudio de París cun pincel nunha man e na outra un cigarro noventa anos despois. Quen puidera facelo igual a esa idade mudando o pincel por un bolígrafo e o lenzo por un folio en branco! No seu museo malagueño de estilo renacentista están as obras que non quixo vender e as que mercou, despois da súa comercialización, outra vez. Na súa casa natal, non hai tanto para onde mirar.
En Málaga está o primeiro cemiterio protestante de España, se cadra pola abondosa presenza de románticos ingleses abraiados polo pintoresquismo andaluz no século XIX. Jorge Guillén repousa aí, non por protestante, mais se cadra, por “protestón”. En época andalusí, os cristiáns eran soterrados con nocturnidade e aleivosía na praia da Malagueta, cuxa area disque foi traída polos ventos desde as costas magrebís.
A alameda urbana (ateigada de verdes cotorras arxentinas, ruidosas e invasivas) foille gañada ao mar e o obelisco no que están os restos mortais do heroe liberal Torrijos aínda é hoxe de soberanía francesa. Da súa custodia encárgase o consulado da República na cidade. Non moi lonxe están as antigas atarazanas musulmás (estaleiros de ribeira), hoxe reconvertidas en mercado central de férreo estilo neomudéxar. Aos pés da muralla árabe descubriuse en 1951 o teatro romano, moi perto do modernista no que se celebra o festival internacional de cinema. Construíndo un aparcadoiro subterráneo, a liña do novo metro ou rehabilitando unha librería atopáronse tamén varios treitos dos antigos muros medievais, entre os cales, procesionando hai séculos en Semana Santa a altas horas da madrugada, dúas irmandades de confrades remataron, non se sabe moi ben por que, como o rosario da aurora, segundo di a tradición popular e o refrán.
Un dos seus cafés míticos é o Central, desde onde “urbe et orbi” se pide o café de ata dez xeitos diferentes. Tamén é un clásico a taberna El Pimpi, un longo túnel de ambiente taurino ateigado de bocois de moscatel ou Málaga Virgen asinados por todos os famosos que por alí pasaron. Por non falar do bar “La casa del guardia” na que só se atende na barra, sobre a que se fan as contas dos clientes con xiz.
Trece chemineas fabrís (das 300 que chegou a haber) mantéñense ergueitas como palmeiras ao longo co cauce do río (regato en verán) Guadalmina. Sentado nun banco do paseo marítimo pasa case desapercibida a estatua de Hans Christian Andersen, outro nórdico namorado da cidade como hoxe os milleiros de turistas estranxeiros que ateigan as súas rúas a todas horas de luns a domingo. Tamén é discreto o semáforo que este verán lle adicaron a Chiquito de la Calzada para cruzala cos seus movementos de “fistro de la pradera”. Pola rúa atopeime con outro humorista: Ángel Garó, acompañado do presentador José Manuel Parada. Tamén me pareceu albiscar a Juan Luis Cebrián, antigo director de El País, mais iso xa non o podo asegurar.
Mijas (a Mixa andalusí) cos seus burro-taxis conta cun museo do carro e con outro de miniaturismo no que se pode ver a Derradeira Cea de Leonardo da Vinci pintada nun gran de arroz. Desde o século XIX conta cunha importante comunidade de orixe británica asentada por mor da minería e hoxe polo turismo. Á entrada da localidade hai unha rotonda adicada ao pobo navarro coa bandeira foral das cadeas no seu centro. Gostaría de saber o motivo deste curioso irmandamento.
O antigo concello é agora un museo etnográfico onde tamén se lle rende homenaxe ao derradeiro alcalde republicano da vila que ficou trinta anos agochado detrás dun muro da súa vivenda durante a ditadura. A súa resistencia e a súa resiliencia inspiraron o impactante filme “La trinchera infinita”. Ao pé da súa praza de touros (a única ovalada de España), o son das chicharras é tan persistente como o dunha desbrozadora. No parque próximo, os columpios teñen cinto de seguridade. Velaí deixo a idea para algún alcalde.
En Marbella a maior atracción turística para os do bando (ou banda) nacional é facer unha foto diante do busto do infausto Xoán Carlos I. Unha das entradas á cidade é pola avenida do Trapiche, que ben puidera chamarse do “trapicheo”. Porto Banús segue ateigado de iates, coches e tendas de luxo onde, en pleno agosto, locen nas súas vitrinas abrigos de pel a 20000 euros. Á beira da praia, toman o sol múltiples esculturas de Dalí, que semellan medio derretidas como os reloxios dos seus lenzos. No século XIX creáronse aquí os primeiros altos fornos do país. A súa temperatura non sería moito maior da que hai, por estas datas, nas súas rúas.
A serrana Ronda (a Arunda celtíbera) está curtada polo desfiladeiro do río Guadalevín, que separa a zona vella da nova, unidas por unha impresionante ponte. Popularrmente coñécese como “El tajo del pequeño Tajo”. As súas casas penduradas desafiando a lei da gravidade están irmandadas coas de Cuenca. A pétrea praza de touros de touradas “goyescas” disque está orientada cara a Antequera, desde a cal, segundo o dito popular, sae o sol por onde lle peta. Na “Posada de las ánimas” descansaba Cervantes cando era recadador de impostos pola bisbarra, esa mesma na que proliferaran os bandoleiros ao xeito do televisivo Curro Giménez e que, hoxe, mesmo contan cun museo. O seu “Palacio del rey moro”, presume dos baños árabes mellor conservados da Península, entre os que se pavonean as parellas de engreídos pavos reais seguidos das súas crías. De ronda e de rondas por Ronda non me resisto a recomendar a céntrica terraza panorámica do hotel Catalonia.
Na serra que a rodea, as oliveiras e aciñeiras amósanse en formación perfecta como o exército norcoreano entre outros tantos milleiros de pelouros chantados na terra como menhires apuntando ao ceo ou meteoritos caídos del.
No pintoresco Setenil de las Bodegas, os seus habitantes e máis elas seguen a emprazárense nas inmensas covas prehistóricas como xa facían hai case sete mil anos os seus antepasados.
Como curiosidade de Estepona dicir que as árbores dos seus parques están apadriñadas por oriúndos ou turistas habituais e nas casas de cada rúa os meceteiros son dunha soa cor, diferente segundo a vía pola que se transite.
Fuengirola naceu arredor da fonte que alimenta o río do mesmo nome. Chamoume a atención que a súa bandeira municipal fose igual que a da Arxentina, mais sen sol no centro e cunha estrela no ángulo inferior dereito. Decorados con fotos do lugar están todos os colectores do lixo. Promoción turística de reciclaxe e de balde da que tamén poderían tomar boa nota moitos alcaldes.
Na branca e impoluta Frigiliana, atenden a oficina de turismo uns monicreques que explican polo miúdo os seus atractivos. Iso si, meténdolles antes unhas cantas moedas. Moralexa: aforro en persoal para as arcas municipais.
En toda a Costa do Sol chamoume a atención non só a cantidade de árabes de alto poder adquisitivo grazas aos petrodólares, mais tamén os moitos magrebís emigrados a Europa facendo turismo de clase media, afortunadamente como calquera. Máis afeitos á calor ca min e máis amantes dela, suaban bastante menos aínda levando enriba ben máis prendas. Para que se fagan unha idea, resultábame imposíbel limpar os lentes de sol. Era intentar botar o bafo e evaporarse este de inmediato sobre os cristais antes de poderlles pasar o pano. Fáganme caso: Raffaella Carrà trabucábase cando cantaba aquilo de “Para hacer bien el amor hay que venir al sur”.