Alcoa, no corazón da Mariña, está estes días tamén na cabeza dos mariñáns. Sen ir máis lonxe, mañá mesmo, domingo 31 de maio, terá lugar unha concentración en Ribadeo co lema ‘Alcoa non se pecha’.
Era o 1998 cando unha industria pública española se vendeu ó sector privado estranxeiro para rematar hoxe sendo propiedade de Aluminum Company of America. Coido que é preciso dicilo con todas as letras: a ‘nosa’ Alcoa é -se lle imos poñer patria ó capital- norteamericana. É dicir, iso de que está no corazón da Mariña e na cabeza dos mariñáns é en certo xeito equivalente a dicir que unha película está no noso corazón e na nosa cabeza: consumímola, formamos parte do seu mercado… pero non é nosa por moito que nos guste, nos encha ou sexa un icono para nós. E aí están os créditos da película para lembrárnolo.
O dos créditos lévanos a outro tipo de consideracións: os cartos recibidos pola multinacional -non pola fábrica- en forma de subvencións e regalías. Cartos, en parte, dados de xeito directo para empregar en manter un emprego que agora se desvanece. Ou unha tarifa eléctrica -controvertida polo período de aplicación, segundo a empresa- que pode non ter o mellor deseño posible, pero que significa unha enerxía varias veces máis barata que a que pode pagar calquera de nós -outras empresas incluídas-. Mentres, o tema da contaminación, os lodos vermellos, quedan a outro nivel, desaparecen de escea de xeito periódico, por moito que a balsa quede aí por tempo indefinido como unha bomba a estoupar en calquera momento.
E é que da industria aluminera depende a terceira parte do PIB da provincia. Tanta é a importancia dada, que ata se pretendía facer unha central nuclear para a súa alimentación -cousa que parece esquecida- e foi fundamental para a vida da maior contaminante en moitos, moitos quilómetros á redonda, a central térmica das Pontes. Si, esa en trance de desaparición, o que representou un aviso máis dos moitos espallados no tempo que foron advertindo de que a planta de aluminio non era para sempre.
Pero, como xa tentou e impuxo no seu momento Margaret Thatcher, ‘There is not alternative’: non “hai” alternativa, hai imposición, ou o tomas ou o deixas. Tanto na negociación dos convenios como na presión para recibir axudas, sempre necesarias, sempre demasiado poucas, sempre cos traballadores como forza de choque para o beneficio da empresa. Ou, sinxelamente, para a procura doutras posibilidades. Si, pois, o mesmo que no ‘Plan E’ para combater o desastre da construción os fondos empregábanse sobre todo para construír/asfaltar, aquí non xurdiu nin unha empresa que aumentara o valor engadido do producido, para canto máis pensar na diversificación industrial ou nun tecido que atenuara os posibles contratempos. É aínda agora o día no que se procura presión para ‘non pechar Alcoa’, non para producir rendibilidade ou procurar alternativas. O do decrecemento? Non entra nin na axenda. Xógase á contra. E cando se xoga á contra, as probabilidades van contra un.
Foi avisado. Pero iso non xustifica nin a inacción nin a defensa a ultranza. Os afectados somos todos. E mesmo quen menos, máis do que parece.