Ferrados de Luz

Etiqueta: capitalismo

  • A poesía é unha acción política aínda cando non o é

    A poesía é unha acción política aínda cando non o é

    O discurso que se sostén, as palabras que decidimos imprimir, publicar ou postear, son sempre unha ferramenta política.

    Cando escoito a xente falar, sexa unha clase maxistral, a presentación dun libro ou un debate, non podo evitar analizar cada unha das súas palabras. Aínda que ás veces si que pretendo escrutar o discurso de quen xera opinión, con frecuencia o único que desexo é aproveitar os detalles xa que o meu tipo de pensamento se estrutura do máis específico ao máis xeral e doutro xeito non sei razoar, nin aprender. Pois iso, fágoo coa intención de sacar a maior cantidade de zume mental daquilo que teñen que dicir, deprender da súa experiencia e atopar novos camiños de reflexión que se me poidan abrir.

    Durante unha conversa sobre poesía que escoitei o outro día falouse de escoller as linguas minoritarias por motivos políticos, de que escribir nunha lingua cun maior número de falantes non proporciona un mellor mercado, se cadra un maior mercado si, porén cunha maior competencia tamén. A dificultade sería similar.

    Tamén se falou desta arte como medio de expresión, unha persoa definiu o feito de escribir poesía como unha acción política. Explicou que a poesía é un ámbito artístico da periferia porque a narrativa absorbe a maior parte da palabra escrita deixando pouco espazo para outros xéneros literarios. Outra idea coa que fundamentou a súa premisa foi a de dedicar tempo á procura de beleza na dicción. Nun mundo que tende cara ao o utilitarismo e a acumulación financeira, a contemplación da fermosura semella unha perda de cartos e tempo.

    Segundo continuou a conversa comentouse a existencia de diferentes circuítos para distintos tipos de poesía que poden coexistir sen converterse nunha competición. Tamén se definiron eses tipos de poesía como poesía con moitas e poucas capas, todas válidas no camiño de exploración dun lector.

    Dende ese día ficou na miña testa a idea de poesía como acción política. Non sabía moi ben que andaba eu a procurar, pero quedara coa sensación de que non se tirara dalgún fío, de que o tema daba para afondar. Comecei a cavilar sobre o asunto, a analizar cada unha das ideas que absorbera aquela tardiña e busqueille as reviravoltas. Pensei moito e contrapuxen o sabido co descuberto. Tirei do fío. A acción política non implica un resultado. A acción política non determina unha maneira de pensar. Acción política, sen máis.

    Non é o mesmo crear un produto cultural que facer da cultura un produto.

    Neste mundo de neoliberalismo extremo preocúpame moito a capitalización da cultura. Existe a necesidade de fabricar un libro para que a poesía lle chegue á xente, iso é cuestión práctica. Os corpos poetas ademais de albergar a alma tamén comen, e iso custa cartos. Algúns ata procuramos atención polo instintivo desexo de recoñecemento das nosas obras.

    Porén a capitalización da cultura vai máis alá da creación dun obxecto físico ou dixital co que difundir a obra cultura. O proceso no que todo calquera produto se debe ser fabricado coa intencionalidade de ser vendido é unha estreita e escura cárcere para as ideas.

    Estabamos a falar da acción política da poesía, sigamos

    A poesía está a ser certamente empregada como unha ferramenta política mais se observamos detidamente veremos como non sempre se fai encontra do sistema hexemónico, o capitalismo.

    Comprendo que non todo o mundo se posicione. Resulta esgotador e, sostido no tempo, a saúde pode deteriorarse. Por iso respecto a forma de moverse polo mundo de calquera que non cause un xenocidio ou oprima os dereitos humanos doutras persoas. Non obstante non creo que a cultura que se crea co fin de responder a unha esixencia capitalista sexa un circuíto máis. Penso que se trata dunha forma sibilina de dinamitar a sociedade para que, aos poucos, os lazos humanos e a comunicación honesta se esvaezan sen nos decatar.

    A arte e a cultura debe xurdir do fondo do peito, sen unha utilizade clara máis que a de expresar o que un sente e pensa. A posteriori pódese facer dela un produto cultural coa intención de distribuílo, por suposto. O ideal sería entregarllo ao mundo sen outra expectativa que a de achegar algo de valor, pero ata que se xeneralice a renta universal básica coido que está a cousa complicada. E no que a política se refire, non podemos esquecer que “facer as cousas mal” tamén é unha acción política. A poesía que se crea soamente para a venta non é unha cultura inofensiva, é unha cultura que pretende moldear as nosas mentes para adaptarnos precisamente ao sistema socioeconómico ao que responde.

    Con isto non pretendo xulgar os traballos que lle dan de comer aos poetas, escritores, pintores, ilustradores, músicos, compositores, aos artistas en xeral. Eses traballos permítennos subsistir e xeralmente convértense nun mal menor comparado con dobregarse ás esixencias do sistema. Porén penso que, non importa se non sempre podemos levarlle a contraria ao status quo se polo menos non perdemos a esperanza de que algún día se cambiará.

    Resistimos cando non adaptamos o relato para escusar unha forma de xestionar a sociedade que, a todas luces, non é xusta. Podemos insistir en que non temos a posibilidade de facelo doutro xeito para facer patente a nosa frustración e liberar os corazóns dos que nos escoitan da culpa coa que este sistema non fumiga a diario. Ser conscientes de que as cousas poderían cambiar e engadir ese desexo nos nosos discursos alivian a sensación de impotencia que a miúdo nos inmobiliza.

    A acción política coñécena ben as esquerdas, pero tamén as dereitas. Estes últimos lévanse aproveitando moitos anos de considerar o seu proceder como a base da normalidade, como a imaxe da despolitización. Absorben a atención daqueles cansos da política mentres que continúan coa súa disfrazada acción política: a de destruír da motivación ou esperanza que poida facer deste mundo un lugar máis xusto e seguro para todos os seres vivos.

    A acción política non sempre constrúe, con frecuencia ten a finalidade contraria. Desexa consumir todo o que atopa ao seu paso e controlar o que a rodea. A poesía posúe un gran potencial político, mais como calquera arma, o resultado depende moito de quen a sosteña.

    Reaccións do Fediverso
  • Agora que Deus está morto, adoramos a Santa Serotonina

    Agora que Deus está morto, adoramos a Santa Serotonina

    Os modelos de psiquiatría queren dar respostas demasiado sinxelas aos síntomas psicolóxicos e aos denominados trastornos. Hai uns días, para a miña sorpresa, escoiteille a un psiquiatra, o doutor José Luis Marín, falar deste xeito sobre a coñecida teoría da serotonina. Resulta esperanzador ver que, tras numerosos estudos e aínda máis testemuños de pacientes, por fin algún psiquiatra de prestixio recoñece publicamente que a falta de serotonina non é a causa da depresión nin de ningún outra afección.

    Na súa intervención, Marín explica que no seu momento el tamén se sentira atraído pola idea de comprender todo o que ocorre dentro das nosas cabezas cun sinxelo modelo. Por desgraza, iso non é posible, pois non somos só moléculas químicas e neurotransmisores (que por certo hai miles), tamén somos un corpo e unhas experiencias, somos un contexto e unha cultura.

    E na cultura precisamente se ancora esta visión simplista do malestar humano. O dualismo de corpo e mente esnaquizounos ata converternos en maquinaria. Como calquera ferramenta de traballo, cando non funcionamos asúmese que debemos ser arranxados axustando o líquido dos freos ou cambiando unha torca. Moitos profesionais e outros tantos pacientes, aférranse a esta idea da Santa Serotonina porque non desexan afrontar unha realidade descomposta moito máis complexa de reparar.

    Crer para non se defender

    No seu momento, a crenza relixiosa permitiulle aos gobernadores controlar o que o pobo facía, en ocasións polo ben da maioría e, con máis frecuencia, para beneficiar aos que xa tiñan poder e así permitirse mantelo. Crer apaixonadamente en Deus fixo que as persoas adoptasen hábitos de vida saudables pero tamén fixo que se perseguisen inocentes. O que está claro é que a adoración de un único ente focaliza os esforzos das masas facendo que quen ten o monopolio desa crenza posúa tamén o poder e a vontade de quen a cre. Apelar á culpabilidade do individuo que nace cun pecado orixinal pegado ao peito é máis sinxelo que razoar con el, especialmente cando o que pretendes é convencelo de actuar en contra do seu propio beneficio.

    Hai pouco máis de cen anos un famoso filósofo anunciaba a morte de Deus como expresión da liberación do pensamento. A pesar do “optimismo” de Nietzsche, o nacemento do Superhome non se chegou a producir, poren Deus perdeu moitos adeptos. A relixiosidade non se deixou de lado, o ser humano encarnado en asiduos conflitos bélicos precisa dun alivio espiritual que o manteña en pé disposto a vivir calquera infortunio. O individuo illado pola falta de comunidade, consecuencia da competencia produtivista característica da nosa época, precisa atoparlle sentido ás dificultades mentais que lle impón un mundo deseñado para robots. O estudo espiritual pagan foi dilapidado durante séculos de persecución e, así mesmo, mantense á marxe subsistindo pero degradado e etiquetado como un pensamento irracional debido ao tratamento circense con que estas tradicións se foron transmitindo. Enterrada baixo metros de ficcións, a espiritualidade desligada da relixión é un coñecemento que precisa ser redescuberto e depurado de misticismos e teatralidade.

    A promesa dun paraíso en vida

    O capitalismo é a nova relixión. O neoliberalismo desenfreado, a súa versión máis cruenta, é o culto promovido polos poderosos que desexan innumerables acólitos en forma de consumidores. Mentres que algunhas relixións buscan controlar aos cidadáns a través dunha vida austera e ríxida na que todo se reduce a unha serie de hábitos ou rituais que se aborrecen a mente, o capitalismo enfócase na procura dunha vida ostentosa que a calme con pracer ilimitado. Non importa demasiado que rituais decidas desenvolver no teu día a día sempre e cando o fagas con glamour.

    Para ser un bo fregués desta relixiosidade moderna has de consumir produtos que demostren a túa fe. A abundancia pódese comparar coa purificación da alma que unha vez de morto a un lle permite entrar no ceo. O que se pretende é habitar o paraíso prometido antes de que a morte pete á porta. A ironía é que as presas por atopar o paraíso provocan unha constante ruminación que gravita senón ao redor da morte. Tanto a aceleración da vida, a extenuación derivada do traballo necesario para ser consumidor, como a frustración de ver que o paraíso en vida está só dispoñible para uns poucos, xera un malestar físico e psicolóxico que é desapiadado e inevitable.

    Se cadra, inevitable non. Para iso está Santa Serotonina, a maneira na que os capitalistas che permiten evitar o malestar sen abandonar o consumismo. Aínda que non ven sen unha peaxe, por suposto. Podes vivir nun estado constante de alteración da consciencia que che fai sentir unha certa independencia do teu corpo evitándoche sentir a dor, mais Santa Serotonina non concede milagres sen cobrar por eles. A ofrenda esixe pagar un alto prezo, para desfrutar da anestesia mental ante a dor emocional debemos doar tamén as nosas alegrías, a nosa creatividade e a nosa empatía.

    O que Santa Serotonina che dá,

    Santa Serotonina che quita.

    A pesar do sacrificio requirido, non son poucos os que aceptan as condicións co fin de formar parte da comunidade capitalista. De rexeitar os termos, moitos arríscanse a ser expulsados da sociedade e a atopárense en situacións inadecuadas para o sostemento da vida. Santa Serotonina negocia con máis vileza que o demo, non só che quita a alma senón que ademais a única alternativa que ofrece é unha vida precaria. Só che entrega o entumecemento necesario para continuar empurrando as rochas de varios Sísifos a un tempo.

    Cando cremos na teoría do déficit de serotonina como causa da depresión estamos a culparnos a nós mesmo por nacermos defectuosos, por ser incapaces de producir unha sustancia química que outros tantos semellan fabricar sen dificultade. Deixamos de mirar ao sistema socioeconómico que nos rexe e pretendemos cambiar a nosa realidade cambiando lixeiramente a nosa bioquímica. O poder defende esta teoría porque o libera de toda responsabilidade e lle entrega o látego ao escravo quen se presta agora voluntario para atizarse a diario posto que o seu corpo xa non sente.

    Os herexes da idade contemporánea

    Este modelo psiquiátrico non é un simple postulado médico, actualmente trátase dun mecanismo político posto en marcha para a mellor manipulación do cidadán. Resistirse á crenza é ser tachado de herexe. Diranche que hai moitos que lle rezaron a Santa Serotonina e ela escoitou as súas pregas. É tan certo como que pasar unha hora diaria rezando é senón un tipo de meditación, cos seus beneficios adxuntos. Así e todo, non vai máis alá de tomarse unha copiña de coñac ao comezar o día para manter o frío a raia.

    Criticar aos seguidores desta relixión tampouco está permitido posto que se considera unha falta de compaixón. Como vas cuestionar a decisión de consumir o “o corpo de Deus” cada día se a ti non che fai mal ningún? Un pode dicir que non me fai mal quen acude todos os días a misa, porén si me afecta que esa mesma persoa marque a casiña da igrexa na declaración da renta e lle dea esmola ao crego que xa cobra un soldo mensual financiado polo estado.

    É marabilloso que poidamos falar da nosa saúde, das dificultades que afrontamos e dos detalles de como intentamos manexar a nosa situación, pero non podemos esquecer que cada vez que adoramos a Santa Serotonina é o mesmo que cando fai décadas se recomendaba unha lobotomía. Agora o aniquilamento do librepensador xa non se fai con cirurxía xa que existen numerosas sustancias químicas e variadas formulacións.

    En definitiva, ata que matemos a este Deus resucitado en forma de pastilla non conseguiremos transformar a cultura para finalmente decatarnos de que a emancipación do corpo, e tamén da terra, non é o que desexamos e moito menos o que precisamos.

    Reaccións do Fediverso
  • Lamarr revolucionou o cine, impulsou a enxeñería e plantoulle cara a un nazi.

    Lamarr revolucionou o cine, impulsou a enxeñería e plantoulle cara a un nazi.

    Lamarr foi unha persoa que sen formación ningunha e tendo a súa carreira laboral orientada arredor do cine, conseguiu facerse un lugar na historia das invencións deseñando en colaboración con George Antheil un sistema de control por radio. Grazas á súa curiosidade e talento, a tecnoloxía deu un primeiro paso para que hoxe gocemos da marabillosa wifi.

    Pregúntome cantas persoas, ao ver a foto de portada deste artigo, asumen que Lamarr luce un sombreiro. Dende logo que Hedy Lamarr non ten o aspecto que se acostuma a asociar co dunha muller inventora. Acéptase un pelo branco curto ao garçon ou unhas lentes grosas caídas sobre un nariz entre dous ollos taciturnos. A imaxe do sacrificio polo ben da humanidade que Marie Curie nos deixou. Esta imaxe, pola contra, a dunha muller que non precisa abandonar a súa feminidade para compartir a súa intelixencia, resulta aínda controvertida.

    Muller morena, longas perstanas, e beizos grosos. Leva posto un vestido de lunares e un colar de perlas.

    Lamarr, austríaca filla de xudíos, comezou no cine moi nova e obtivo rapidamente un éxito notable mais tras casar co seu primeiro marido viu a súa carreira truncada. A súa vida, se somos precisos. O seu primeiro marido, malia que tamén tiña ascendencia xudía, relacionábase coa sociedade fascista do momento chegando a introducirse no negocio de armas. Con ela era tamén consistente coas súas ideas: maltratábaa manténdoa encerrada na casa e prohibíndolle continuar coa súa carreira. Fritz Mandl, o “Rei da Munición” como daquela era coñecido, foi o primeiro nazi que Lamarr combateu ao romper repentinamente co seu matrimonio e fuxir do país.

    Se hoxe en día xa é difícil para unha muller abandonar a súa parella, imaxino que fai preto de cen anos non era máis doado. Supoño que como moitas de nós, ao contar o maltrato recibido, foi considerada unha histérica e tivo que tratar coa incredulidade da xente. Ser unha actriz famosa non lle axudaría tampouco, especialmente tras protagonizar o filme Ekstase de Gustave Machtý no que aparecía correndo espida.

    Na actualidade séguese a cuestionar a capacidade da muller constantemente, de feito as cualidades que definen a feminidade son consideradas signo de debilidade, de inxenuidade e definitorias de fracaso… Nunca acadamos ese lugar de igualdade porque ao igual que o ex-marido de Lamarr, a sociedade capitalista precisa dun ser ao que magoar para sentir esa falsa sensación de superioridade. Menciono a sociedade enteira, porque se pode incluír ás mulleres no grupo emisor de menosprezos.

    Moitas mulleres buscan ser tomadas en serio a través da emulación do comportamento masculino tradicional, esa toxicidade baseada na competición. No paradigma da competitividade, a muller dura non é a que sobrevive calamidades e, con todo, atopa maneira de repoñerse para continuar alimentando a súa creatividade, senón que é a que mostra a mesma agresividade e falta de escrúpulos coa que a trataron. Escoitar ao resto de participantes dun coloquio non é considerado intelixente porque se premia a quen pisa aos demais ao falar. Non importa que para aprender sexa necesario ficar analizando e reflexionando as palabras dos demais. O que prevalece con frecuencia é a atención que un atrae, non a que presta.

    Son daquela as mulleres que se adaptan a esta forma patriarcal de facer as cousas as que obteñen os escasos espazos que se lles deixan facendo que outras maneiras de ser dentro do espectro da muller nunca cheguen a ser visibilizadas.

    Dende 1939, Hedy Lamarr recibiu numerosos premios polo seu talento artístico como actriz, mentres que tivo que esperar ata 1997 para que a súa contribución á electrónica fose recoñecida como se merecía. Do mesmo xeito que inconscientemente continuamos a alagar ás nenas pequenas polo fermosas que son e esquecemos mencionar a súa intelixencia.

    Admiramos a quen escolle a ciencia do combate pero que pasa con quen escolle a ciencia do coidado?

    Reflexionando sobre como a sociedade valora os logros da muller decateime de que as disciplinas tamén sofren o machismo. A ciencia tecnolóxica está vinculada co masculino e así é que recibe máis atención e financiamento. Outras disciplinas son, pola contra, entendidas como cousa menor, como cousa de mulleres. Son, por tanto, desatendidas e ignoradas.

    Unha enfermeira dos anos 20 con cofia sostén un bebé nos brazos

    A enfermería e unha delas. Esa ciencia que se basea a vixilancia, na recolección de datos e na tenrura do trato humano como ferramentas de traballo. A miúdo vese como unha profesión de menor importancia e coñecementos que a medicina ou a química, como se existise só para ser unha figura asistencial.

    En 1958, Jean Ward descubriu o que hoxe se coñece como fototerapia neonatal, o tratamento máis común para a ictericia neonatal. Non o fixo con punzantes instrumentos nin agresivos fármacos, fíxoo precisamente con esas características femininas que seguimos menosprezando: a observación, a escoita e a compaixón. Naquel tempo, por prescripción médica, os bebés recibían transfusións de sangue para a ictericia cun resultado menos prometedor do esperado. Jean Ward notou que todo o que precisaban era un pouco de sol. Sen permiso e a escondidas dos facultativos, levaba a pasear os bebés prematuros polo patio do hospital porque notaba que estaban visiblemente mellor despois de estar fóra. Un día, un médico que traballaba con Ward, o doutor Dobbs, notou que a pel debaixo dunha manta parecía máis amarela que aquela exposta ao sol. O primeiro que fixo o doutor Dobbs foi acusar a Ward de tinguir a pel daquel bebé con iodo para probar a súa teoría. Imaxino que era o instinto que lle dicía que unha muller, prestando atención dende unha posición social inferior, non podía descubrir un mellor tratamento que o que un médico podía prescribir.

    A enfermería aínda é considerada unha profesión supeditada á medicina en lugar de recoñecer a súa colaboración. Probablemente porque a maior parte das profesionais son mulleres e “o único que fan é coidar”. A enfermería é unha disciplina que loita pola prevención da saúde e a independencia do paciente. Ambos son obxectivos que comparten coa medicina o suxeito de estudo, pero que se diferencian dela xa que esta última se preocupa da diagnose e tratamento da enfermidade deixando a un lado o mantemento da saúde.

    O patriarcado chega ao máis fondo da nosa cultura. Non é de estrañar que un dos obxectivos máis recentes do feminismo é o de poñer a vida no centro. Si, os coidados. A ciencia, tan correcta e exacta ela, precisa revisarse, calibrar os seus instrumentos e redireccionar a mirada. O mundo merece e anhela unha ciencia en feminino que observe, escoite e trate a vida con tenrura. Unha intelixencia diferente, lonxe de ser artificial, unha intelixencia feminina.

  • Un catalizador de cambio: a agricultura rexenerativa demostra aforros e moito potencial para derrubar algún que outro lobby

    Un catalizador de cambio: a agricultura rexenerativa demostra aforros e moito potencial para derrubar algún que outro lobby

    A adopción deste novo sistema agrario ten o potencial de desestabilizar os poderes hexemónicos da economía. Se por unha inercia de maximización de beneficios se implementa a agricultura rexenerativa, o lobby da industria química perderá a súa influencia. Por un lado temos unha mellora da alimentación e do ecosistema e por outra unha mellora da saúde das persoas co que poderán reaccionar con máis forza e sabedoría.

    Fai cousa de dúas semanas chegou á miña pantalla un artigo do xornal El País no que expoñen como se están a acumular estudos que demostran non só a viabilidade da agricultura rexenerativa como alternativa senón que se ergue como unha estratexia económica para que os empresarios da industria agraria consigan reducir os seus gastos de cultivo.

    RegeneraCat é un proxecto español que desexa expandir a agricultura e viticultura rexenerativa en todo o territorio. Para elo están a levar a cabo un seguimento de catro fincas de gran tamaño co que obter máis datos que refendan esta alternativa. O éxito ecolóxico está asegurado e a mellora financeira a longo prazo tamén, mais laméntanse de que a transición, a pesar de merecer a pena facela, pode supoñer un período complicado para algunhas familias.

    Existen xa varias iniciativas impulsadas polos propios traballadores do campo creadas co fin de facilitar o acceso aos coñecementos requiridos para dar o paso e algunhas, incluso, como acompañamento daqueles que non desexan esperar máis ao cambio. Un exemplo é o de The Regen Academy que aporta cursos presenciais e online escollidos segundo as necesidades que os seus impulsores foron detectando durante o seu propio proceso de transición agraria. Estas iniciativas non se tratan de pequenas explotacións complementarias a outros traballos, estamos a falar de grandes produtores de alimento que están a competir no mercado ante aqueles que sobreviven a base de químicos contaminantes chegando a facerlles tanta competencia como calquera, no entanto, mellorando o ecosistema.

    Que pasará cando a agricultura rexenerativa se sobrepoña como ante o cultivo tradicional químico?

    Non vexo como pode ocorrer doutro xeito. O capitalismo esixe que unha empresa estea constantemente buscando opcións que lle permitan reducir os seus custos de produción. Estamos agora ante unha alternativa ecolóxica que ofrece esta posibilidade e non só iso senón que os agasalla cunha estabilidade no mercado da que os produtores non dispoñen ata o momento. Son estas características as que me fan pensar nun futuro inevitable para a agricultura.

    Os grandes produtores verán pouco a pouco como unha serie de pioneiros lles adiantan pola esquerda mentres eles se afunden pouco a pouco na desertización que o seu sistema agrario implica. Non precisarán de incentivos ecolóxicos nin de discursos sobre o ben común para escoller este camiño. Verán as cifras e non terán máis alternativa que claudicar. O avance do coñecemento biolóxico antepúxose ao químico, son tempos de se modernizar.

    Pode semellar irónico, pero ten todo o sentido do mundo. Un futuro que respecte o ecosistema é un bo futuro para todos, inclusive aqueles que só aprecian o seu propio beneficio.

    Con esta dirección non tardaremos moito en acadar ese momento non que a industria química, tal e como está concibida a día de hoxe, experimentará unha crise de decadencia. Dei con esta conclusión ao calcular as consecuencias do cambio. Se a meirande parte das terras cultivadas prescinden de fertilizantes e pesticidas químicos a comercialización destes produtos notará unha caída importante. Mais esa non é a única consecuencia. En pouco tempo o ecosistema rexenerarase aportando unha alimentación más sa á poboación, co que as persoas verán as súas doenzas crónicas melloradas, os índices de cancro descenderán e as enfermidades autoinmunes diminuirán.

    A redución do emprego de químicos na agricultura terá un efecto beneficioso na saúde das persoas e isto verase reflectido no consumo de medicamentos e na demanda de tratamentos citotóxicos supoñendo una nova crise para as ventas da industria farmacéutica. O ciclo pecharíase coa perda de influencia do lobby químico. Empresas como Bayer, perderían as dúas patas que as sosteñen impedíndolles extorsionar aos gobernos e aos consumidores como ata o de agora. Considerando que este é un dos lobbies con maior impacto a nivel mundial, penso que non é unha esaxeración pensar que o seu afundimento pode supoñer un momento de inestabilidade nos poderes hexemónicos abríndose deste xeito unha fiestra para que a soberanía do pobo sexa conquistada.

    A miúdo, a caída dun imperio non é máis que o nacemento doutro. Se cadra desta vez, con todo o aprendido, estamos antes a orixe dun novo orde no que as prioridades non as decidan uns poucos co becho da avaricia, senón que as dite a nosa señora Natureza.

  • Que é a tecnoloxía para o ben común?

    Que é a tecnoloxía para o ben común?

    O discurso popular está dividido en dous. Os que defenden as posibilidades dun progreso tecnolóxico para resolver os problemas que afectan actualmente a vida na terra e os que negan a posibilidade dun futuro ecolóxico cun emprego xeneralizado da tecnoloxía. Se cadra todos teñen razón e todos están errados.

    Comezamos a ser conscientes de que os problemas máis dificultosos non poden ser resoltos con tecnoloxía.

    O avance do fascismo e doutras ideoloxías tóxicas non se soluciona con microchips. A conexión humana segue a ser un elemento indispensable. Pódese pensar que con máis innovacións tecnolóxicas haberá máis tempo dispoñible para aquelo que compete á capacidade humana, porén estamos a ver como a IA máis que axudar está xerando precarización no día a día de moitas persoas. Tampouco podemos ser inxenuos e crer que unha volta ao pasado abondaría para solucionar as nosas penurias xa que a situación actual non é máis que unha consecuencia da evolución social que experimentaron os enfoques do pasado.

    Así pois a única alternativa e buscar un punto entre medias, un equilibrio que nos permita seguir avanzando pero sen deixar cadáveres polo camiño nin hipotecar o futuro. A tecnoloxía para o ben común será aquela que beneficie a toda a humanidade por igual, e xa de postos, a toda a vida do planeta. Un concepto sinxelo e que pouca oposición pode ter de primeiras. Mais ao reflexionar sobre elo a min xórdeme unha pregunta.

    Cal é a característica básica dunha tecnoloxía para poder considerala “do ben común”?

    No seu libro “Cuatro lecciones sobre anarquía y anarquismos”, Carlos Taibo admite unha certa desconfianza de cara a tecnoloxía e coincide con Zerzan en que “todas as tecnoloxías creadas por o capitalismo levan por detrás a pegada da división do traballo, da xerarquía e da explotación.” No entanto, noutra charla que lle escoitei sobre o decrecemento, Taibo menciona tres requisitos, que de ser cubertos por unha tecnoloxía particular, convértena nunha aliada deixando de ser, daquela, unha ameaza.

    O primeiro requisito de Carlos Taibo é a condición social da tecnoloxía a analizar. É dicir, a quen beneficia dita innovación. Son moitas as persoas beneficiadas? Son uns poucos os que absorben todo o valor xerado? Podemos dicir que o primeiro requisito está estreitamente ligado á definición simple de tecnoloxía para o ben común. Que o beneficio chegue a moitos e sexa repartido.
    O segundo requisito responde á súa natureza eco-enerxética. Con isto refírese ao consume de enerxía necesario para manter a tecnoloxía en funcionamento. Se ese consumo afecta ao estado do ecosistema que recibirán as xeracións vindeiras, daquela estamos a falar dunha tecnoloxía que sendo todo un luxo a día de hoxe, será a débeda que afectará aos nosos descendentes quen terán que pagar o prezo e os intereses.
    Finalmente, o último requisito fai mención á política expoñendo o risco que supón unha tecnoloxía estruturada de tal xeito que escape a un control democrático permitindo monopolios ou actitudes totalitarias que exerzan un poder obtido a través da propiedade de dita tecnoloxía.

    Estou bastante de acordo con Carlos Taibo, de feito, considero que estas son moi boas indicacións á hora de analizar e valorar as tecnoloxías. Con todo, esquecemos que o capitalismo nunca deixa de sorprendernos co seu potencial de crueldade. Se poñemos por caso unha tecnoloxía no ámbito da saúde, por exemplo o deseño dunha prótese para amputacións, penso que sería fácil de ver como pasa estes requisitos e aínda así non creo que se trate de tecnoloxía para o ben común.

    Explícome.

    O deseño dunha prótese trátase de algo que beneficia a un grupo vulnerable da sociedade. Calquera de nós pode formar parte deste colectivo e por tanto é unha tecnoloxía que pode beneficiar a moitos. O consumo de enerxía da produción dunha prótese é sen dúbida un custo asumible se pensamos na independencia que lle aporta aos seus usuarios pois estes non precisarán empregar outros recursos á hora de desenvolver a súa vida diaria. Se un se pode desprazar camiñando non precisará coller un taxi para un par de quilómetros. Cando chegamos ao último requisito, nese no que se estuda a capacidade de control democrático que se pode exercer sobre a tecnoloxía, observamos, que se ben a súa natureza política non impide o control, o capitalismo consegue facerse con el sexa por medio de sistemas de saúde privados ou públicos.

    Non cabe dúbida de que precisamos próteses para aqueles que as precisen, mais non podemos esquecer que a discapacidade a miúdo ven por falta de accesibilidade e non por falta de tecnoloxía. 

    Un espazo público más accesible pode significar un cambio para un maior número de persoas, teñan ou non a posibilidade de desfrutar dunha prótese, pois sempre existirán persoas dependentes dunha cadeira de rodas.

    Con esta encrucillada é coa que nos atopamos a diario. Moitos traballadores da industria tecnolóxica non teñen a posibilidade de decidir se as súas innovacións serán empregadas para o ben común ou a explotación dun mercado. É este feito o que me leva a pensar que non existe unha ampla variedade de tecnoloxía para o ben común e que as características que esta posúe deberían ser aínda máis restritivas. 

    Tras cavilar moito decateime de que as tecnoloxías que verdadeiramente son incorruptibles son aquelas nas que durante o desenvolvemento do proxecto non se lles deixou oco algún para a súa capitalización.

    É dicir, son innovacións pouco susceptibles de ser financiadas por fondos de inversión xa que aínda sendo o seu un futuro socialmente exitoso, non o será no ámbito económico. Dito doutro xeito. o produto ou invención innovada non poden converterse en capital, nesa acumulación de diñeiro que se diferencia do ingreso pois non o precisas para sobrevivir senón que se dispón del para “xogar ao Monopoly”.

    Podo entender como este requisito para a tecnoloxía pode semellar severo e excesivo, mais coido que non se acada un ben común sen uns principios esixentes que manteñan presente a interseccionalidade inherente á vulnerabilidade. Esta non é a definición oficial de tecnoloxía para o ben común, é tan só a miña forma de velo.

    Reaccións do Fediverso