Ferrados de Luz

Categoría: sensibilidade

  • Agora que Deus está morto, adoramos a Santa Serotonina

    Agora que Deus está morto, adoramos a Santa Serotonina

    Os modelos de psiquiatría queren dar respostas demasiado sinxelas aos síntomas psicolóxicos e aos denominados trastornos. Hai uns días, para a miña sorpresa, escoiteille a un psiquiatra, o doutor José Luis Marín, falar deste xeito sobre a coñecida teoría da serotonina. Resulta esperanzador ver que, tras numerosos estudos e aínda máis testemuños de pacientes, por fin algún psiquiatra de prestixio recoñece publicamente que a falta de serotonina non é a causa da depresión nin de ningún outra afección.

    Na súa intervención, Marín explica que no seu momento el tamén se sentira atraído pola idea de comprender todo o que ocorre dentro das nosas cabezas cun sinxelo modelo. Por desgraza, iso non é posible, pois non somos só moléculas químicas e neurotransmisores (que por certo hai miles), tamén somos un corpo e unhas experiencias, somos un contexto e unha cultura.

    E na cultura precisamente se ancora esta visión simplista do malestar humano. O dualismo de corpo e mente esnaquizounos ata converternos en maquinaria. Como calquera ferramenta de traballo, cando non funcionamos asúmese que debemos ser arranxados axustando o líquido dos freos ou cambiando unha torca. Moitos profesionais e outros tantos pacientes, aférranse a esta idea da Santa Serotonina porque non desexan afrontar unha realidade descomposta moito máis complexa de reparar.

    Crer para non se defender

    No seu momento, a crenza relixiosa permitiulle aos gobernadores controlar o que o pobo facía, en ocasións polo ben da maioría e, con máis frecuencia, para beneficiar aos que xa tiñan poder e así permitirse mantelo. Crer apaixonadamente en Deus fixo que as persoas adoptasen hábitos de vida saudables pero tamén fixo que se perseguisen inocentes. O que está claro é que a adoración de un único ente focaliza os esforzos das masas facendo que quen ten o monopolio desa crenza posúa tamén o poder e a vontade de quen a cre. Apelar á culpabilidade do individuo que nace cun pecado orixinal pegado ao peito é máis sinxelo que razoar con el, especialmente cando o que pretendes é convencelo de actuar en contra do seu propio beneficio.

    Hai pouco máis de cen anos un famoso filósofo anunciaba a morte de Deus como expresión da liberación do pensamento. A pesar do “optimismo” de Nietzsche, o nacemento do Superhome non se chegou a producir, poren Deus perdeu moitos adeptos. A relixiosidade non se deixou de lado, o ser humano encarnado en asiduos conflitos bélicos precisa dun alivio espiritual que o manteña en pé disposto a vivir calquera infortunio. O individuo illado pola falta de comunidade, consecuencia da competencia produtivista característica da nosa época, precisa atoparlle sentido ás dificultades mentais que lle impón un mundo deseñado para robots. O estudo espiritual pagan foi dilapidado durante séculos de persecución e, así mesmo, mantense á marxe subsistindo pero degradado e etiquetado como un pensamento irracional debido ao tratamento circense con que estas tradicións se foron transmitindo. Enterrada baixo metros de ficcións, a espiritualidade desligada da relixión é un coñecemento que precisa ser redescuberto e depurado de misticismos e teatralidade.

    A promesa dun paraíso en vida

    O capitalismo é a nova relixión. O neoliberalismo desenfreado, a súa versión máis cruenta, é o culto promovido polos poderosos que desexan innumerables acólitos en forma de consumidores. Mentres que algunhas relixións buscan controlar aos cidadáns a través dunha vida austera e ríxida na que todo se reduce a unha serie de hábitos ou rituais que se aborrecen a mente, o capitalismo enfócase na procura dunha vida ostentosa que a calme con pracer ilimitado. Non importa demasiado que rituais decidas desenvolver no teu día a día sempre e cando o fagas con glamour.

    Para ser un bo fregués desta relixiosidade moderna has de consumir produtos que demostren a túa fe. A abundancia pódese comparar coa purificación da alma que unha vez de morto a un lle permite entrar no ceo. O que se pretende é habitar o paraíso prometido antes de que a morte pete á porta. A ironía é que as presas por atopar o paraíso provocan unha constante ruminación que gravita senón ao redor da morte. Tanto a aceleración da vida, a extenuación derivada do traballo necesario para ser consumidor, como a frustración de ver que o paraíso en vida está só dispoñible para uns poucos, xera un malestar físico e psicolóxico que é desapiadado e inevitable.

    Se cadra, inevitable non. Para iso está Santa Serotonina, a maneira na que os capitalistas che permiten evitar o malestar sen abandonar o consumismo. Aínda que non ven sen unha peaxe, por suposto. Podes vivir nun estado constante de alteración da consciencia que che fai sentir unha certa independencia do teu corpo evitándoche sentir a dor, mais Santa Serotonina non concede milagres sen cobrar por eles. A ofrenda esixe pagar un alto prezo, para desfrutar da anestesia mental ante a dor emocional debemos doar tamén as nosas alegrías, a nosa creatividade e a nosa empatía.

    O que Santa Serotonina che dá,

    Santa Serotonina che quita.

    A pesar do sacrificio requirido, non son poucos os que aceptan as condicións co fin de formar parte da comunidade capitalista. De rexeitar os termos, moitos arríscanse a ser expulsados da sociedade e a atopárense en situacións inadecuadas para o sostemento da vida. Santa Serotonina negocia con máis vileza que o demo, non só che quita a alma senón que ademais a única alternativa que ofrece é unha vida precaria. Só che entrega o entumecemento necesario para continuar empurrando as rochas de varios Sísifos a un tempo.

    Cando cremos na teoría do déficit de serotonina como causa da depresión estamos a culparnos a nós mesmo por nacermos defectuosos, por ser incapaces de producir unha sustancia química que outros tantos semellan fabricar sen dificultade. Deixamos de mirar ao sistema socioeconómico que nos rexe e pretendemos cambiar a nosa realidade cambiando lixeiramente a nosa bioquímica. O poder defende esta teoría porque o libera de toda responsabilidade e lle entrega o látego ao escravo quen se presta agora voluntario para atizarse a diario posto que o seu corpo xa non sente.

    Os herexes da idade contemporánea

    Este modelo psiquiátrico non é un simple postulado médico, actualmente trátase dun mecanismo político posto en marcha para a mellor manipulación do cidadán. Resistirse á crenza é ser tachado de herexe. Diranche que hai moitos que lle rezaron a Santa Serotonina e ela escoitou as súas pregas. É tan certo como que pasar unha hora diaria rezando é senón un tipo de meditación, cos seus beneficios adxuntos. Así e todo, non vai máis alá de tomarse unha copiña de coñac ao comezar o día para manter o frío a raia.

    Criticar aos seguidores desta relixión tampouco está permitido posto que se considera unha falta de compaixón. Como vas cuestionar a decisión de consumir o “o corpo de Deus” cada día se a ti non che fai mal ningún? Un pode dicir que non me fai mal quen acude todos os días a misa, porén si me afecta que esa mesma persoa marque a casiña da igrexa na declaración da renta e lle dea esmola ao crego que xa cobra un soldo mensual financiado polo estado.

    É marabilloso que poidamos falar da nosa saúde, das dificultades que afrontamos e dos detalles de como intentamos manexar a nosa situación, pero non podemos esquecer que cada vez que adoramos a Santa Serotonina é o mesmo que cando fai décadas se recomendaba unha lobotomía. Agora o aniquilamento do librepensador xa non se fai con cirurxía xa que existen numerosas sustancias químicas e variadas formulacións.

    En definitiva, ata que matemos a este Deus resucitado en forma de pastilla non conseguiremos transformar a cultura para finalmente decatarnos de que a emancipación do corpo, e tamén da terra, non é o que desexamos e moito menos o que precisamos.

    Reaccións do Fediverso
  • Indecisión

    Indecisión

    Ata para decidir o título deste artigo me vexo atacada pola indecisión. Semella que é unha afección común, unha condición do ser humano moderno abrasado pola gran variedade de escollas que representan unha escaseza espiritual epidémica.

    A indecisión é conxénita ou adquirida? Nacemos ou facémonos. Penso que nacemos algo dubitativos como instinto para a aprendizaxe e volvémonos indecisos como resultado dunha frustración sostida e extenuante. A dúbida, ferramenta tal que o coitelo, abre camiños a través da xungla e mata conxéneres en momentos de urxencia.

    A indecisión inmobiliza ao tempo que nos fai impulsivos e caóticos. Dubidar ofrécenos posibilidades, información e coñecementos; porén sen a decisión non se practica a sabedoría. As decisións preséntanse ante nós como muros infinitos sen portas nin fiestras, sen esquinas que dobrar, sen final. A decisión é un muro que debe ser derribado para nunca máis existir. En ocasións pode ser reconstruído, mais nunca será o mesmo, será un novo muro con tantas posibilidades como o anterior, pero con outro aspecto, outra esencia, noutro momento.

    A dúbida ante a decisión é como un martelo. Permíteche bater nela e comprobar onde están os puntos fortes e os máis febles, onde está oco e onde é macizo. Con todo, cada vez que a dúbida lle atiza un golpe á decisión, a estrutura treme, as gretas xorden, o adobe sóltase da pedra e a area lévaa o vento. A decisión comézase a tomar, sexa pola nosa man ou pola das dúbidas, o muro será derruído pois o tempo non agarda.

    A indecisión toma decisións: necias e inmaduras, tensas e abruptas. Máis vale armarse de valor e loitar contra a indecisión para tomar unha determinación no último momento ou seremos condenados ás consecuencias da dúbida desatada. A dúbida desatada bate contra o muro ata que cae e logo bate contra nós. Se lle deixamos, non deixa de bater ata que tamén nós nos derrubamos. A dúbida desatada colle o noso espírito e debuxa nel un quebracabezas de mil pezas. Axita a caixa torácica ata que todas as pezas están ben mesturadas e logo esíxenos que recompoñamos o orixinal. Porén a dúbida no seu desate esquece a peza clave, o tempo. O seu avance fai que os pedazos non encaixen, que a imaxe desexada se converta en po diante dos nosos ollos, que escape entre os nosos dedos e novamente, como o muro, desapareza deixando só os escombros do noso ser: arrepentimentos.

    Que lamento máis cruel que aquel que sentimos ante o que puidemos facer e o que non fixemos. O intento líbranos de toda culpa. A decisión tomada, aínda no seu fracaso, adoece moito menos que a cobarde indecisión. Será a indecisión cousa da valentía? De seguro ten que ver co medo. E con todo, o resultado da indecisión é ese pesadelo que non nos abandona cando amence.

    Os arrepentimentos fican pendurados na nosa gorxa. Inpídennos falar e mesmo respirar cando precisamos do aire para facer patente a nosa existencia. Pésannos tanto que nos encorbamos, pero non como vellos de cen anos cansos de tanto vivir, senón como cochinillas que ante a experiencia da vulnerabilidade se fan unha bóla. O arrepentimento é a exhacerbación do erro, como case calquera exhacerbación, é innecesario a maioría do tempo. Só en contadas ocasións serve un propósito, a reflexión que non tivo lugar previa á toma de decisións. Mais os indecisos non pecamos de irreflexivos, todo o contrario. Desfrutamos da reflexión porque a abundancia de posibilidades acóllenos embriagándonos cun falso sentimento de seguridade. O arrepentimento dos indecisos non é outra cousa que a procura desesperada dese momento previo á caída do muro decisivo, procuramos esa calma que nos proporciona sentar nun cruce de vías coa confianza de que temos o poder de escoller calquera camiño.

    A indecisión ten as súas trampas e se non estamos atentos podemos atoparnos nun balancín que nos abanee entre a reflexión e o arrepentimento constante, ignorando as tomas de decisión e deixándolle ao tempo que se faga responsable. Se non nos facemos donos do noso tempo, por desgraza non seremos capaces de reconstruír muros tampouco, nin de derrubalos do xeito que a nós máis nos conveña, e seremos daquela prisioneiros da caótica dúbida desatada. As decisións deben ser tomadas ou estaremos decotío toman unha única decisión que é a de non facer nada. A inactividade inmaterial é sinal de atrofia espiritual e síntoma dun declive sapiencial. A indecisión é unha difícil batalla persoal que, de non rendese, forxa guerreiros culturais capaces de enfrontarse á vileza dun sistema obstinado inclinado ao afundimento da civilización.

    Reaccións do Fediverso

  • Por que, tras ser case esquecidos, o pensamento máxico e a poesía están agora a ser reconsiderados?

    O pensamento máxico e a poesía están a ser reconsiderados ao atopar neles as metáforas necesarias para articular ideas complexas nunha linguaxe sinxela, ideas xa reflexionadas nun momento histórico de pouco coñecemento técnico. Digo técnico porque daquela o coñecemento era espiritual e profundo comparado coa ciencia ou coa superficialidade que hoxe nos dominan.

    A linguaxe é un mecanismo que desenvolven os animais para poder comunicar aquilo que se constrúen no seu mundo interior. O mundo das ideas do que nos falaban os antigos gregos xamais se deu na linguaxe senón que esta é só un vehículo co que transmitilas. Ás veces relacionamos aos elocuentes cos que posúen unha capacidade de pensamento complexo, mais son dúas características totalmente diferentes.

    Unha persoa pode ter a capacidade de invención de Da Vinci e verse primada da posibilidade de comunicar eses conceptos e figuras mentais. A historia de Jacob Rock é un bo exemplo ilustrativo. Trátase dun rapaz autista non-falante que tras pasar unha boa parte da súa vida ignorado rematou mostrándolle ao mundo unha fermosa sinfonía de setenta minutos. Explicaban os seus pais que Jacob tiña uns 17 anos cando se lles abriu unha vía de comunicación.

    Os seus mundos cambiaron drasticamente en 2020 unha vez que Jacob, tras anos de intenso adestramento de movemento, aprendeu a usar un dedo para escribir nun iPad especialmente equipado con indicacións de texto a voz, o que lle permitiu falar por si mesmo por primeira vez.

    A súa familia sempre o alcumara Jake, pero unha vez que soubo escribir, «Unha das primeiras cousas que dixo foi: “Chámame Jacob”», contaba Paul.

    Non queda dúbida de que a linguaxe, ferramenta coa que tratamos de articular o mundo material que a ciencia explora, non é tan relevante cando se trata do proceso de creación, o cal pode ser levado a cabo coa capacidade de comunicación comprometida. Tamén se revela obvio que sen a comunicación o creado queda nunha especie de conxelador mental.

    Unha crise existencial mundial

    Vivimos nunha época de cambio, de reflexión ou falta dela. A humanidade está a confrontar unha realidade da que non pode fuxir: a finitude do planeta que alberga a nosa vida. Esta realización achéganos a un campo de estudio paralelo á ciencia. A moitos gustaríanos pensar que coa exactitude da ciencia poderíamos comprender o universo enteiro mais para iso teríamos que deixar atrás unha serie de aspectos esenciais como son a nosa consciencia e a nosa necesidade de significado.

    Aí é onde ten presencia e importancia o pensamento máxico e a poesía. Penso que ás veces nos asusta tanto a noción de enganarnos que rexeitamos calquera forma de aprendizaxe que poida involucrar unha certa distancia coa precisión matemática á que estamos acostumados. Refírome por suposto a quen puxemos as nosas esperanzas na ciencia como transporte cara ao progreso. Exclúo desta conversa a quen non respecta o método científico ou despreza a axuda que este supón. Céntrome, entón, na mente materialista que non pode concibir a posibilidade dun coñecemento que non sexa científico.

    Cando o planeta no que un reside se laia polo sufrimento ocasionado e as solucións non semellan chegar a porto, é lóxico que nos vexamos envoltos en preguntas filosóficas. A psicoloxía pode tratar de explicalo, e se cadra co tempo conseguiremos atopar nela as respostas que procuramos. Porén non temos abondo tempo, precisamos acceder a un coñecemento moi elevado para poder soportar, sobrevivir e posteriormente florecer á situación presente.

    Ese coñecemento posúeno e posuíano moitas culturas indíxenas que tachamos de ignorantes e non se dubidou en aniquilar. Agora ficamos só cos restos que se salvaron da masacre cultural que se levou a cabo. Este coñecemento non emprega números, non fai uso de microscopios nin de laboratorios. Non sabe de estadística e moito menos de concreción. Traballa no abstracto, no etéreo, nesa parte da nosa existencia que non pode ser articulada en palabras precisas e, con todo, consegue transmitir un coñecemento inefable co emprego do que algúns cren que son fantasías pero que outros sabemos que son meras metáforas postas aí para que a mente humana teña unha guía espiritual.

    O cambio climático e o pensamento máxico

    Se houbésemos de prestarlle un pouco máis de atención ao pensamento máxico co que as culturas indíxenas comunicaban os seus coñecementos houbésemos de aforrar o cambio climático.

    A mentalidade europea, falsamente empoderada pola ciencia, arrasou con calquera que se lle interpuxese no seu camiño de avance e progreso. Non escoitou a aqueles que insistían en venerar á Natureza como a unha nai ou en respectar do Gran Misterio polo perigo de engrosar o noso ego. Hoxe, acumulamos datos e analizamos estadísticas para chegar á mesma conclusión e continuamos menosprezando a poesía coa que estas persoas nos falan das grandes verdades do mundo como se fosen desvaríos de enfermos mentais.

    O pensamento máxico e a poesía son elementos indispensables da cultura humana para sermos capaces de atoparlle sentido ás nosas vidas ou de comprender a inmensidade do universo dentro dos límites da capacidade humana. Podemos cartografar a galaxia enteira e seguiremos sendo incapaces de entender o seu impacto sobre a nosa insignificancia. Permitirnos aprender estas realidades a través de metáforas e tomarnos en serio esas intuicións que sacamos delas, pode ser a pinga que lle falta á humanidade para poder arranxar a desfeita que o afán de desenvolvemento provocou.

  • De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    Eu tamén saín de festa. Fun a discotecas e movinme entre aglomeracións. Eu tamén estiven en concertos e locais nos que falar era todo un reto. Agora, pola contra, resúltame inimaxinable meterme neses ambientes. Resúltame pouco desexable. Resúltame incrible que algún día o fixera.

    Como facía eu antes para facer tantas cousas tan estimulantes? Estoutro día estiven falando cunha amiga que se facía a mesma pregunta. Semella que non é cousa dunha soa persoa, que somos moitas as que nos cuestionamos que andabamos a facer ata agora. A primeira vista non queda claro se é que eramos sempre estes seres hipersensibles ou é algo recente. Nácese con sensibilidade ou é algo que se desenvolve ao longo da vida? Unha cousa non ten por que excluír a outra, mais coñecer “o noso propio proceso de creación” pode ser moi beneficioso.

    Como facía eu antes para soportalo? Lembro sentirme anestesiada e incapaz de reaccionar ao cruzar polo medio da xente. Algunha amiga ou parella precisaba darme a man para eu poder avanzar. A miúdo buscaba escusas para fuxir do barullo. Lembro botar man do alcohol para poder aguantar o ritmo, para apagar o ruxir do meu cerebro. Incluso, lembro ter resaca na mañá seguinte aos días nos que non bebía. Este último detalle sempre me xerou confusión ata que descubrín que o que tiña non era resaca senón unha sobrecarga sensorial de libro.

    Somos nós ou é a sociedade a que non pon un limite razoable? Os paxaros afástanse dos ruídos altos. Os animais salvaxes esperan á tranquilidade da noite para introducirse na zonas urbanas. A natureza polo xeral é silenciosa.

    Paréceme curioso que o que nos molesta aos neurodiverxentes descríbese facilmente como contaminación ambiental producida polo humano. Ruídos de motores e aglomeracións, luces brillantes, o cheiro de químicos… Somos canarios e o planeta unha mina. Non é que todo elo non afecte aos neurotípicos, simplemente non o notan. Aínda. Algún día, o ser humano mirará cara atrás e farase a mesma pregunta: Como facía eu antes?

    Mentres tanto, “aos rariños, aos especiais, aos sensibles” tócanos esforzarnos ata quedarnos sen enerxía para encaixar as nosas vidas nun mundo que ten moi pouco respecto polas nosas necesidades. Non o facemos precisamente polo cómodo que é atravesar o mundo con altofalantes, auriculares e tapóns nos oídos; e tampouco por modas, como algúns lles gusta dicir. Facémolo porque desexamos formar parte da sociedade, porque precisamos cubrir os nosos gastos, porque estamos cansos de ser xulgados, porque queremos ser independentes, porque queremos movernos con liberdade… E porque moi poucas veces se nos facilita o camiño.

    Reaccións do Fediverso