O segredo do RoundUp: por qué o glifosato funciona tan ben?

Featured image of post O segredo do RoundUp: por qué o glifosato funciona tan ben?

Fai uns días volveuse a renovar o uso de glifosato na Unión Europea durante os próximos dez anos. Os ecoloxistas recibiron a nova con preocupación e algúns grupos de agricultores celebraron a mesma. Non cabe dúbida que tratándose dos maiores colectivos enfocados á natureza, estamos a falar dun tema controvertido.

O glifosato é un herbicida, a miúdo coñecido pola formulación RoundUp. Este produto elimina radicalmente herbas ou arbustos indesexados e permite o crecemento de sementes preparadas para soportalo. Semella maxia.

Como actúa?

O glifosato absórbese polas follas e actúa intercedendo no metabolismo das plantas impedindo a súa capacidade de xerar certas proteínas, en particular os aminoácidos aromáticos. Cando un escoita a explicación que dá Monsanto (agora parte do complexo empresarial Bayer), pódese crer que o glifosato é un químico que afecta unicamente ao metabolismo vexetal, xa que os animais non sintetizan estes aminoácidos senón que os obteñen da súa dieta. Esa é a xustificación da compañía cando a seguridade do RoundUp se pon baixo a lupa.

Por desgraza e a pesar dos esforzos dos seus creadores, este herbicida si afecta os nosos corpos, de feito é coñecido por ser un disruptor endocrino, o que significa que interactúa coas nosas hormonas (tanto en homes como mulleres) e modifica o seu comportamento facendo que enfermemos. O glifosato parece ser a resposta a ese rápido e esaxerado aumento de cancro de mama e prostático que se deu nas últimas décadas. A interacción coas nosas hormonas xera todo tipo de cambios no noso organismo, incluso a baixas concentracións consegue danar o fígado, os riles e as células da pel.

A pesar das súas declaracións oficiais nas que afirman a seguridade do produto, os danos á nosa saúde non son efectos descoñecidos para a gran empresa química, xa que en 2020 Bayer desembolsou ata 10.900 millóns de dólares para compensar ás súas vítimas segundo informou a revista financeira Reuters.

Pero non é sorpresa que Monsanto nos minta, pois acostumaban a etiquetar o seu herbicida como biodegradable ata que en 2009 os tribunais puxeron de manifesto o seu carácter acumulativo. Así é, o glifosato demostrou ter unha importante tendencia á bioconcentración. Tanto é o caso que o herbicida é detectado nos ouriños e na leite materna. Afecta especialmente ás mulleres ao acumularse con maior facilidade no tecido graxo, tendo elas un maior porcentaxe por razóns biolóxicas. Hai indicios de que o amontoamento de disruptores endocrinos no organismo pode producir enfermidades tan preocupantes a día de hoxe como é a endometrioses, unha doenza que lle dificulta a reprodución a moitas mulleres.

Ata na “sopa”

Neste mapa pódense ver como o 37% dos puntos de mostraxe de augas superficiais superan a norma de calidade aprobada pola propia UE. Estas augas contaminadas por glifosato (en vermello) supoñen máis que un risco para o ser humano, un perigo para a supervivencia da vida no planeta.

Por suposto que o glifosato é o perfecto asasino de “herbas malas”, porén o seu potencial esténdese ata os humanos. Mesmo a OMS expresou a súa preocupación neste sentido. E se está tan claro, por que a Unión Europea acaba de declarar que “non existen evidencias suficientes do seu poder canceríxeno”?

A prohibición do glifosato trae consigo moitos cambios. A revolución agraria que nos permitiu aumentar a produción de alimentos cando críamos que o aumento de poboación nos deixaría a todos famentos, está baseada en boa parte neste herbicida, polo que moitos agricultores temen perder os seus negocios, así é que os sindicatos agrarios fan presión por mantelo. Do mesmo xeito, o glifosato sustenta o negocio das sementes transxénicas, as cales teñen un prezo de mercado alto e son tamén monopolio da compañía Monsanto. Dous máis dous parecen seguir sendo catro. Pagar preto de 11.000 millións pode ser unha pequena factura comparado coas perdas que sufriría esta empresa no caso de que se prohibise o RoundUp e as súas variedades.

Solucionar o gran dilema

Non creades que o ser humano está perdido e que chegamos a unha rúa sen saída. Existen alternativas eficientes para substituír esta agricultura baseada na explotación e maltrato químico da natureza. A parella de enxeñeiros a cargo do proxecto de agricultura rexenerativa Can Font demostraron como, cunha transición de uns cinco anos de media, se pode prescindir totalmente de herbicidas e abonos químicos mantendo así mesmo os altos niveis de produción aos que estaban acostumados tanto eles como os mercados demandantes. De feito, tanto éxito tiveron que están a apoiar outras explotacións para que dean o paso e se convertan en negocios resilientes ante os cambios que nos impoñerá o futuro.

A agricultura rexenerativa non só nos proporciona unha alimentación máis sa e libre de tóxicos se non que permite fixar boa parte dese dióxido de carbono atmosférico que tanta lata nos está a dar. De feito é o método máis efectivo coñecido ata agora. Como din algúns, a mellor tecnoloxía contra a crise climática xa existe, son as plantas. Diso fala o documental de Netflix Besa la Tierra: Agricultura regenerativa, que en 94 minutos logra devolverlle a esperanza á mocidade que, desesperada pola situación actual, non consegue imaxinarse un porvir.

A Unión Europea decidiu estender o uso de glifosato ao non ser capaces de atopar un consenso. Mentres tanto, Bayer terá que afrontar as 50.000 demandas que actualmente ten pendentes e a comunidade científica continuará amontoando estudos que sinalan os perigos dos seus produtos. Só queda saber que farán os agricultores.