Adeus ó ceo
Sempre me gustou mirar ó ceo. Sexa de noite, escura, cuberto, con lúa chea, con estrelas visibles, ou de día, con nubes claras ou escuras, chuvia, luz entre masas de nubes, rechamantes amenceres e tenros atardeceres, con arco da vella ou ceo totalmente despexado. De calquera xeito.
E lembro a primeira vez que vin un tren de satélites de Starlink, e quedei apampado… de feito, ata fixen un pequeno texto, “Ceo con tren de estrelas móbiles” o chamei. Aínda anda pola rede e en papel.
Toca explicar agora que é iso do tren de satélites e o por que do título.
Starlink é unha empresa do multimillonario Elon Musk que está a usar lanzadeiras con cargas de varias decenas de satélites cada un. Ó seren lanzadas, encarrílanse todos os dun lanzamento a unha mesma órbita con separacións aparentemente pequenas entre eles, vistos dende terra (separacións de quilómetros na realidade) e van un tras outro, á maneira dos vagóns dun tren. Se ver un satélite artificial aínda hoxe non deixa de sorprender, ver un tren destes non deixa de ser unha sorpresa maior e unha anomalía no ceo.
Hoxe mesmo consultei unha estatística: hai máis de 14 000 satélites activos (mandados arriba pola humanidade) circulando polo noso ceo. A gran maioría en órbita baixa, a poucos centos de km, doados de ver chiscando a luz do Sol pouco antes de amencer e pouco despois de anoitecer. Iso significa que de media, por cada 40 km2 (é dicir, unha extensión semellante á do concello da Coruña, ou dous quintos a do concello de Ribadeo) temos un satélite sobre as nosas testas. Pouco, verdade? Ó fin, é algo máis de 6 km x 6 km. Pouco. Iso parece sen non nos paramos a pensar no seu significado. A confusión dunha estrela cun satélite, ou o literalmente facer case imposibles mapas celestes polos telescopios sen un repaso a fondo para eliminar as falsas estrelas, son cousas que poden parecer pequenas aínda que non o sexan para a Astronomía. Menos desprezables ó considerar que cada novo satélite (e están lanzándose a razón de ben máis de mil ó ano) soe dar varias voltas ó día, milleiros ó ano, o que fai cada vez máis probable os choques entre diferentes aparellos, incluídos os tripulados, coas consecuencias imaxinables dun choque a varios quilómetros por segundo (centos de veces a velocidade dun coche). A máis, cada satélite, durante a súa vida útil ten abondas oportunidades de desprenderse de pequenos anacos que voan libres e que complican máis a ‘vida satelital’ dos restantes aparellos.
Non, o ceo ‘xa non é o que era’. Máis aínda cando ó anterior hai que engadirlle dous feitos: a súa privatización e o seu uso como colector de lixo. Para tentar contrarrestar o segundo hai algunha iniciativa, como as da ESA, a Axencia Espacial Europea, encamiñadas ben a poñer a punto satélites que recollan outros satélites, ben a desenvolver normas de lanzamento que garantan a súa localización e volta segura á Terra, por poñer dous exemplos. Pero así como hai cada vez máis medidas en contra desa ‘boa xestión do lixo espacial’, como son os satélites militares ou espía que pretenden pasar inadvertidos, o outro dos feitos citados antes, a privatización do espazo, do noso ceo, vai vento en popa. Sexan satélites de comunicación (a maioría) ou con outras dedicacións, cada vez hai máis satélites propiedade e xestionados por empresas privadas que unha vez máis, usan un recurso de todos para beneficiarse algúns facendo pagar a outros. Agora que estamos no tempo, semellantes a estrelas de Nadal de propiedade privada.
Por certo, algo así como o 0,60 % da poboación mundial é española, e o 0,035 %, galega. As porcentaxes correspondentes de satélites ‘nacionais’ por aí arriba son menores en ambos casos. Non fabricamos moitas refulxentes estrelas do Nadal, só nos quedamos co ceo cheo de lixo…
