 |
| Imaxe do Sigpac centrada na balsa de lodos |
Medio ambiente: patrimonio da humanidade
Cambio climático. Invasión de produtos a terra, mar e aire. A conciencia ecolóxica cargada de hipocrisía. Ausencia de asociacións civís ecoloxistas. Mercando conciencias con axuda económica e emprego. Ignorancia. Ocultamento. Verquidos que afectan á saúde. Podería seguir ata… Pero quedo con esa ausencia, entre os máis novos, do compromiso na loita contra a contaminación na nosa Comarca da Mariña. Ou a insolente pretensión de facer medrar un estanque de lodos vermellos para facilitar a venda dun “morto” a quen teña, se cabe, aínda menos escrúpulos medioambientais que ALCOA.
Imos cara atrás. Só hai que acceder ás hemerotecas daquel 1979. “Unhas dúas mil persoas manifestáronse contra a planta de San Cibrán”. Queremos aire limpo e non morrer de flúor! Esta vez xa non se debeu á intención de construír unha central nuclear que achegase enerxía barata á factoría de Alúmina-Aluminio.
É recomendable lembrar e revisar. No ano 1975, coa instalación da factoría, empadroáronse na nosa Mariña ata 48 235 cidadáns. A poboación rexistrada como activa era de 18 762 persoas traballando, algo máis do 40% na agricultura, o 15% na pesca, o 9,4% na construción, o 16% na industria; o resto, algo máis do 19% en empresas e servizos. Porén, hai que sinalar que os que chegan á montaxe, moitos deles, non se empadroan nos concellos mariñáns. Son descoñecidos sen interese en vivir como galegos. Esta nova forma de vivir e traballar choca ós empregados na baleeira de Morás ou os lavados de caolín, Sargadelos, os talleres metalúrxicos de Chavín, as conserveiras, a flota pesqueira, as explotacións gandeiras, os inicios do turismo de escala e da construción. Son os tempos nos que se producen cambios socioculturais a mercede de tres parámetros, a venda de terreos, a esperanza de ser contratado na industria emerxente e os acentos que chegan doutras comarcas. Chega haber ata 6000 traballadores en nómina das construtoras da fábrica.
Pero volvamos ao prezo da contaminación. En setembro de 1979 mobilizáronse grupos ecoloxistas. “Verán negro”. Os piñeirais, millo, froiteiras e hortalizas, así como o gando que se nega a comer, sofren as verteduras, con especial incidencia na parroquia de Lago, Concello de Xove. Foron convocados os alcaldes de Ribadeo, Xove, Cervo, Alfoz, Orol, Viveiro, Vilanova de Lourenzá, Barreiros, Valadouro. Piden obrigar ás empresas do INI a implantar de xeito urxente medidas anticontaminación, e á Xunta que investigue ata o peche a fábrica, se é o caso, entre outros motivos porque están a producir cunha licenza provisional que só xustifica a realización de probas.
A empresa deféndese cunha campaña publicitaria. “Galicia desenvólvese”. “Aluminio para todos”. Pero nin así. “No proceso de produción de alúmina, a partir de bauxita, expúlsanse grandes cantidades de dióxido de xofre ao aire. E eses lodos vermellos quedan nun estanque cunha capacidade finita. A produción dunha tonelada de aluminio deixa unhas tres toneladas de lodos vermellos.
O 4 de outubro de 2010, o colapso dun estanque de residuos mineiros procedentes da fabricación de alúmina en Hungría provocou a liberación accidental de case un millón de metros cúbicos de barro vermello altamente alcalino. No accidente morreron dez persoas, case 150 resultaron feridas e contaminou uns 40 quilómetros cadrados, entre eles catro sitios NATURA 2000.
A empresa produtora de aluminio MAL indicou nun comunicado que respectou todas as normas de seguridade e que comparte “a dor das familias afectadas pola traxedia”. Segundo MAL, o accidente poderíase atribuír a un problema técnico. Outras fontes fan a hipótese de que o vento moi forte que soprau o luns provocou ondas que romperon a resistencia do depósito de barro vermello. En cambio, Zoltan Illés asegurou que o accidente podería deberse á “sobreprodución na fábrica, que por outra banda continuou traballando varias horas despois do accidente”. Segundo Zoltan Illés, o MAL tería depositado un exceso de lodo vermello, provocando a rotura do depósito -a composición: sosa, ferro, aluminio, silicio, titanio, magnesio, cadmio, cobalto-.
A poboación tamén corre un gran risco, porque os lodos saturados de cadmio, arsénico, silicio, chumbo, ferro e outros metais pesados, ademais de ser altamente corrosivos, tamén son canceríxenos se se inhalan. Mesmo cando se seca pode contaminar o aire e estender o seu poder destrutivo cos ventos, advertiron os ecoloxistas. Zsolt Szegfalvi, presidente da oficina local de Greenpeace, explicou que “cando o barro seque, os ventos levantarán o po, o que pode causar problemas de saúde aos habitantes”. Szegfalvi chamou a atención sobre o feito de que esta é “a maior catástrofe de Europa relacionada co chamado barro vermello”, polo que ninguén ten experiencia sobre como afrontar a situación.
Esta cuestión está sendo abordada polo Parlamento Europeo, que anunciou que prevé adoptar unha resolución en outubro, ao entender que o accidente puxo de manifesto a mala aplicación e as lagoas da lexislación sobre residuos, as deficiencias nas inspeccións e que hai casos semellantes en varios Estados membros.
A resolución do Parlamento Europeo aborda as seguintes cuestións:
– A mala aplicación da lexislación europea e as súas lagoas, e as deficiencias nas inspeccións;
– A necesidade de facer maior énfase na prevención de catástrofes, na investigación e desenvolvemento na prevención e tratamento de residuos perigosos e nas inspeccións ambientais; e
– Maior énfase nos mecanismos financeiros destinados á recuperación do medio ambiente despois de catástrofes.
Os expertos advirten: “O lodo vermello de Alcoa é un perigo” “Este enorme pantano é un perigo público, acumúlase cada vez máis e ninguén pensa no futuro”, A vertedura de barro vermello que causou catro mortos en Hungría… fai que Galicia mire cara ao norte á planta de fabricación de aluminio de Alcoa en San Cibrán, Lugo. A catástrofe húngara ten a súa orixe na vertedura de lodos xerados ao converter a bauxita en aluminio, o mesmo material que Alcoa leva trinta anos acumulando nun encoro da Mariña lucense, segundo informou onte Xornal. Os expertos consultados demandan á Administración que controle a acumulación continua destes residuos por parte da empresa para evitar accidentes no futuro. O problema é que os residuos acumúlanse máis e máis sen un plan de futuro que diga que facer nun encoro cada vez máis grande. O catedrático de Bioloxía da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Ramón Varela sinala que a composición do lodo vermello de Alcoa é “moi semellante en todo o seu proceso” á que está a devastar Hungría. “Todos estes lodos vermellos teñen unha serie de metais pesados e non poden estar en contacto coas persoas”, explica o biólogo, que no pasado presidiu a Asociación Ecoloxista Galega (Adega).
A versión de que a lama atopada no estanque de Alcoa está “moi solidificada” polo que “en ningún caso” se poda producir o que agora acontece no país magiar, non convence ao profesor. “Por fóra hai unha codia sólida, pero por dentro, os lodos que se atopan no encoro son fluídos. A pesar dos procesos aplicados ó lodo, este nunca chegou a solidificarse; é máis, hai xa anos que comenzaron a darse filtracións no chan do lodo”, di. Deste xeito, o profesor afirma que “o risco está sempre presente”.
A Administración galega debería facer un seguimento e inspeccións constantes”, advirte. Pola súa banda, o director do Instituto da Cerámica de Galicia e experto na reciclaxe destes residuos, o doutor en bioloxía Francisco Guitián Rivera, advirte de que tras algúns intentos non hai previsto tratar a arxila vermella e reutilizala, polo que no encoro de Alcoa “bótase lama cada vez máis alto, e chegará un momento no que o val desapareza”, sen que ninguén pense no futuro nin en posibles desbordamentos. É un residuo moi fino que se cae ao mar pode expandirse moi rapidamente e leva restos de reactivos”. (…) Este enorme pantano é un perigo público, con 30 ou 40 millóns de toneladas de lama acumuladas durante 30 anos.
