Atención primaria
Non hai médicos! Os Centros de Saúde non poden cumprir a súa misión no sistema sanitario público. Que está a pasar? Ten solución…? Voume a pronunciar: mala planificación, mala coordinación, mala xerarquización da asistencia sanitaria, que debe ser integrada e integral.
En 1983 publiquei e entreguei en man a Ernest Lluch o traballo “Do Ambulatorio ao centro de Saúde”. Algúns por experiencia docente, asistencial e de xestión, levabamos tempo definindo o espazo socio sanitario -hospital, centro de saúde, servizos sociais- por áreas do Mapa Sanitario, e no caso dos Centros de Saúde reclamando o equipo de saúde multidisciplinario como célula asistencial que resolvese máis e derivase menos; que usase os miemos protocolos e guías que os hospitais para enfermidades agudas e crónicas, para a indicación farmacolóxica e cunha especial dedicación como antenas de saúde pública no espazo territorial asignado.
Non hai médicos! Acábanse de dar conta no Goberno e así comunican ao Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde que se fai preciso aumentar o número de prazas na Universidade para estudantes de Medicina. Sen rozar os plans de estudo alcanzarase unha cifra aproximada de 8877 prazas de estudantes -a Xunta de Galicia leva tempo pedindo que se lle permita aumentar un 10% a devandita capacidade nos seus campus universitarios- Na actualidade a nota de corte para ser estudante de Medicina móvese entre o 12 e o 13,5.
Tras os estudos hai que superar o MIR. En concreto para o 2023 Medicina Familiar e Comunitario oferta 2455 prazas. Estamos a valorar en cantidade e calidade o continxente que disporá o preciso para actuar como Médico de Atención Primaria.
Pero retrocedamos para avanzar e resolver. En 1964 queda fundada e ao servizo dos cidadáns a Clínica Porta de Ferro. Elixía os mellores expedientes universitarios. Os profesores Segovia de Arana e Figueras Americh foron os seus directivos, dotando conceptos que a miña xeración aprendeu. Cada cama hospitalaria debía servir para asistencia, docencia e investigación. O último ano de residencia dos futuros internistas, o Xefe de Estudos Profesor Figueras mandábaos a Ambulatorios de rexións onde, tal como lles dicía, ían enfrontarse con problemas de saúde que de seguro máis adiante non volverían ver e iso nunha contorna da España máis rural, menos dotada de infraestruturas e con morbilidade e mortalidade impactada polas condicións de vida con enfermidades carenciais e infecciosas. Pero funcionaba eficientemente a comunicación entre os novos médicos xerais e o Hospital, para todos os efectos. E é que do mesmo xeito que en Barcelona, os mellores Hospitais da Seguridade Social, tiveron programas de formación ligados á asistencia non só no Hospital, tamén na súa contorna urbana e rural. Lográbase así unha conexión moi útil e xerárquica entre médico hospitalario e mñedico primario, convertendo a este último no que debería ser, o primeiro elo da cadea asistencial con medios, información e preparación para resolver de inmediato, mesmo a domicilio, as demandas da sociedade urbana ou rural. Estamos a sinalar un servizo público esencial que pagamos por impostos.
Non necesito irme tan lonxe no tempo. A miña estancia entre 2008 e 2012 en Jarrio -SESPA- faime testemuña da perfecta coordinación entre asistencia hospitalaria, asistencia primaria e asistencia social. Os residentes de medicamento de familia tiñan no seu programa a presenza e gardas nos Centros de Saúde do Occidente de Asturias.
Evidente que nunca presenciei ou xestionei unha asistencia primaria por teléfono. Imaxínome o que dirían mestres como Pedro Pons, Jiménez Díaz, Pedro Zarco, Garda, e outros. Ao paciente hai que velo, e antes de pautarlle medicación saber a causa dos síntomas. Se o médico primario non funciona, o cidadán desesperado vai de forma imparable ás urxencias do hospital máis próximo e colapsa tal servizo.