Un membro da Xeración Nós, Otero Pedrayo, de Ourense, sinala que á alma galega non lle gusta exhibirse en cidades modernas hoteis elegantes; séntese cómoda e realizada en vales decorados polos viñedos, en aldeas con cruceiros seculares, nesas costas tan bravas, atlánticas ou cántabras. De aí que o insigne viaxeiro prefira camiñar cara O Cabo do Mundo, buscando A Capelada, recreando a vista entre A Estaca de Bares e Os Aguillóns de Ortegal, para chegar a ese lugar máxico esquecido, case perdido, con milladoiros postos polos peregrinos para dar fe de que estaban vivos para non ter que facelo como defuntos ós que amigos ou familia recollen do Campo Santo moi cedo un trinta de novembro para ir a Teixido.
Un pastor das almas, Andrés Varela, arcipreste no século XVII por Santa María de Lieiro, ordenou construír e deixar unha herdanza para manter a capela dedicada a San Andrés, e un hospital para peregrinos, en As Figueiras de San Ciprián. Por iso, e durante as miñas lembranzas de infancia ou mocidade daquel porto marítimo, cuxos homes buscaban sustento en barcos de madeira e as súas mulleres facían de nais e pais a pesar de ser como dicía Rosalía, “viúvas de vivos”, lembro a celebración do último día de outono en novembro, escaso de luz, dando paso ás tempestades propias para tempo de inverno.
Sempre notei que tal efeméride tiña un significado especial. Xa fose polo amarre da flota na ría. Xa polos cánticos ao Apóstolo cuxo recoñecemento romeiro debe procurarse no século XII, pero mentres para Compostela hai Camiño, para San Andrés de Teixido faise camiñando, e non chegaremos a un Monte do Gozo para escoitar ou ver a maxestuosa Catedral rodeada polas catro prazas máis fermosas do cristianismo hispano. En Teixido só atoparemos unha aldea, unha fonte con tres canos, unha pequena igrexa e moitas ofertas votivas de persoas que procuran curación ou protección dos seus mariñeiros.
Pásame que temo que sexamos os últimos en defender a sociedade rural, sinxela, humilde, piadosa cos seus antepasados e integrada plenamente con esas historias contadas por galegos para galegos. Únome aos irmandiños que glorifican o noso propio e diferente xeito de ser, a pesar deses complexos que algúns queren impoñer á marxinalidade dos nosos gustos, mesmo no calendario de festas e peregrinacións. Esquecen a Santo André e adoran o Deus Baco da Maruxaina.
Esa Galicia á que pertence a miña xeración é inmortal como Mondoñedo; coa súa historia propia, gastronomía, música, crenzas, costumes, lingua popular e tradición oral. Comparto que en celebracións como a que me ocupa, está o núcleo inmaterial do ser galego
Por iso e unha vez máis, farei o camiño de San Andrés de As Figueiras a San Andrés de Teixido, e beberei na fonte dos tres canos que din que é a fórmula de manter o vínculo entre xeracións que teñen pasado por alí.