O humorismo foi unha concepción do corpo humano e as súas manifestacións psicolóxicas desenvolta polos antigos gregos e romanos. Esta aproximación filosófica tivo gran influencia e foi mantida entre os profesionais europeos da medicina ata a chegada das pescudas médicas modernas do século XIX. Foron os primeiros pasos do estudo do comportamento humano e agora sérvenos como inspiración.
Este mes comecei a impartir un curso de escritura creativa con persoas moi variadas tanto demograficamente como na súa experiencia coa pluma. Faime especial ilusión cando traballo con grupos mixtos como este porque se comparten opinións e vivencias facendo que unha curta hora de clase sexa incriblemente enriquecedora. Por esta razón preocupábame baste como orientar as leccións. Non quería que fose aburrida para quen nunca afondara na teoría da escritura creativa e tampouco quería deixar de ofrecer coñecementos útiles a quen estivesen alí coa intención de poñer a proba as súas habilidades.
Explico isto porque para a primeira clase do curso decidín introducir a creación de personaxes empregando a teoría dos catro humores. Dedicar tempo a crear os protagonistas adecuados é esencial para conseguir que a trama sexa interesante.
Durante moito tempo a literatura centrouse nunha loita entre o ben e o mal nunha especie de dicotomía de brancos e negros, sen a posibilidade dunha escala de grises. O ser humano, pola contra, non só ten degradados, senón que exhibimos unha ampla gama de cores. Aínda que a mitoloxía grega e romana presentaba a miúdo a heroes perfectos, os seus filósofos e protomédicos xa se decataban de que non se podía definir o carácter dunha persoa como anxo ou demo.
O humorismo considera que o corpo humano acolle catro substancias básicas, chamadas os catro humores, os cales se atopan equilibrados cando a persoa ten saúde. Calquera doenza sufrida sería daquela o resultado do exceso ou da deficiencia dun deses catro humores: bile negra, bile amarela, flegma e sangue. Os practicantes que adoptaban esta concepción médica clásica, crían que cada un deses humores pode ser modificado (aumentado ou diminuído) dependendo da dieta e da actividade realizadas polo paciente.
Así mesmo, observaban estas variacións de humores como diferenzas no carácter que se saían demasiado da norma se consideraban síntomas dun malestar.
Por suposto que dende unha perspectiva estritamente científica este postulado xa non ten moito xeito hoxe en día. Mais se quedamos só co pouso que deixa no entendemento podemos intuír como comprendían ao que hoxe chamamos psicoloxía. Crer que o malestar mental dunha persoa é síntoma dun desequilibrio nos seus hábitos de vida non semella descubrimento ningún, porén a sociedade actual insiste en diseminar a crenza de que a mente pode ser controlada con forza de vontade.
Coa perspectiva do humorismo analizábase as tendencias dunha persoa, aconsellábaselles segundo as súas debilidades e ofrecíanselle novos hábitos de dieta e actividades que lle axudasen a atopar o equilibrio.
A natureza sanguínea asociábase cunha personalidade entusiasta, activa e social.
A bile amarela asociábase cunha natureza colérica, é dicir, ambiciosa, decisiva, agresiva e irascible.
A persoas melancólicas son introvertidas e precisan do illamento social para a reflexión deste xeito a bile negra asóciase ao outono, a estación na que a terra se retrae.
A flegma asóciase ao inverno, unha estación fría e húmida, xa que a natureza flegmática é descrita como un comportamento reservado.
Asignarlle unha natureza predominante a cada persoa tratábase de pórlle nome aos comportamentos que exhibía cando non se atopaba ben. Entendíase que todos temos unha mestura destes catro humores polo que tamén temos a posibilidade de caer na enfermidade que se describe co exceso ou deficiencia de cada un deles dependendo do momento da vida ou do tipo de desequilibrio que esteamos a experimentar. Gústame velo desta forma porque non se considera á persoa irreparable ou defectuosa. Penso que o humorismo comprendía que o entorno e as condicións de vida das persoas eran a causa do seu malestar mental. Non era cuestión de que ao paciente lle faltase moral ou disciplina. Aínda que iso non quita que a cultura hexemónica da época si que criticase aos seus individuos con patróns estandarizados.
Por suposto, non podemos seguir botando man desta teoría para ofrecer un adecuado coidado. Por fortuna o coñecemento evolucionou moito e a complexidade coa que comprendemos o comportamento humano tamén. Con todo, é unha ferramenta ideal para introducirse na creación de personaxes redondos.
