Ferrados de Luz

Categoría: Sen categorizar

  • A plusvalía é unha falta de respecto

    A plusvalía é unha falta de respecto

    O mundo é limitado. As persoas, os recursos, o territorio, o tempo… Nada sobra, todo pode ser devolto á Natureza ou repartido entre os que necesitan pero non teñen. E con todo, organizamos as nosas vidas entorno ao concepto de plusvalía. Un extra que se podería empregar para mellorar o benestar xeral pero que, con total normalidade, aceptamos que sexa acumulado.

    Definición de plusvalía segundo a RAG

    A primeira definición de plusvalía di que se trata dun aumento de valor “por causas extrínsecas” deixándoo no aire como se fose cousa do universo, da entropía ou dun microorganismo que non vemos. As causas extrínsecas acostuman a ter nome, ás veces son unha decisión en forma de lei, e outras un abuso exercido polos privilexiados que manexan os oligopolios.

    A plusvalía é unha ousadía. Na segunda acepción, coma se doutra cousa diferente se tratase, explícase o termo segundo a teoría marxista. Agora, semella que a plusvalía é un espazo en branco para a conquista do capitalista. O pensamento colonialista sempre presente nas nosas narrativas. O custo do soldo recibido polo obreiro parece non incluír o salario percibido polo empresario, o cal é denominado capitalista coma se estivese fóra do importe dedicado aos salarios. A miúdo esquecemos que o traballo de xestión do capitalista está con frecuencia remunerado, pero é que cando non o está débese a que non achegou absolutamente nada, só números nunha conta bancaria. A riqueza que xa posuía e que tiña acumulada collendo po, móvese para aumentar en tamaño sen xerar ningún tipo de beneficio á comunidade, sen ofrecer nada á sociedade que se esforzou para que esa abundancia existise.

    A plusvalía é o síntoma principal dunha enfermidade parasitaria. É unha manifestación de delirio, a falsa idea de que hai demasiado osíxeno na atmosfera, de que sobran peixes nos océanos ou de que a terra pode ser explotada ad infinitum.

    Dúas pantallas e un ordenador portátil, un teclado e ratón, unha placa electrónica, un caderno e dous bolígrafos, unha botellas e outros pequenos obxectos. Todo sobre unha mesa de madeira e contra unha parede branca e vermella.

    Durante moito tempo o feito de durmir resultábame frustrante, coma se estivese a perder o tempo. Unha loucura, en efecto. Hoxe xa non penso así, agora é o que máis valoro. Antes de organizar o día sempre comprobo que descansei adecuadamente, pois cheguei a comprender que sen o descanso non se pode vivir.

    O razoamento tras da idea de que durmindo se perde o tempo non é moi distinto á plusvalía. Inmersa na mentalidade hexemónica que prioriza a produción atopábame con oito horas de traballo, oito de lecer nas que tamén satisfacía as miñas necesidades básicas e “sobrábanme” oito horas de inactividade nas que aparentemente ningún resultado era obtido. A plusvalía son as indispensables horas de sono que a maior parte dos obreiros de hoxe en día non conseguen desfrutar, coas respectivas consecuencias que isto ten sobre a saúde e relacións persoais.

    O dereito de asueto

    A noción de plusvalía é unha falta de respecto pola necesidade de descanso, tanto do ser humano como do resto da natureza. A rexeneración da vida só ocorre en períodos de inactividade, descanso, hibernación, ociosidade, escoita, repouso…

    De asueto. Creo que nunca lle escoitei a ninguén pronunciar esta palabra. Dende logo que non recentemente. Oficio, profesión, choio, labor, ocupación, quefacer, tarefa, emprego, traballo… Eses si que son termos que saen das nosas bocas con frecuencia e se escreben nos xornais. Asueto, non o oín tanto. Asueto é en particular o tempo dedicado ao descanso do traballo. Non é o tempo dedicado a cubrir as necesidades básicas de comer, beber, vestirnos, ou durmir. Tampouco inclúe a crianza dos fillos ou o coidado de persoas dependentes. Asueto é tempo dedicado á recuperación do corpo, a toda esa carne que o mercado laboral considera unha simple ferramenta de traballo pero que tamén alberga a nosa vida.

    A plusvalía medida en tempo e coidados

    Dende sempre existiu, mais actualmente, hai un medo xeneralizado a facerse maior, a morrer, a finalizar o noso tempo na Terra, que incomoda e atormenta a moitas persoas.

    Foto dunha enorme acampada xunto a un festival de música que se ve ao fondo. Hai varios miles de tendas de campaña e moitísima xente e abundantes desperdicios polo chan.

    Consumimos alimentos e substancias na procura de maximizar o pracer, invertemos en produtos que prometen enlentecer o avellentamento, en actividades que nos aseguran sacarlle todo o zume a cada minuto que dedicamos, vamos en medios de transporte tan rápidos cos que, nunhas poucas horas, cruzamos un continente enteiro… Semellamos darlle moita importancia ao noso tempo e con todo deixamos que os capitalistas nolo rouben.

    Escúsanse dicindo que invisten o seu diñeiro pero o seu capital foi conseguido a base do aproveitamento da plusvalía, é dicir, enganando aos obreiros para que cedesen os seus períodos de asueto, polo que o que invisten non é senón o tempo dos que precisan descansar e non poden.

    A plusvalía é falta de coidados. Mentres que lle permitamos a uns poucos amontoar o tempo dos demais para construír naves espaciais turísticas ou rañaceos de ouro, non conseguiremos crear unha sociedade que poña os coidados no centro. A diferenza entre o tempo de traballo mínimo requirido para resolver as necesidades básicas dunha persoa e o tempo real demandado polos capitalistas chámanlle plusvalía porén son os coidados que non se lle dan aos maiores, a atención que non se lle presta ás crianzas, a reflexión que non se fai para así non cambiar o sistema que nos rexe.

    Mais pódese reclamar a plusvalía, e si ter tempo para coidar dos maiores, si ter atención que ofrecerlle aos máis novos, e si reflexionar para atopar unha forma de organización que si respecte a todas as persoas.

    Reaccións do Fediverso
  • A poesía é unha acción política aínda cando non o é

    A poesía é unha acción política aínda cando non o é

    O discurso que se sostén, as palabras que decidimos imprimir, publicar ou postear, son sempre unha ferramenta política.

    Cando escoito a xente falar, sexa unha clase maxistral, a presentación dun libro ou un debate, non podo evitar analizar cada unha das súas palabras. Aínda que ás veces si que pretendo escrutar o discurso de quen xera opinión, con frecuencia o único que desexo é aproveitar os detalles xa que o meu tipo de pensamento se estrutura do máis específico ao máis xeral e doutro xeito non sei razoar, nin aprender. Pois iso, fágoo coa intención de sacar a maior cantidade de zume mental daquilo que teñen que dicir, deprender da súa experiencia e atopar novos camiños de reflexión que se me poidan abrir.

    Durante unha conversa sobre poesía que escoitei o outro día falouse de escoller as linguas minoritarias por motivos políticos, de que escribir nunha lingua cun maior número de falantes non proporciona un mellor mercado, se cadra un maior mercado si, porén cunha maior competencia tamén. A dificultade sería similar.

    Tamén se falou desta arte como medio de expresión, unha persoa definiu o feito de escribir poesía como unha acción política. Explicou que a poesía é un ámbito artístico da periferia porque a narrativa absorbe a maior parte da palabra escrita deixando pouco espazo para outros xéneros literarios. Outra idea coa que fundamentou a súa premisa foi a de dedicar tempo á procura de beleza na dicción. Nun mundo que tende cara ao o utilitarismo e a acumulación financeira, a contemplación da fermosura semella unha perda de cartos e tempo.

    Segundo continuou a conversa comentouse a existencia de diferentes circuítos para distintos tipos de poesía que poden coexistir sen converterse nunha competición. Tamén se definiron eses tipos de poesía como poesía con moitas e poucas capas, todas válidas no camiño de exploración dun lector.

    Dende ese día ficou na miña testa a idea de poesía como acción política. Non sabía moi ben que andaba eu a procurar, pero quedara coa sensación de que non se tirara dalgún fío, de que o tema daba para afondar. Comecei a cavilar sobre o asunto, a analizar cada unha das ideas que absorbera aquela tardiña e busqueille as reviravoltas. Pensei moito e contrapuxen o sabido co descuberto. Tirei do fío. A acción política non implica un resultado. A acción política non determina unha maneira de pensar. Acción política, sen máis.

    Non é o mesmo crear un produto cultural que facer da cultura un produto.

    Neste mundo de neoliberalismo extremo preocúpame moito a capitalización da cultura. Existe a necesidade de fabricar un libro para que a poesía lle chegue á xente, iso é cuestión práctica. Os corpos poetas ademais de albergar a alma tamén comen, e iso custa cartos. Algúns ata procuramos atención polo instintivo desexo de recoñecemento das nosas obras.

    Porén a capitalización da cultura vai máis alá da creación dun obxecto físico ou dixital co que difundir a obra cultura. O proceso no que todo calquera produto se debe ser fabricado coa intencionalidade de ser vendido é unha estreita e escura cárcere para as ideas.

    Estabamos a falar da acción política da poesía, sigamos

    A poesía está a ser certamente empregada como unha ferramenta política mais se observamos detidamente veremos como non sempre se fai encontra do sistema hexemónico, o capitalismo.

    Comprendo que non todo o mundo se posicione. Resulta esgotador e, sostido no tempo, a saúde pode deteriorarse. Por iso respecto a forma de moverse polo mundo de calquera que non cause un xenocidio ou oprima os dereitos humanos doutras persoas. Non obstante non creo que a cultura que se crea co fin de responder a unha esixencia capitalista sexa un circuíto máis. Penso que se trata dunha forma sibilina de dinamitar a sociedade para que, aos poucos, os lazos humanos e a comunicación honesta se esvaezan sen nos decatar.

    A arte e a cultura debe xurdir do fondo do peito, sen unha utilizade clara máis que a de expresar o que un sente e pensa. A posteriori pódese facer dela un produto cultural coa intención de distribuílo, por suposto. O ideal sería entregarllo ao mundo sen outra expectativa que a de achegar algo de valor, pero ata que se xeneralice a renta universal básica coido que está a cousa complicada. E no que a política se refire, non podemos esquecer que “facer as cousas mal” tamén é unha acción política. A poesía que se crea soamente para a venta non é unha cultura inofensiva, é unha cultura que pretende moldear as nosas mentes para adaptarnos precisamente ao sistema socioeconómico ao que responde.

    Con isto non pretendo xulgar os traballos que lle dan de comer aos poetas, escritores, pintores, ilustradores, músicos, compositores, aos artistas en xeral. Eses traballos permítennos subsistir e xeralmente convértense nun mal menor comparado con dobregarse ás esixencias do sistema. Porén penso que, non importa se non sempre podemos levarlle a contraria ao status quo se polo menos non perdemos a esperanza de que algún día se cambiará.

    Resistimos cando non adaptamos o relato para escusar unha forma de xestionar a sociedade que, a todas luces, non é xusta. Podemos insistir en que non temos a posibilidade de facelo doutro xeito para facer patente a nosa frustración e liberar os corazóns dos que nos escoitan da culpa coa que este sistema non fumiga a diario. Ser conscientes de que as cousas poderían cambiar e engadir ese desexo nos nosos discursos alivian a sensación de impotencia que a miúdo nos inmobiliza.

    A acción política coñécena ben as esquerdas, pero tamén as dereitas. Estes últimos lévanse aproveitando moitos anos de considerar o seu proceder como a base da normalidade, como a imaxe da despolitización. Absorben a atención daqueles cansos da política mentres que continúan coa súa disfrazada acción política: a de destruír da motivación ou esperanza que poida facer deste mundo un lugar máis xusto e seguro para todos os seres vivos.

    A acción política non sempre constrúe, con frecuencia ten a finalidade contraria. Desexa consumir todo o que atopa ao seu paso e controlar o que a rodea. A poesía posúe un gran potencial político, mais como calquera arma, o resultado depende moito de quen a sosteña.

    Reaccións do Fediverso
  • Agora que Deus está morto, adoramos a Santa Serotonina

    Agora que Deus está morto, adoramos a Santa Serotonina

    Os modelos de psiquiatría queren dar respostas demasiado sinxelas aos síntomas psicolóxicos e aos denominados trastornos. Hai uns días, para a miña sorpresa, escoiteille a un psiquiatra, o doutor José Luis Marín, falar deste xeito sobre a coñecida teoría da serotonina. Resulta esperanzador ver que, tras numerosos estudos e aínda máis testemuños de pacientes, por fin algún psiquiatra de prestixio recoñece publicamente que a falta de serotonina non é a causa da depresión nin de ningún outra afección.

    Na súa intervención, Marín explica que no seu momento el tamén se sentira atraído pola idea de comprender todo o que ocorre dentro das nosas cabezas cun sinxelo modelo. Por desgraza, iso non é posible, pois non somos só moléculas químicas e neurotransmisores (que por certo hai miles), tamén somos un corpo e unhas experiencias, somos un contexto e unha cultura.

    E na cultura precisamente se ancora esta visión simplista do malestar humano. O dualismo de corpo e mente esnaquizounos ata converternos en maquinaria. Como calquera ferramenta de traballo, cando non funcionamos asúmese que debemos ser arranxados axustando o líquido dos freos ou cambiando unha torca. Moitos profesionais e outros tantos pacientes, aférranse a esta idea da Santa Serotonina porque non desexan afrontar unha realidade descomposta moito máis complexa de reparar.

    Crer para non se defender

    No seu momento, a crenza relixiosa permitiulle aos gobernadores controlar o que o pobo facía, en ocasións polo ben da maioría e, con máis frecuencia, para beneficiar aos que xa tiñan poder e así permitirse mantelo. Crer apaixonadamente en Deus fixo que as persoas adoptasen hábitos de vida saudables pero tamén fixo que se perseguisen inocentes. O que está claro é que a adoración de un único ente focaliza os esforzos das masas facendo que quen ten o monopolio desa crenza posúa tamén o poder e a vontade de quen a cre. Apelar á culpabilidade do individuo que nace cun pecado orixinal pegado ao peito é máis sinxelo que razoar con el, especialmente cando o que pretendes é convencelo de actuar en contra do seu propio beneficio.

    Hai pouco máis de cen anos un famoso filósofo anunciaba a morte de Deus como expresión da liberación do pensamento. A pesar do “optimismo” de Nietzsche, o nacemento do Superhome non se chegou a producir, poren Deus perdeu moitos adeptos. A relixiosidade non se deixou de lado, o ser humano encarnado en asiduos conflitos bélicos precisa dun alivio espiritual que o manteña en pé disposto a vivir calquera infortunio. O individuo illado pola falta de comunidade, consecuencia da competencia produtivista característica da nosa época, precisa atoparlle sentido ás dificultades mentais que lle impón un mundo deseñado para robots. O estudo espiritual pagan foi dilapidado durante séculos de persecución e, así mesmo, mantense á marxe subsistindo pero degradado e etiquetado como un pensamento irracional debido ao tratamento circense con que estas tradicións se foron transmitindo. Enterrada baixo metros de ficcións, a espiritualidade desligada da relixión é un coñecemento que precisa ser redescuberto e depurado de misticismos e teatralidade.

    A promesa dun paraíso en vida

    O capitalismo é a nova relixión. O neoliberalismo desenfreado, a súa versión máis cruenta, é o culto promovido polos poderosos que desexan innumerables acólitos en forma de consumidores. Mentres que algunhas relixións buscan controlar aos cidadáns a través dunha vida austera e ríxida na que todo se reduce a unha serie de hábitos ou rituais que se aborrecen a mente, o capitalismo enfócase na procura dunha vida ostentosa que a calme con pracer ilimitado. Non importa demasiado que rituais decidas desenvolver no teu día a día sempre e cando o fagas con glamour.

    Para ser un bo fregués desta relixiosidade moderna has de consumir produtos que demostren a túa fe. A abundancia pódese comparar coa purificación da alma que unha vez de morto a un lle permite entrar no ceo. O que se pretende é habitar o paraíso prometido antes de que a morte pete á porta. A ironía é que as presas por atopar o paraíso provocan unha constante ruminación que gravita senón ao redor da morte. Tanto a aceleración da vida, a extenuación derivada do traballo necesario para ser consumidor, como a frustración de ver que o paraíso en vida está só dispoñible para uns poucos, xera un malestar físico e psicolóxico que é desapiadado e inevitable.

    Se cadra, inevitable non. Para iso está Santa Serotonina, a maneira na que os capitalistas che permiten evitar o malestar sen abandonar o consumismo. Aínda que non ven sen unha peaxe, por suposto. Podes vivir nun estado constante de alteración da consciencia que che fai sentir unha certa independencia do teu corpo evitándoche sentir a dor, mais Santa Serotonina non concede milagres sen cobrar por eles. A ofrenda esixe pagar un alto prezo, para desfrutar da anestesia mental ante a dor emocional debemos doar tamén as nosas alegrías, a nosa creatividade e a nosa empatía.

    O que Santa Serotonina che dá,

    Santa Serotonina che quita.

    A pesar do sacrificio requirido, non son poucos os que aceptan as condicións co fin de formar parte da comunidade capitalista. De rexeitar os termos, moitos arríscanse a ser expulsados da sociedade e a atopárense en situacións inadecuadas para o sostemento da vida. Santa Serotonina negocia con máis vileza que o demo, non só che quita a alma senón que ademais a única alternativa que ofrece é unha vida precaria. Só che entrega o entumecemento necesario para continuar empurrando as rochas de varios Sísifos a un tempo.

    Cando cremos na teoría do déficit de serotonina como causa da depresión estamos a culparnos a nós mesmo por nacermos defectuosos, por ser incapaces de producir unha sustancia química que outros tantos semellan fabricar sen dificultade. Deixamos de mirar ao sistema socioeconómico que nos rexe e pretendemos cambiar a nosa realidade cambiando lixeiramente a nosa bioquímica. O poder defende esta teoría porque o libera de toda responsabilidade e lle entrega o látego ao escravo quen se presta agora voluntario para atizarse a diario posto que o seu corpo xa non sente.

    Os herexes da idade contemporánea

    Este modelo psiquiátrico non é un simple postulado médico, actualmente trátase dun mecanismo político posto en marcha para a mellor manipulación do cidadán. Resistirse á crenza é ser tachado de herexe. Diranche que hai moitos que lle rezaron a Santa Serotonina e ela escoitou as súas pregas. É tan certo como que pasar unha hora diaria rezando é senón un tipo de meditación, cos seus beneficios adxuntos. Así e todo, non vai máis alá de tomarse unha copiña de coñac ao comezar o día para manter o frío a raia.

    Criticar aos seguidores desta relixión tampouco está permitido posto que se considera unha falta de compaixón. Como vas cuestionar a decisión de consumir o “o corpo de Deus” cada día se a ti non che fai mal ningún? Un pode dicir que non me fai mal quen acude todos os días a misa, porén si me afecta que esa mesma persoa marque a casiña da igrexa na declaración da renta e lle dea esmola ao crego que xa cobra un soldo mensual financiado polo estado.

    É marabilloso que poidamos falar da nosa saúde, das dificultades que afrontamos e dos detalles de como intentamos manexar a nosa situación, pero non podemos esquecer que cada vez que adoramos a Santa Serotonina é o mesmo que cando fai décadas se recomendaba unha lobotomía. Agora o aniquilamento do librepensador xa non se fai con cirurxía xa que existen numerosas sustancias químicas e variadas formulacións.

    En definitiva, ata que matemos a este Deus resucitado en forma de pastilla non conseguiremos transformar a cultura para finalmente decatarnos de que a emancipación do corpo, e tamén da terra, non é o que desexamos e moito menos o que precisamos.

    Reaccións do Fediverso
  • Indecisión

    Indecisión

    Ata para decidir o título deste artigo me vexo atacada pola indecisión. Semella que é unha afección común, unha condición do ser humano moderno abrasado pola gran variedade de escollas que representan unha escaseza espiritual epidémica.

    A indecisión é conxénita ou adquirida? Nacemos ou facémonos. Penso que nacemos algo dubitativos como instinto para a aprendizaxe e volvémonos indecisos como resultado dunha frustración sostida e extenuante. A dúbida, ferramenta tal que o coitelo, abre camiños a través da xungla e mata conxéneres en momentos de urxencia.

    A indecisión inmobiliza ao tempo que nos fai impulsivos e caóticos. Dubidar ofrécenos posibilidades, información e coñecementos; porén sen a decisión non se practica a sabedoría. As decisións preséntanse ante nós como muros infinitos sen portas nin fiestras, sen esquinas que dobrar, sen final. A decisión é un muro que debe ser derribado para nunca máis existir. En ocasións pode ser reconstruído, mais nunca será o mesmo, será un novo muro con tantas posibilidades como o anterior, pero con outro aspecto, outra esencia, noutro momento.

    A dúbida ante a decisión é como un martelo. Permíteche bater nela e comprobar onde están os puntos fortes e os máis febles, onde está oco e onde é macizo. Con todo, cada vez que a dúbida lle atiza un golpe á decisión, a estrutura treme, as gretas xorden, o adobe sóltase da pedra e a area lévaa o vento. A decisión comézase a tomar, sexa pola nosa man ou pola das dúbidas, o muro será derruído pois o tempo non agarda.

    A indecisión toma decisións: necias e inmaduras, tensas e abruptas. Máis vale armarse de valor e loitar contra a indecisión para tomar unha determinación no último momento ou seremos condenados ás consecuencias da dúbida desatada. A dúbida desatada bate contra o muro ata que cae e logo bate contra nós. Se lle deixamos, non deixa de bater ata que tamén nós nos derrubamos. A dúbida desatada colle o noso espírito e debuxa nel un quebracabezas de mil pezas. Axita a caixa torácica ata que todas as pezas están ben mesturadas e logo esíxenos que recompoñamos o orixinal. Porén a dúbida no seu desate esquece a peza clave, o tempo. O seu avance fai que os pedazos non encaixen, que a imaxe desexada se converta en po diante dos nosos ollos, que escape entre os nosos dedos e novamente, como o muro, desapareza deixando só os escombros do noso ser: arrepentimentos.

    Que lamento máis cruel que aquel que sentimos ante o que puidemos facer e o que non fixemos. O intento líbranos de toda culpa. A decisión tomada, aínda no seu fracaso, adoece moito menos que a cobarde indecisión. Será a indecisión cousa da valentía? De seguro ten que ver co medo. E con todo, o resultado da indecisión é ese pesadelo que non nos abandona cando amence.

    Os arrepentimentos fican pendurados na nosa gorxa. Inpídennos falar e mesmo respirar cando precisamos do aire para facer patente a nosa existencia. Pésannos tanto que nos encorbamos, pero non como vellos de cen anos cansos de tanto vivir, senón como cochinillas que ante a experiencia da vulnerabilidade se fan unha bóla. O arrepentimento é a exhacerbación do erro, como case calquera exhacerbación, é innecesario a maioría do tempo. Só en contadas ocasións serve un propósito, a reflexión que non tivo lugar previa á toma de decisións. Mais os indecisos non pecamos de irreflexivos, todo o contrario. Desfrutamos da reflexión porque a abundancia de posibilidades acóllenos embriagándonos cun falso sentimento de seguridade. O arrepentimento dos indecisos non é outra cousa que a procura desesperada dese momento previo á caída do muro decisivo, procuramos esa calma que nos proporciona sentar nun cruce de vías coa confianza de que temos o poder de escoller calquera camiño.

    A indecisión ten as súas trampas e se non estamos atentos podemos atoparnos nun balancín que nos abanee entre a reflexión e o arrepentimento constante, ignorando as tomas de decisión e deixándolle ao tempo que se faga responsable. Se non nos facemos donos do noso tempo, por desgraza non seremos capaces de reconstruír muros tampouco, nin de derrubalos do xeito que a nós máis nos conveña, e seremos daquela prisioneiros da caótica dúbida desatada. As decisións deben ser tomadas ou estaremos decotío toman unha única decisión que é a de non facer nada. A inactividade inmaterial é sinal de atrofia espiritual e síntoma dun declive sapiencial. A indecisión é unha difícil batalla persoal que, de non rendese, forxa guerreiros culturais capaces de enfrontarse á vileza dun sistema obstinado inclinado ao afundimento da civilización.

    Reaccións do Fediverso
  • Tecnodiversidade: a miña panadería que sexa local, e os meus servizos dixitais, tamén

    Tecnodiversidade: a miña panadería que sexa local, e os meus servizos dixitais, tamén

    Este fin de semana baixei á vila para ir a unha manifestación en apoio a Palestina. Eramos os mesmos de sempre pero tivo un bo efecto xa que, como estamos na costa e o verán se inaugurou, as rúas comezan a encherse con turistas, quen non tiveron outra que escoitar as nosas consignas.

    Non todo o mundo pode ir ás manifestacións ou mesmo non o considera como un método útil para levar a cabo o cambio social desexado. Por iso hoxe propoño outro método de presionar aos grandes poderes sen necesidade sequera de saír da casa: a tecnodiversidade.

    Moitos dos turistas que nos tiveron que “soportar” amontoábanse en fileiras na porta de varias panaderías coñecidas pola súa habilidade artesanal, unha imaxe que se repite tódolos anos e nalgunhas cidades, incluso todos os fines de semana. Cando mercamos pan, resúltanos de maior valor se coñecemos á persoa que o amasou e o coceu. Ver as mans que tocaron o noso alimento, danos confianza. No mundo tecnolóxico, aínda que a miúdo semella alleo á vida cotiá, tamén se pode facer o mesmo. De feito, xa existe, é unha realidade que xurde en recunchos concienciados pero que podería ser levado ao mainstream.

    A variedade no cultivo de artes e artesanías sempre foi para unha comunidade a mellor forma de acadar unha maior fortaleza pois ante un aumento das posibilidades tamén se dá un aumento das solucións. Na actualidade non cabe dúbida de que a biodiversidade é o principal indicador de saúde, tanto territorial como ecolóxica como cultural. Daquela, é sensato pensar que un modelo similar pode fortalecer a tecnoloxía, entendéndoa como un sistema plural cunha entidade única na súa relación co resto do ecosistema planetario.

    Co fin de explicar o concepto de tecnodiversidade, Yuk Hui, filósofo e enxeñeiro informático chino, fala dunha ecoloxía das máquinas que permita unha coexistencia respectuosa entre natureza e tecnoloxía. Trátase de buscar o xeito de integrar os avances tecnolóxicos dentro da lóxica da natureza para que esta non se vexa prexudicada cada vez que ao ser humano se lle ocorre unha innovación. Consiste en aplicar coñecementos éticos e biolóxicos ao aproveitamento de recursos naturais, precisamente para debuxar a liña que limita ese aproveitamento e unha devastadora explotación que nos está deixando sen eles.

    O método pasa por aumentar a variedade de tecnoloxía pero tamén a variedade de provedores e fontes de servizos dixitais. Do mesmo xeito que para a mellora da biodiversidade defenderíamos a produción de alimento local e a pequena escala, coa tecnoloxía debemos facer o mesmo. Esta práctica non só diversifica o poder que adquiren as empresas responsables senón que incrementa o número de perspectivas e fomenta que ideas realmente revolucionarias teñan cabida. Nun contexto homoxeneizado e monopolizado non é posible posto que os filtros impostos polos estamentos máis altos da xerarquización son estreitos o cal constrinxe a creatividade das innovacións. Pode soar irónico cando vivimos nun mundo acelerado que impulsa a produción de innovacións a calquera custo material, humano ou animal (sempre ao menor custo económico, por suposto). Porén falamos dun aceleramento mal dirixido que premia unicamente a rapidez e non presta atención aos resultados das súas innovacións, as cales pecan con frecuencia de non responder a necesidade ningunha e, en efecto, de ser prexudiciais para a maioría dos seres vivos.

    A filosofía da tecnodiversidade busca xerar unha nova cultura da innovación onde haxa espazo para que a vida, humana e non-humana, se poida desenvolver en saúde mentres que a tecnoloxía sexa máis un acompañante que un mecanismo de dominación. A última iniciativa que descubrín e que comparte esta visión, aínda que non o expresen deste xeito, é a asturiana Nuberu Dixital , unha cooperativa sen ánimo de lucro que ofrece servizos dixitais baseados en código aberto. Non se pode falar de tecnodiversidade, sen mencionar o Fediverso e a infinidade de instancias que nel se conectan. Tamén podemos falar de proxectos de índole máis física, como poden ser as tendas de reparación de electrónica que aínda resisten e apoian aos consumidores desencantados co sistema, ou as comunidades enerxéticas que aparecen, cada vez con maior frecuencia, grazas ao acompañamento de cooperativas como Nosa Enerxía.

    Evidentemente, fica unha opción máis: cocer o pan na casa. Quen non goza dun domingo de inverno xogando coa masa, deixando que as crianzas colaboren no proceso e desfrutando dos froitos dun esforzo colectivo? Por que non coller ese vello teléfono móbil e cambiarlle a pantalla? Por que non darlle unha man de pintura a ese moble vello? Nós tamén podemos ser axentes da tecnodiversidade ao tempo que transmitimos unha nova cultura ás xeracións que nos substituirán.

    Reaccións do Fediverso
  • Lamarr revolucionou o cine, impulsou a enxeñería e plantoulle cara a un nazi.

    Lamarr revolucionou o cine, impulsou a enxeñería e plantoulle cara a un nazi.

    Lamarr foi unha persoa que sen formación ningunha e tendo a súa carreira laboral orientada arredor do cine, conseguiu facerse un lugar na historia das invencións deseñando en colaboración con George Antheil un sistema de control por radio. Grazas á súa curiosidade e talento, a tecnoloxía deu un primeiro paso para que hoxe gocemos da marabillosa wifi.

    Pregúntome cantas persoas, ao ver a foto de portada deste artigo, asumen que Lamarr luce un sombreiro. Dende logo que Hedy Lamarr non ten o aspecto que se acostuma a asociar co dunha muller inventora. Acéptase un pelo branco curto ao garçon ou unhas lentes grosas caídas sobre un nariz entre dous ollos taciturnos. A imaxe do sacrificio polo ben da humanidade que Marie Curie nos deixou. Esta imaxe, pola contra, a dunha muller que non precisa abandonar a súa feminidade para compartir a súa intelixencia, resulta aínda controvertida.

    Muller morena, longas perstanas, e beizos grosos. Leva posto un vestido de lunares e un colar de perlas.

    Lamarr, austríaca filla de xudíos, comezou no cine moi nova e obtivo rapidamente un éxito notable mais tras casar co seu primeiro marido viu a súa carreira truncada. A súa vida, se somos precisos. O seu primeiro marido, malia que tamén tiña ascendencia xudía, relacionábase coa sociedade fascista do momento chegando a introducirse no negocio de armas. Con ela era tamén consistente coas súas ideas: maltratábaa manténdoa encerrada na casa e prohibíndolle continuar coa súa carreira. Fritz Mandl, o “Rei da Munición” como daquela era coñecido, foi o primeiro nazi que Lamarr combateu ao romper repentinamente co seu matrimonio e fuxir do país.

    Se hoxe en día xa é difícil para unha muller abandonar a súa parella, imaxino que fai preto de cen anos non era máis doado. Supoño que como moitas de nós, ao contar o maltrato recibido, foi considerada unha histérica e tivo que tratar coa incredulidade da xente. Ser unha actriz famosa non lle axudaría tampouco, especialmente tras protagonizar o filme Ekstase de Gustave Machtý no que aparecía correndo espida.

    Na actualidade séguese a cuestionar a capacidade da muller constantemente, de feito as cualidades que definen a feminidade son consideradas signo de debilidade, de inxenuidade e definitorias de fracaso… Nunca acadamos ese lugar de igualdade porque ao igual que o ex-marido de Lamarr, a sociedade capitalista precisa dun ser ao que magoar para sentir esa falsa sensación de superioridade. Menciono a sociedade enteira, porque se pode incluír ás mulleres no grupo emisor de menosprezos.

    Moitas mulleres buscan ser tomadas en serio a través da emulación do comportamento masculino tradicional, esa toxicidade baseada na competición. No paradigma da competitividade, a muller dura non é a que sobrevive calamidades e, con todo, atopa maneira de repoñerse para continuar alimentando a súa creatividade, senón que é a que mostra a mesma agresividade e falta de escrúpulos coa que a trataron. Escoitar ao resto de participantes dun coloquio non é considerado intelixente porque se premia a quen pisa aos demais ao falar. Non importa que para aprender sexa necesario ficar analizando e reflexionando as palabras dos demais. O que prevalece con frecuencia é a atención que un atrae, non a que presta.

    Son daquela as mulleres que se adaptan a esta forma patriarcal de facer as cousas as que obteñen os escasos espazos que se lles deixan facendo que outras maneiras de ser dentro do espectro da muller nunca cheguen a ser visibilizadas.

    Dende 1939, Hedy Lamarr recibiu numerosos premios polo seu talento artístico como actriz, mentres que tivo que esperar ata 1997 para que a súa contribución á electrónica fose recoñecida como se merecía. Do mesmo xeito que inconscientemente continuamos a alagar ás nenas pequenas polo fermosas que son e esquecemos mencionar a súa intelixencia.

    Admiramos a quen escolle a ciencia do combate pero que pasa con quen escolle a ciencia do coidado?

    Reflexionando sobre como a sociedade valora os logros da muller decateime de que as disciplinas tamén sofren o machismo. A ciencia tecnolóxica está vinculada co masculino e así é que recibe máis atención e financiamento. Outras disciplinas son, pola contra, entendidas como cousa menor, como cousa de mulleres. Son, por tanto, desatendidas e ignoradas.

    Unha enfermeira dos anos 20 con cofia sostén un bebé nos brazos

    A enfermería e unha delas. Esa ciencia que se basea a vixilancia, na recolección de datos e na tenrura do trato humano como ferramentas de traballo. A miúdo vese como unha profesión de menor importancia e coñecementos que a medicina ou a química, como se existise só para ser unha figura asistencial.

    En 1958, Jean Ward descubriu o que hoxe se coñece como fototerapia neonatal, o tratamento máis común para a ictericia neonatal. Non o fixo con punzantes instrumentos nin agresivos fármacos, fíxoo precisamente con esas características femininas que seguimos menosprezando: a observación, a escoita e a compaixón. Naquel tempo, por prescripción médica, os bebés recibían transfusións de sangue para a ictericia cun resultado menos prometedor do esperado. Jean Ward notou que todo o que precisaban era un pouco de sol. Sen permiso e a escondidas dos facultativos, levaba a pasear os bebés prematuros polo patio do hospital porque notaba que estaban visiblemente mellor despois de estar fóra. Un día, un médico que traballaba con Ward, o doutor Dobbs, notou que a pel debaixo dunha manta parecía máis amarela que aquela exposta ao sol. O primeiro que fixo o doutor Dobbs foi acusar a Ward de tinguir a pel daquel bebé con iodo para probar a súa teoría. Imaxino que era o instinto que lle dicía que unha muller, prestando atención dende unha posición social inferior, non podía descubrir un mellor tratamento que o que un médico podía prescribir.

    A enfermería aínda é considerada unha profesión supeditada á medicina en lugar de recoñecer a súa colaboración. Probablemente porque a maior parte das profesionais son mulleres e “o único que fan é coidar”. A enfermería é unha disciplina que loita pola prevención da saúde e a independencia do paciente. Ambos son obxectivos que comparten coa medicina o suxeito de estudo, pero que se diferencian dela xa que esta última se preocupa da diagnose e tratamento da enfermidade deixando a un lado o mantemento da saúde.

    O patriarcado chega ao máis fondo da nosa cultura. Non é de estrañar que un dos obxectivos máis recentes do feminismo é o de poñer a vida no centro. Si, os coidados. A ciencia, tan correcta e exacta ela, precisa revisarse, calibrar os seus instrumentos e redireccionar a mirada. O mundo merece e anhela unha ciencia en feminino que observe, escoite e trate a vida con tenrura. Unha intelixencia diferente, lonxe de ser artificial, unha intelixencia feminina.

  • Non vos desesperedes, é só a adolescencia da humanidade

    Non vos desesperedes, é só a adolescencia da humanidade

    Como, con tanto coñecemento acumulado, nos comportamos tan salvaxemente?

    Se consideramos toda a humanidade como a un único ser vivo e comparamos as épocas históricas coas etapas de vida dun humano, atopamos suficientes similitudes coa adolescencia.

    Estamos nun momento histórico no que, no seu conxunto, a sociedade posúe abundante coñecemento sobre unha infinidade de disciplinas, humanísticas ou científicas. Semella que sabemos todo o que hai que saber para solucionar os nosos problemas, sexan climáticos como sociais, porén somos incapaces de poñelos en práctica. Centrámonos noutras cousas que en lugar de axudarnos a medrar como ser vivo, alimentan o ego desa idea de “Humanos Vs Natureza”. Deste xeito é que, dende fóra, dende o espazo exterior, parecemos adolescentes en plena crise existencial devecendo por evolucionar e frustrados por non conseguilo.

    A lactancia pasámola na prehistoria. Acubillados en covas, comendo o que a natureza nos daba e durmindo o resto do tempo. Experimentamos o contacto con outras especies e empezamos a diferenciar entre as que nos sentan ben e as que non. Eramos bebés que choran cando algo lles molesta e rin cando algo lles presta.

    Pouco a pouco, fomos aprendendo a xogar. Primeiro co lume, como os cativos que, atraídos pola beleza das lapas, se achegan á cociña de leña da avoa e asumen as consecuencias de ignorar o perigo das altas temperaturas. Tamén empregamos pedras para interactuar con esa natureza que xa deixaba de ser tan descoñecida e, incluso, nos atreviamos a dar os nosos primeiros pasos como seres independentes iniciándonos na agricultura.

    Podemos comparala, pola gran carga impulsora que para nós foi a agricultura, coa liberdade que lle dá a unha crianza ser capaz de desprazarse sen axuda dos seus coidadores. É un cambio de paradigma, tanto, que ata podemos ir á escola. E iso fixo o ser humano, púxose a traballar e a inventar maneiras de xogar máis e mellor. Aprendeu.

    Comezamos a moldear o barro e posteriormente fedellamos co bronce, co ferro e outros metais. Desfrutamos construíndo e enchendo o noso entorno con louzas e trebellos, tal que fosen plastilina e bloques de Lego. Exercitamos a nosa creatividade e cada vez fomos construíndo cousas máis grandes. A infinidade do mundo era o noso límite.

    Exploramos a terra e o mar. Chegamos a todas as esquinas do planeta e deixamos a nosa pegada. Investigamos o que alí había e pensamos en formas de empregalo para os noso proxectos creativos. Apareceu a escritura impulsando esa acumulación de coñecemento e dándonos a posibilidade de transmitir as nosas vivencias a un público moi futuro. 

    Recursos naturais, materiais escolares. 
    Aventuras de exploradores, traballos de clase e exames.

    Fomos aprendendo, “dominando a materia da natureza”. E agora chegamos como adolescentes aos últimos cursos do instituto, xusto cando podemos demostrar o intelixente que somos, pero sentimos que algo está a cambiar, serán as hormonas, se cadra o clima. Non nos sentimos capaces de enfrontarnos ás tarefas que nos son encomendadas. A nosa mente perde a atención de forma constante, será a puberdade ou será a electrónica a que inundou as nosas vidas. Non queremos escoller. Só nos culpamos.

    O ser humano vive unha crise existencial.

    Ao igual que na adolescencia as crianzas se desilusionan dos pais ao descubrir que non o saben todo, a humanidade cría que o mundo era infinito e agora atópase con que ten límites. A nai natureza pode dar ata onde chega, o pai pode protexernos ata que nos vemos ante perigos para el descoñecidos.

    Na historia do ser humano estase a escribir un capítulo de gran transformación. Non porque os avances tecnolóxicos nos vaian mostrar unha sen fin de posibilidades, senón porque estamos a replantexarnos o que significa ser parte deste planeta. Cal é o noso lugar no conxunto da vida?

    A adolescencia é dura, pero pásase. A crise climática é de gran relevancia, importa o que fagamos para superala. Os conflictos locais e internacionais non son simples “cousas de rapaces”, hai que interceder e deter as guerras antes de que sexan xenocidios. Ao igual que no caso do individuo adolescente, para superar esta crise existencial humana, o prioritario é aprender a regular as emocións, sandar a conexións e dialogar sobre que límites merecen ser explorados e cales deben ser respectados. 

    A adolescencia da humanidade é unha etapa complicada, mais pode superarse.

    A intelixencia e a sabedoría son cousas moi distintas. Que a humanidade sexa a representación do animal máis listo non significa que sexa o máis sabio. Acadamos o cumio do coñecemento, e semella estamos nesa montaña da ignorancia descrita polo efecto Dunning-Kruger. Non é algo malo en absoluto, trátase dun paso máis que precisamos dar para poder adquirir a sabedoría que a humanidade pode acadar.

    Unha vez superemos este tropezo experimentaremos a modestia coa que debemos ser parte da natureza e poderemos ir comprendendo pouco a pouco todas esas preguntas de gran calado que agora ata nos asusta propoñer. O obxectivo da nosa especie deixará de ser ese de sermos os máis fortes e poderosos para ser ese de formar parte de algo máis importante que nós mesmos.

  • Que pasará cando as empresas de IA cobren regalías?

    O individuo pode empregar un modelo de linguaxe longo (LLM) con liberdade ata que se lle pida asinar un contrato de colaboración no que unha cláusula o obrigue a pagar regalías por cada unidade distribuída. Daquela, o único beneficiado dos avances da intelixencia artificial será o dono dese modelo de linguaxe.

    Unha táctica xa inventada

    Podería semellar paranoico dicir que o agasallo que nos están a facer estas empresas está envelenado. Un caramelo cheo droga que se reparte de forma gratuíta co fin de facernos adictos como para depender deles a longo prazo. Elon Musk aseguraba que levaría o internet a todas as esquinas do mundo para que ninguén se vise privado del. Agora temos o firmamento cheo de satélites e aqueles que non desfrutaban da conexión internauta seguen a ter falta dela. As promesas son fáciles de vender, no entanto, son moito máis difíciles de manter.

    A expresión de “embrace, extend & extinguish“, en galego coñecida como “abrazar, estender e exterminar”, é unha estratexia de mercado desenvolta e empregada internamente pola compañía Microsoft. A súa aplicación ten como intención adoptar alegremente un estándar en voga, neste caso podemos falar da implantación da IA, seguidamente facilitar a súa diseminación entre os usuarios ofrecéndolles algunha funcionalidade non compatible co estándar adoptado e, posteriormente, cando a maioría de consumidores se acomodan a esta funcionalidade, marxinalizan aos pequenos competidores ata que eliminan a súa presencia do mercado.

    Agora estamos a “desfrutar do primeiro paso”. Ese momento no que as grandes empresas ofrecen os seus produtos con lixeireza e suposta xenerosidade. Pronto comezaremos a ver como os usuarios se farán dependentes desta tecnoloxía para desenvolver os seus traballos. O último chanzo sentirase con moita frustración. Coa mesma coa que moitos pelexan a diario por precisar de redes sociais fascistas para promover o seu traballo ou de pagaren infinitas subscricións a servizos elementais para a xestión das súas pequenas empresas, por non mencionar aos autónomos; dificultando a mellora e estabilidade económica da que gozan.

    Empregar a IA para non ficar atrás

    Comprendo o temor. O teu compañeiro aprende a empregar unha nova tecnoloxía e ti non. Aos poucos meses hai que botar a alguén… E claro, serás ti. É unha reacción natural, porén non de todo lóxica.

    Lembro cando o emprego de buscador de Google se fixo vox populi. De súpeto, todos podíamos acceder a montes e moreas de información en cuestión de segundos. Máis ou menos a mesma sensación que teñen moitos ao observar a evolución da IA. Agora xa non precisaremos perder tanto tempo buscando información. Abonda con preguntarlle as cousas do xeito adecuado a Don Google. Temos que actualizarnos e aprender a procura avanzada e por tesauros… Por que me soa iso moito aos prompts? Será que hai algunha semellanza?

    Apareceron os motores de busca pero non desapareceu o traballo xenuíno do investigador que pasa horas desempoando textos, literal ou figuradamente. Si que proliferaron os artigos pseudoxornalísticos escritos por unha motivación produtiva pero a verdadeira procura e transmisión do coñecemento segue a ser un reto. A necesidade dunha mirada crítica á hora de discernir unha información doutra cobrou, se cadra, debido á inmensa cantidade dispoñible, aínda máis relevancia. Por suposto, asumindo que o que estamos a discutir é un traballo ben feito.

    Se do que estamos a falar é exclusivamente dun soldo, daquela a cousa cambia. Se non priorizamos a calidade do que facemos, se a achega social do noso esforzo non é de importancia e só valoramos o resultado en termos produtivos, os matices cambian. Nese caso, podemos celebrar que acabamos máis axiña. Aínda así, se o que che preocupa é a perda de traballo non o vería como unha competencia entre compañeiros senón máis ben dunha unha ameaza dirixida dende as grandes fortunas propietarias dos modelos de IA e outros grandes capitalistas, cara aos seus empregados e a clase traballadora en xeral. A acentuación da desigualdade social, por moi formados que esteamos, vai afectar ao cidadán medio notablemente. Nós podemos loitar por manter os nosos postos de traballo aproveitando a desvantaxe dos que non se actualicen en IA, mais non debemos deixar de preguntarnos que pasará cos nosos fillos, cando todos sexan educados por igual no emprego desta ferramenta para deleite exclusivo das clases altas.

    Producir máis, todo o tempo

    O individuo, para o sistema capitalista, non é só un traballador, tamén é un consumidor. Polo tanto, cando o que consumes se abarata, os teus resultados tamén sofren un abaratamento, e a túa forza de traballo desprézase. Cando empregamos unha IA LLM para acelerar o noso traballo e así ser máis competitivos no mercado laboral, estamos contribuíndo a que o noso tempo diminúa de valor, facendo que precisemos sacar adiante unha maior produción para obter o mesmo beneficio económico. Se a iso lle engadimos a dependencia da IA que experimentaremos e que pagaremos con facturas mensuais… É dicir, as contas non saen.

    Por agora é fácil ver como nos axuda a axilizar certas tarefas, pois esa capacidade tena, e eu non a estou negando. Trátase máis ben de engadirlle a esta tecnoloxía o comportamento humano que a vai dirixir. Da Papaver somniferum sácase un dos analxésicos máis potentes que existen, a heroína ou morfina, aliviando o sufrimento de moitos pacientes. Iso non lle impediu ao imperio británico crear unha crise de saúde pública en China durante o século XIX co fin de “defender” os seus intereses comerciais na zona.

    A idea de que os que cheguen últimos chegarán tarde non é de todo acertada. Serán uns anticuados, si, mais os que cheguen tarde, poida que sexan tamén os que cheguen coa súa capacidade de razoamento crítico intacta e con pouca dependencia desas doces drogas tecnolóxicas que, por agora, agasallan.

    Reaccións do Fediverso

  • Por que, tras ser case esquecidos, o pensamento máxico e a poesía están agora a ser reconsiderados?

    O pensamento máxico e a poesía están a ser reconsiderados ao atopar neles as metáforas necesarias para articular ideas complexas nunha linguaxe sinxela, ideas xa reflexionadas nun momento histórico de pouco coñecemento técnico. Digo técnico porque daquela o coñecemento era espiritual e profundo comparado coa ciencia ou coa superficialidade que hoxe nos dominan.

    A linguaxe é un mecanismo que desenvolven os animais para poder comunicar aquilo que se constrúen no seu mundo interior. O mundo das ideas do que nos falaban os antigos gregos xamais se deu na linguaxe senón que esta é só un vehículo co que transmitilas. Ás veces relacionamos aos elocuentes cos que posúen unha capacidade de pensamento complexo, mais son dúas características totalmente diferentes.

    Unha persoa pode ter a capacidade de invención de Da Vinci e verse primada da posibilidade de comunicar eses conceptos e figuras mentais. A historia de Jacob Rock é un bo exemplo ilustrativo. Trátase dun rapaz autista non-falante que tras pasar unha boa parte da súa vida ignorado rematou mostrándolle ao mundo unha fermosa sinfonía de setenta minutos. Explicaban os seus pais que Jacob tiña uns 17 anos cando se lles abriu unha vía de comunicación.

    Os seus mundos cambiaron drasticamente en 2020 unha vez que Jacob, tras anos de intenso adestramento de movemento, aprendeu a usar un dedo para escribir nun iPad especialmente equipado con indicacións de texto a voz, o que lle permitiu falar por si mesmo por primeira vez.

    A súa familia sempre o alcumara Jake, pero unha vez que soubo escribir, «Unha das primeiras cousas que dixo foi: “Chámame Jacob”», contaba Paul.

    Non queda dúbida de que a linguaxe, ferramenta coa que tratamos de articular o mundo material que a ciencia explora, non é tan relevante cando se trata do proceso de creación, o cal pode ser levado a cabo coa capacidade de comunicación comprometida. Tamén se revela obvio que sen a comunicación o creado queda nunha especie de conxelador mental.

    Unha crise existencial mundial

    Vivimos nunha época de cambio, de reflexión ou falta dela. A humanidade está a confrontar unha realidade da que non pode fuxir: a finitude do planeta que alberga a nosa vida. Esta realización achéganos a un campo de estudio paralelo á ciencia. A moitos gustaríanos pensar que coa exactitude da ciencia poderíamos comprender o universo enteiro mais para iso teríamos que deixar atrás unha serie de aspectos esenciais como son a nosa consciencia e a nosa necesidade de significado.

    Aí é onde ten presencia e importancia o pensamento máxico e a poesía. Penso que ás veces nos asusta tanto a noción de enganarnos que rexeitamos calquera forma de aprendizaxe que poida involucrar unha certa distancia coa precisión matemática á que estamos acostumados. Refírome por suposto a quen puxemos as nosas esperanzas na ciencia como transporte cara ao progreso. Exclúo desta conversa a quen non respecta o método científico ou despreza a axuda que este supón. Céntrome, entón, na mente materialista que non pode concibir a posibilidade dun coñecemento que non sexa científico.

    Cando o planeta no que un reside se laia polo sufrimento ocasionado e as solucións non semellan chegar a porto, é lóxico que nos vexamos envoltos en preguntas filosóficas. A psicoloxía pode tratar de explicalo, e se cadra co tempo conseguiremos atopar nela as respostas que procuramos. Porén non temos abondo tempo, precisamos acceder a un coñecemento moi elevado para poder soportar, sobrevivir e posteriormente florecer á situación presente.

    Ese coñecemento posúeno e posuíano moitas culturas indíxenas que tachamos de ignorantes e non se dubidou en aniquilar. Agora ficamos só cos restos que se salvaron da masacre cultural que se levou a cabo. Este coñecemento non emprega números, non fai uso de microscopios nin de laboratorios. Non sabe de estadística e moito menos de concreción. Traballa no abstracto, no etéreo, nesa parte da nosa existencia que non pode ser articulada en palabras precisas e, con todo, consegue transmitir un coñecemento inefable co emprego do que algúns cren que son fantasías pero que outros sabemos que son meras metáforas postas aí para que a mente humana teña unha guía espiritual.

    O cambio climático e o pensamento máxico

    Se houbésemos de prestarlle un pouco máis de atención ao pensamento máxico co que as culturas indíxenas comunicaban os seus coñecementos houbésemos de aforrar o cambio climático.

    A mentalidade europea, falsamente empoderada pola ciencia, arrasou con calquera que se lle interpuxese no seu camiño de avance e progreso. Non escoitou a aqueles que insistían en venerar á Natureza como a unha nai ou en respectar do Gran Misterio polo perigo de engrosar o noso ego. Hoxe, acumulamos datos e analizamos estadísticas para chegar á mesma conclusión e continuamos menosprezando a poesía coa que estas persoas nos falan das grandes verdades do mundo como se fosen desvaríos de enfermos mentais.

    O pensamento máxico e a poesía son elementos indispensables da cultura humana para sermos capaces de atoparlle sentido ás nosas vidas ou de comprender a inmensidade do universo dentro dos límites da capacidade humana. Podemos cartografar a galaxia enteira e seguiremos sendo incapaces de entender o seu impacto sobre a nosa insignificancia. Permitirnos aprender estas realidades a través de metáforas e tomarnos en serio esas intuicións que sacamos delas, pode ser a pinga que lle falta á humanidade para poder arranxar a desfeita que o afán de desenvolvemento provocou.

  • De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    Eu tamén saín de festa. Fun a discotecas e movinme entre aglomeracións. Eu tamén estiven en concertos e locais nos que falar era todo un reto. Agora, pola contra, resúltame inimaxinable meterme neses ambientes. Resúltame pouco desexable. Resúltame incrible que algún día o fixera.

    Como facía eu antes para facer tantas cousas tan estimulantes? Estoutro día estiven falando cunha amiga que se facía a mesma pregunta. Semella que non é cousa dunha soa persoa, que somos moitas as que nos cuestionamos que andabamos a facer ata agora. A primeira vista non queda claro se é que eramos sempre estes seres hipersensibles ou é algo recente. Nácese con sensibilidade ou é algo que se desenvolve ao longo da vida? Unha cousa non ten por que excluír a outra, mais coñecer “o noso propio proceso de creación” pode ser moi beneficioso.

    Como facía eu antes para soportalo? Lembro sentirme anestesiada e incapaz de reaccionar ao cruzar polo medio da xente. Algunha amiga ou parella precisaba darme a man para eu poder avanzar. A miúdo buscaba escusas para fuxir do barullo. Lembro botar man do alcohol para poder aguantar o ritmo, para apagar o ruxir do meu cerebro. Incluso, lembro ter resaca na mañá seguinte aos días nos que non bebía. Este último detalle sempre me xerou confusión ata que descubrín que o que tiña non era resaca senón unha sobrecarga sensorial de libro.

    Somos nós ou é a sociedade a que non pon un limite razoable? Os paxaros afástanse dos ruídos altos. Os animais salvaxes esperan á tranquilidade da noite para introducirse na zonas urbanas. A natureza polo xeral é silenciosa.

    Paréceme curioso que o que nos molesta aos neurodiverxentes descríbese facilmente como contaminación ambiental producida polo humano. Ruídos de motores e aglomeracións, luces brillantes, o cheiro de químicos… Somos canarios e o planeta unha mina. Non é que todo elo non afecte aos neurotípicos, simplemente non o notan. Aínda. Algún día, o ser humano mirará cara atrás e farase a mesma pregunta: Como facía eu antes?

    Mentres tanto, “aos rariños, aos especiais, aos sensibles” tócanos esforzarnos ata quedarnos sen enerxía para encaixar as nosas vidas nun mundo que ten moi pouco respecto polas nosas necesidades. Non o facemos precisamente polo cómodo que é atravesar o mundo con altofalantes, auriculares e tapóns nos oídos; e tampouco por modas, como algúns lles gusta dicir. Facémolo porque desexamos formar parte da sociedade, porque precisamos cubrir os nosos gastos, porque estamos cansos de ser xulgados, porque queremos ser independentes, porque queremos movernos con liberdade… E porque moi poucas veces se nos facilita o camiño.

    Reaccións do Fediverso