Categoría: saúde

  • Tecnodiversidade: a miña panadería que sexa local, e os meus servizos dixitais, tamén

    Tecnodiversidade: a miña panadería que sexa local, e os meus servizos dixitais, tamén

    Este fin de semana baixei á vila para ir a unha manifestación en apoio a Palestina. Eramos os mesmos de sempre pero tivo un bo efecto xa que, como estamos na costa e o verán se inaugurou, as rúas comezan a encherse con turistas, quen non tiveron outra que escoitar as nosas consignas.

    Non todo o mundo pode ir ás manifestacións ou mesmo non o considera como un método útil para levar a cabo o cambio social desexado. Por iso hoxe propoño outro método de presionar aos grandes poderes sen necesidade sequera de saír da casa: a tecnodiversidade.

    Moitos dos turistas que nos tiveron que “soportar” amontoábanse en fileiras na porta de varias panaderías coñecidas pola súa habilidade artesanal, unha imaxe que se repite tódolos anos e nalgunhas cidades, incluso todos os fines de semana. Cando mercamos pan, resúltanos de maior valor se coñecemos á persoa que o amasou e o coceu. Ver as mans que tocaron o noso alimento, danos confianza. No mundo tecnolóxico, aínda que a miúdo semella alleo á vida cotiá, tamén se pode facer o mesmo. De feito, xa existe, é unha realidade que xurde en recunchos concienciados pero que podería ser levado ao mainstream.

    A variedade no cultivo de artes e artesanías sempre foi para unha comunidade a mellor forma de acadar unha maior fortaleza pois ante un aumento das posibilidades tamén se dá un aumento das solucións. Na actualidade non cabe dúbida de que a biodiversidade é o principal indicador de saúde, tanto territorial como ecolóxica como cultural. Daquela, é sensato pensar que un modelo similar pode fortalecer a tecnoloxía, entendéndoa como un sistema plural cunha entidade única na súa relación co resto do ecosistema planetario.

    Co fin de explicar o concepto de tecnodiversidade, Yuk Hui, filósofo e enxeñeiro informático chino, fala dunha ecoloxía das máquinas que permita unha coexistencia respectuosa entre natureza e tecnoloxía. Trátase de buscar o xeito de integrar os avances tecnolóxicos dentro da lóxica da natureza para que esta non se vexa prexudicada cada vez que ao ser humano se lle ocorre unha innovación. Consiste en aplicar coñecementos éticos e biolóxicos ao aproveitamento de recursos naturais, precisamente para debuxar a liña que limita ese aproveitamento e unha devastadora explotación que nos está deixando sen eles.

    O método pasa por aumentar a variedade de tecnoloxía pero tamén a variedade de provedores e fontes de servizos dixitais. Do mesmo xeito que para a mellora da biodiversidade defenderíamos a produción de alimento local e a pequena escala, coa tecnoloxía debemos facer o mesmo. Esta práctica non só diversifica o poder que adquiren as empresas responsables senón que incrementa o número de perspectivas e fomenta que ideas realmente revolucionarias teñan cabida. Nun contexto homoxeneizado e monopolizado non é posible posto que os filtros impostos polos estamentos máis altos da xerarquización son estreitos o cal constrinxe a creatividade das innovacións. Pode soar irónico cando vivimos nun mundo acelerado que impulsa a produción de innovacións a calquera custo material, humano ou animal (sempre ao menor custo económico, por suposto). Porén falamos dun aceleramento mal dirixido que premia unicamente a rapidez e non presta atención aos resultados das súas innovacións, as cales pecan con frecuencia de non responder a necesidade ningunha e, en efecto, de ser prexudiciais para a maioría dos seres vivos.

    A filosofía da tecnodiversidade busca xerar unha nova cultura da innovación onde haxa espazo para que a vida, humana e non-humana, se poida desenvolver en saúde mentres que a tecnoloxía sexa máis un acompañante que un mecanismo de dominación. A última iniciativa que descubrín e que comparte esta visión, aínda que non o expresen deste xeito, é a asturiana Nuberu Dixital , unha cooperativa sen ánimo de lucro que ofrece servizos dixitais baseados en código aberto. Non se pode falar de tecnodiversidade, sen mencionar o Fediverso e a infinidade de instancias que nel se conectan. Tamén podemos falar de proxectos de índole máis física, como poden ser as tendas de reparación de electrónica que aínda resisten e apoian aos consumidores desencantados co sistema, ou as comunidades enerxéticas que aparecen, cada vez con maior frecuencia, grazas ao acompañamento de cooperativas como Nosa Enerxía.

    Evidentemente, fica unha opción máis: cocer o pan na casa. Quen non goza dun domingo de inverno xogando coa masa, deixando que as crianzas colaboren no proceso e desfrutando dos froitos dun esforzo colectivo? Por que non coller ese vello teléfono móbil e cambiarlle a pantalla? Por que non darlle unha man de pintura a ese moble vello? Nós tamén podemos ser axentes da tecnodiversidade ao tempo que transmitimos unha nova cultura ás xeracións que nos substituirán.

    Reaccións do Fediverso
  • Lamarr revolucionou o cine, impulsou a enxeñería e plantoulle cara a un nazi.

    Lamarr revolucionou o cine, impulsou a enxeñería e plantoulle cara a un nazi.

    Lamarr foi unha persoa que sen formación ningunha e tendo a súa carreira laboral orientada arredor do cine, conseguiu facerse un lugar na historia das invencións deseñando en colaboración con George Antheil un sistema de control por radio. Grazas á súa curiosidade e talento, a tecnoloxía deu un primeiro paso para que hoxe gocemos da marabillosa wifi.

    Pregúntome cantas persoas, ao ver a foto de portada deste artigo, asumen que Lamarr luce un sombreiro. Dende logo que Hedy Lamarr non ten o aspecto que se acostuma a asociar co dunha muller inventora. Acéptase un pelo branco curto ao garçon ou unhas lentes grosas caídas sobre un nariz entre dous ollos taciturnos. A imaxe do sacrificio polo ben da humanidade que Marie Curie nos deixou. Esta imaxe, pola contra, a dunha muller que non precisa abandonar a súa feminidade para compartir a súa intelixencia, resulta aínda controvertida.

    Muller morena, longas perstanas, e beizos grosos. Leva posto un vestido de lunares e un colar de perlas.

    Lamarr, austríaca filla de xudíos, comezou no cine moi nova e obtivo rapidamente un éxito notable mais tras casar co seu primeiro marido viu a súa carreira truncada. A súa vida, se somos precisos. O seu primeiro marido, malia que tamén tiña ascendencia xudía, relacionábase coa sociedade fascista do momento chegando a introducirse no negocio de armas. Con ela era tamén consistente coas súas ideas: maltratábaa manténdoa encerrada na casa e prohibíndolle continuar coa súa carreira. Fritz Mandl, o “Rei da Munición” como daquela era coñecido, foi o primeiro nazi que Lamarr combateu ao romper repentinamente co seu matrimonio e fuxir do país.

    Se hoxe en día xa é difícil para unha muller abandonar a súa parella, imaxino que fai preto de cen anos non era máis doado. Supoño que como moitas de nós, ao contar o maltrato recibido, foi considerada unha histérica e tivo que tratar coa incredulidade da xente. Ser unha actriz famosa non lle axudaría tampouco, especialmente tras protagonizar o filme Ekstase de Gustave Machtý no que aparecía correndo espida.

    Na actualidade séguese a cuestionar a capacidade da muller constantemente, de feito as cualidades que definen a feminidade son consideradas signo de debilidade, de inxenuidade e definitorias de fracaso… Nunca acadamos ese lugar de igualdade porque ao igual que o ex-marido de Lamarr, a sociedade capitalista precisa dun ser ao que magoar para sentir esa falsa sensación de superioridade. Menciono a sociedade enteira, porque se pode incluír ás mulleres no grupo emisor de menosprezos.

    Moitas mulleres buscan ser tomadas en serio a través da emulación do comportamento masculino tradicional, esa toxicidade baseada na competición. No paradigma da competitividade, a muller dura non é a que sobrevive calamidades e, con todo, atopa maneira de repoñerse para continuar alimentando a súa creatividade, senón que é a que mostra a mesma agresividade e falta de escrúpulos coa que a trataron. Escoitar ao resto de participantes dun coloquio non é considerado intelixente porque se premia a quen pisa aos demais ao falar. Non importa que para aprender sexa necesario ficar analizando e reflexionando as palabras dos demais. O que prevalece con frecuencia é a atención que un atrae, non a que presta.

    Son daquela as mulleres que se adaptan a esta forma patriarcal de facer as cousas as que obteñen os escasos espazos que se lles deixan facendo que outras maneiras de ser dentro do espectro da muller nunca cheguen a ser visibilizadas.

    Dende 1939, Hedy Lamarr recibiu numerosos premios polo seu talento artístico como actriz, mentres que tivo que esperar ata 1997 para que a súa contribución á electrónica fose recoñecida como se merecía. Do mesmo xeito que inconscientemente continuamos a alagar ás nenas pequenas polo fermosas que son e esquecemos mencionar a súa intelixencia.

    Admiramos a quen escolle a ciencia do combate pero que pasa con quen escolle a ciencia do coidado?

    Reflexionando sobre como a sociedade valora os logros da muller decateime de que as disciplinas tamén sofren o machismo. A ciencia tecnolóxica está vinculada co masculino e así é que recibe máis atención e financiamento. Outras disciplinas son, pola contra, entendidas como cousa menor, como cousa de mulleres. Son, por tanto, desatendidas e ignoradas.

    Unha enfermeira dos anos 20 con cofia sostén un bebé nos brazos

    A enfermería e unha delas. Esa ciencia que se basea a vixilancia, na recolección de datos e na tenrura do trato humano como ferramentas de traballo. A miúdo vese como unha profesión de menor importancia e coñecementos que a medicina ou a química, como se existise só para ser unha figura asistencial.

    En 1958, Jean Ward descubriu o que hoxe se coñece como fototerapia neonatal, o tratamento máis común para a ictericia neonatal. Non o fixo con punzantes instrumentos nin agresivos fármacos, fíxoo precisamente con esas características femininas que seguimos menosprezando: a observación, a escoita e a compaixón. Naquel tempo, por prescripción médica, os bebés recibían transfusións de sangue para a ictericia cun resultado menos prometedor do esperado. Jean Ward notou que todo o que precisaban era un pouco de sol. Sen permiso e a escondidas dos facultativos, levaba a pasear os bebés prematuros polo patio do hospital porque notaba que estaban visiblemente mellor despois de estar fóra. Un día, un médico que traballaba con Ward, o doutor Dobbs, notou que a pel debaixo dunha manta parecía máis amarela que aquela exposta ao sol. O primeiro que fixo o doutor Dobbs foi acusar a Ward de tinguir a pel daquel bebé con iodo para probar a súa teoría. Imaxino que era o instinto que lle dicía que unha muller, prestando atención dende unha posición social inferior, non podía descubrir un mellor tratamento que o que un médico podía prescribir.

    A enfermería aínda é considerada unha profesión supeditada á medicina en lugar de recoñecer a súa colaboración. Probablemente porque a maior parte das profesionais son mulleres e “o único que fan é coidar”. A enfermería é unha disciplina que loita pola prevención da saúde e a independencia do paciente. Ambos son obxectivos que comparten coa medicina o suxeito de estudo, pero que se diferencian dela xa que esta última se preocupa da diagnose e tratamento da enfermidade deixando a un lado o mantemento da saúde.

    O patriarcado chega ao máis fondo da nosa cultura. Non é de estrañar que un dos obxectivos máis recentes do feminismo é o de poñer a vida no centro. Si, os coidados. A ciencia, tan correcta e exacta ela, precisa revisarse, calibrar os seus instrumentos e redireccionar a mirada. O mundo merece e anhela unha ciencia en feminino que observe, escoite e trate a vida con tenrura. Unha intelixencia diferente, lonxe de ser artificial, unha intelixencia feminina.

  • De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    Eu tamén saín de festa. Fun a discotecas e movinme entre aglomeracións. Eu tamén estiven en concertos e locais nos que falar era todo un reto. Agora, pola contra, resúltame inimaxinable meterme neses ambientes. Resúltame pouco desexable. Resúltame incrible que algún día o fixera.

    Como facía eu antes para facer tantas cousas tan estimulantes? Estoutro día estiven falando cunha amiga que se facía a mesma pregunta. Semella que non é cousa dunha soa persoa, que somos moitas as que nos cuestionamos que andabamos a facer ata agora. A primeira vista non queda claro se é que eramos sempre estes seres hipersensibles ou é algo recente. Nácese con sensibilidade ou é algo que se desenvolve ao longo da vida? Unha cousa non ten por que excluír a outra, mais coñecer “o noso propio proceso de creación” pode ser moi beneficioso.

    Como facía eu antes para soportalo? Lembro sentirme anestesiada e incapaz de reaccionar ao cruzar polo medio da xente. Algunha amiga ou parella precisaba darme a man para eu poder avanzar. A miúdo buscaba escusas para fuxir do barullo. Lembro botar man do alcohol para poder aguantar o ritmo, para apagar o ruxir do meu cerebro. Incluso, lembro ter resaca na mañá seguinte aos días nos que non bebía. Este último detalle sempre me xerou confusión ata que descubrín que o que tiña non era resaca senón unha sobrecarga sensorial de libro.

    Somos nós ou é a sociedade a que non pon un limite razoable? Os paxaros afástanse dos ruídos altos. Os animais salvaxes esperan á tranquilidade da noite para introducirse na zonas urbanas. A natureza polo xeral é silenciosa.

    Paréceme curioso que o que nos molesta aos neurodiverxentes descríbese facilmente como contaminación ambiental producida polo humano. Ruídos de motores e aglomeracións, luces brillantes, o cheiro de químicos… Somos canarios e o planeta unha mina. Non é que todo elo non afecte aos neurotípicos, simplemente non o notan. Aínda. Algún día, o ser humano mirará cara atrás e farase a mesma pregunta: Como facía eu antes?

    Mentres tanto, “aos rariños, aos especiais, aos sensibles” tócanos esforzarnos ata quedarnos sen enerxía para encaixar as nosas vidas nun mundo que ten moi pouco respecto polas nosas necesidades. Non o facemos precisamente polo cómodo que é atravesar o mundo con altofalantes, auriculares e tapóns nos oídos; e tampouco por modas, como algúns lles gusta dicir. Facémolo porque desexamos formar parte da sociedade, porque precisamos cubrir os nosos gastos, porque estamos cansos de ser xulgados, porque queremos ser independentes, porque queremos movernos con liberdade… E porque moi poucas veces se nos facilita o camiño.

    Reaccións do Fediverso
  • Un catalizador de cambio: a agricultura rexenerativa demostra aforros e moito potencial para derrubar algún que outro lobby

    Un catalizador de cambio: a agricultura rexenerativa demostra aforros e moito potencial para derrubar algún que outro lobby

    A adopción deste novo sistema agrario ten o potencial de desestabilizar os poderes hexemónicos da economía. Se por unha inercia de maximización de beneficios se implementa a agricultura rexenerativa, o lobby da industria química perderá a súa influencia. Por un lado temos unha mellora da alimentación e do ecosistema e por outra unha mellora da saúde das persoas co que poderán reaccionar con máis forza e sabedoría.

    Fai cousa de dúas semanas chegou á miña pantalla un artigo do xornal El País no que expoñen como se están a acumular estudos que demostran non só a viabilidade da agricultura rexenerativa como alternativa senón que se ergue como unha estratexia económica para que os empresarios da industria agraria consigan reducir os seus gastos de cultivo.

    RegeneraCat é un proxecto español que desexa expandir a agricultura e viticultura rexenerativa en todo o territorio. Para elo están a levar a cabo un seguimento de catro fincas de gran tamaño co que obter máis datos que refendan esta alternativa. O éxito ecolóxico está asegurado e a mellora financeira a longo prazo tamén, mais laméntanse de que a transición, a pesar de merecer a pena facela, pode supoñer un período complicado para algunhas familias.

    Existen xa varias iniciativas impulsadas polos propios traballadores do campo creadas co fin de facilitar o acceso aos coñecementos requiridos para dar o paso e algunhas, incluso, como acompañamento daqueles que non desexan esperar máis ao cambio. Un exemplo é o de The Regen Academy que aporta cursos presenciais e online escollidos segundo as necesidades que os seus impulsores foron detectando durante o seu propio proceso de transición agraria. Estas iniciativas non se tratan de pequenas explotacións complementarias a outros traballos, estamos a falar de grandes produtores de alimento que están a competir no mercado ante aqueles que sobreviven a base de químicos contaminantes chegando a facerlles tanta competencia como calquera, no entanto, mellorando o ecosistema.

    Que pasará cando a agricultura rexenerativa se sobrepoña como ante o cultivo tradicional químico?

    Non vexo como pode ocorrer doutro xeito. O capitalismo esixe que unha empresa estea constantemente buscando opcións que lle permitan reducir os seus custos de produción. Estamos agora ante unha alternativa ecolóxica que ofrece esta posibilidade e non só iso senón que os agasalla cunha estabilidade no mercado da que os produtores non dispoñen ata o momento. Son estas características as que me fan pensar nun futuro inevitable para a agricultura.

    Os grandes produtores verán pouco a pouco como unha serie de pioneiros lles adiantan pola esquerda mentres eles se afunden pouco a pouco na desertización que o seu sistema agrario implica. Non precisarán de incentivos ecolóxicos nin de discursos sobre o ben común para escoller este camiño. Verán as cifras e non terán máis alternativa que claudicar. O avance do coñecemento biolóxico antepúxose ao químico, son tempos de se modernizar.

    Pode semellar irónico, pero ten todo o sentido do mundo. Un futuro que respecte o ecosistema é un bo futuro para todos, inclusive aqueles que só aprecian o seu propio beneficio.

    Con esta dirección non tardaremos moito en acadar ese momento non que a industria química, tal e como está concibida a día de hoxe, experimentará unha crise de decadencia. Dei con esta conclusión ao calcular as consecuencias do cambio. Se a meirande parte das terras cultivadas prescinden de fertilizantes e pesticidas químicos a comercialización destes produtos notará unha caída importante. Mais esa non é a única consecuencia. En pouco tempo o ecosistema rexenerarase aportando unha alimentación más sa á poboación, co que as persoas verán as súas doenzas crónicas melloradas, os índices de cancro descenderán e as enfermidades autoinmunes diminuirán.

    A redución do emprego de químicos na agricultura terá un efecto beneficioso na saúde das persoas e isto verase reflectido no consumo de medicamentos e na demanda de tratamentos citotóxicos supoñendo una nova crise para as ventas da industria farmacéutica. O ciclo pecharíase coa perda de influencia do lobby químico. Empresas como Bayer, perderían as dúas patas que as sosteñen impedíndolles extorsionar aos gobernos e aos consumidores como ata o de agora. Considerando que este é un dos lobbies con maior impacto a nivel mundial, penso que non é unha esaxeración pensar que o seu afundimento pode supoñer un momento de inestabilidade nos poderes hexemónicos abríndose deste xeito unha fiestra para que a soberanía do pobo sexa conquistada.

    A miúdo, a caída dun imperio non é máis que o nacemento doutro. Se cadra desta vez, con todo o aprendido, estamos antes a orixe dun novo orde no que as prioridades non as decidan uns poucos co becho da avaricia, senón que as dite a nosa señora Natureza.

  • O que as renovables non poden substituir

    O que as renovables non poden substituir

    Non se trata simplemente de producir electricidade con renovables, hai produtos e servizos que non se conseguen se non é con diesel ou, en xeral, combustibles fósiles. Non somos conscientes de ata que punto estamos a hipotecar o noso futuro, e máis aínda, o dos nosos descendentes. A falta deste ouro negro afectará en áreas tan delicadas como a sanidade.

    Chegado o momento no que o diesel teña prezos excesivos para o común da xente pasaremonos á mobilidade electrica. Isto pode ser realizable se centramos os esforzos no transporte público e non no desprazamento individual. Así e todo, deberíamos ver certos cambios no noso día a día xa que esta transición esixe a extracción de materiais cun custo humano e medioambiental notables que para ben ser encarecería a construcción das baterías e microchips necesarios. Mais é asumible para unha sociedade enteira que comparte os seus vehículos.

    Por outra banda están os servizos que dependen directamente dos derivados do petróleo. Nese caso, cando un pedaciño de plástico é insustituíble por outro material, ou cando o diesel é un elemento clave para a elaboración dun subproduto, a cousa está máis complicada.

    Estes servizos, e luxos, pois así serán considerados, notarán un importante incremento de prezo que pode dificultar o acceso incluso a produtos sanitarios. Os polímeros con aplicación médica son aqueles considerados como seguros para o emprego no ámbito sanitario. Estes teñen unas características que permite reciclalos, mais iso trátase só dunha posibilidade non da realidade. O certo é que aínda que durante os procesos de fabricación os recortes de plástico que se desbotan rematan por ser reciclados reducindo así o malgasto deste material, non ocorre o mesmo unha vez son utilizados.

    www.freepik.es

    Unha vez estes plásticos son postos en contacto cos fluídos sanguíneos e polo tanto se converten en infecciosos, os protocolos de control de enfermidades esixen que sexan incinerados. Esta medida é a única dispoñible de forma xeneralizada ata o momento. Se ben o instrumental metálico pode ser desinfectado e esterilizado, co plástico no ocorre o mesmo. A razón pola que non se pode limpar este material e reutilizalo novamente é moi sinxela. O proceso de esterilización necesario para tratar aqueles obxectos que foron postos en contacto con sangue ou fluídos corporais require moi altas temperaturas xa que os métodos de esterilización “en frío” como por exemplo o peróxido de hidróxeno non son suficientes para este tipo de casos nos que pode haber tecido celular presente.

    Con todo isto pretendo poñer en relevancia a necesidade de reducir o consumo de derivados do petróleo en ámbitos nos que prescindir del non supón unha decisión de vida ou morte xa que polo de agora existen servizos que dependen del.

    A reutilización de material sanitario non sempre é posible xa que boa parte del precisa ser deseñado en plástico co fin de ter unha características particulares. O que si pode ser fabricado en metal, vidro ou papel son os embalaxes e os utensilios do fogar. Tampouco precisan de derivados do petróleo o decrecemento no consumo, a limitación de desprazamentos ou o ocio baseado no desfrute cívico da natureza. Todas elas son alternativas de vida ao alcance de todos e que aseguran o acceso universal ao coidados sanitarios.

    Na novela de Resaibo Amargo, Lucía Ferro emprega o thriller como medio de divulgación expoñendo as metodoloxías da industria farmacéutica nos seus esforzos polo control da sanidade.

    Reaccións do Fediverso