Ferrados de Luz

Categoría: relaciones sociales

  • Esperar a que se alcoholicen para ter conversas profundas

    Esperar a que se alcoholicen para ter conversas profundas

    Este último mes tiven dúas vodas. Tratábanse de bos amigos así que aínda que me coincidiron moi xuntas fun contenta de poder acompañalos nun día tan especial. As vodas non son un ambiente no que eu me desenvolva ben pois trátase de moitas horas constantes de socialización o que me esgota bastante.

    En ningunha das dúas vodas bebín alcohol. Semella un dato insignificante no que pode ser a descrición dun día, mais teño a impresión de que todo o mundo que lea isto pode imaxinarse o carácter “transgresor” da miña decisión. Ultimamente non desfruto moito do alcohol polo que se hai que escoller condutor designado sempre me presto voluntaria. Por riba, como xa contara noutro post, sei que unicamente o ruído xa me vai producir unha resaca considerable polo que non me apetece engadirlle alcohol á mestura. E por último, o máis obvio e o máis obviado: o alcohol non é bo para a nosa saúde.

    Conseguín pasar a recepción sen que ninguén me insistise en probar o viño. Semella que se decides substituír o alcohol polo azucre dun zume ou refresco, unha pasa máis desapercibida. O problema é cando te pasas á auga. Iso que cría ras. Tanto os camareiros como os compañeiros de mesa pregúntanche duascentas veces se queres algunha bebida alcohólica e logo, como preocupados e entristecidos, ofrécenche algún refresco gaseoso para tratar de aliviar a túa “sosura”.

    A abstinencia déixate nunha posición apartada. Has de ter unha boa razón para comportarte de forma diferente ao grupo ou serás cuestionada. Tamén ten outras desvantaxes, sobre todo se es unha persoa que non desfruta da cháchara, da conversa superficial que a maioría da xente precisa para poder sentirse segura con outras persoas. No pasado teño empregado esta droga socialmente aceptada para introducirme na dinámica pero hoxe en día xa non me apetece facelo.

    Mentres as horas pasaban, funme decatando de como a conversa evolucionaba. Gústame estudar ao ser humano e aprender dos comportamentos que estes exhiben individualmente e en grupo. O que descubrín sorprendeume: o diálogo non evolucionaba co tempo, senón coa cantidade de alcohol que se ía consumindo.

    Vivimos nunha sociedade na que o amor e a amizade cada vez son máis escasos. As aplicacións de citas converteron a procura do amor nun produto máis e a psicoloxía mainstream occidental incítanos a facer o mesmo con calquera tipo de relación persoal. Os conflitos xa non hai porque resolvelos, senón que podemos optar por abandonar a relación e buscar unha nova, ao fin e ao cabo somos máis de oito mil millóns de persoas. Outra opción é deixarnos levar polo medo a vernos abandonados nós mesmos e preferir ancorarnos a relacións deficientes que afunden a ambas partes coa única intención de mostrar unha imaxe social de acompañamento. O certo é que hoxe en día, o ser humano non se pode sentir máis só.

    Non vou ser eu quen critique a soidade física pois desfruto do silencio e do tempo persoal como a que máis. Precísoo, a dicir verdade. Neste caso estou a falar da soidade emocional, ese sentimento que apesara o corazón e que nos empurra a buscar solucións químicas para soportar a dor que xera. Esa soidade pódese sentir con grande intensidade cando un está rodeado de xente. Trátase dunha desconexión persoal co tecido humano, unha falta de interacción con outras consciencias, unha sensación de incomprensión que só a comunicación pode resolver.

    Dende o meu recanto do mundo, a cháchara non é comunicación. A cháchara é un ritual que moitos precisan pero que non deixa de ser un acto superficial. Durante as primeiras horas de voda sentín que me illaba non meu mundo interior pois non sabía como navegar aquela marea de comentarios e chistes que si ben conseguían encher o silencio cun murmurio incesante, non me chegaban a interesar.

    Fai un tempo falei deste tema con varias persoas quen me contaron que perderon aos amigos por decidir non beber. Negarse a participar no ritual alcohólico pode mostrar a realidade dunha amizade desvelando as súas deficiencias ou a súa inexistencia incluso. Aínda que si que teño experimentado este rechazo en algunha ocasión, teño que admitir que nunca perdín a ninguén que lle tivese grande aprecio por mor da sobriedade.

    Cheguei a pensar que esta aversión miña pola cháchara era un verdadeiro problema. Desexei ser capaz de desfrutar dos chistes manidos e dos dobres sentidos. Fiquei observando e aparentemente todo o mundo estaba conectando cos demais. A interacción era fluída e as respostas seguían con rapidez ás preguntas. As reaccións estoupaban en risas. E as copas ían baixando.

    Tiven que tomarme varios descansos daquel repenicar constante. O tira e afrouxa de insinuacións e ironías, aínda que inofensivas, resultábame esgotador. Saín ao baño, a tomar o aire, a sentar en silencio. E regresei cun pouco de enerxía recuperada para continuar navegando aqueles mares.

    E de súpeto, cando unha copa xa caera e algún comensal comezaba a arrastrar as palabras, a autenticidade agasallounos coa súa presencia. Pouco a pouco, as máscaras rachábanse e entre as gretas coábanse expresións de profunda honestidade, declaracións de vulnerabilidade ou mesmo de amor e amizade. As conversas comezaron a interesarme porque xa non precisaba descodificar mensaxes ocultas nin ficar na superficie de sentimentos complexos. Agora afondábase na fermosura e penurias da vida sen medo nin covardía. A vertixe que moitos semellan experimentar ao ver as súas emocións expostas foi anestesiada polo alcohol permitíndolles voar. Comprendo que no mundo hai individuos que ante a vulnerabilidade dos demais só pensan en convertela nunha arma e aproveitala para se beneficiaren a costa do vulnerable. Sei que ese temor é lexítimo mais como todo medo, este non debe converterse nunha barreira para nós vivirmos.

    Se esquecemos as consecuencias que esta sustancia ten sobre a nosa saúde, poderíamos pensar que o alcohol lle permite á humanidade comunicarse mellor. Ata certo punto, semella que é así. Nun tempo pasado no que a cultura non posuía outras formas de libre expresión seguramente cumpriu unha función. Porén o obxectivo de toda civilización é o de organizarse e relacionarse cada vez mellor.

    Por desgraza, o que dicimos por mor do alcohol non ten o mesmo valor que aquelas difíciles palabras que pronunciamos dende a sobriedade. O diálogo empapado de sustancias sempre pode ser retirado para logo culpar á embriaguez. Tampouco nos cremos do mesmo xeito o que nos di un amigo borracho que o que nos di un amigo que se sincera. O velo que cae sobre nós pode embelecer o momento pero non o fai máis auténtico . O alcohol fai que o risco emocional sexa menor pero a ganancia da relación tamén o é.

    Reaccións do Fediverso
  • Non vos desesperedes, é só a adolescencia da humanidade

    Non vos desesperedes, é só a adolescencia da humanidade

    Como, con tanto coñecemento acumulado, nos comportamos tan salvaxemente?

    Se consideramos toda a humanidade como a un único ser vivo e comparamos as épocas históricas coas etapas de vida dun humano, atopamos suficientes similitudes coa adolescencia.

    Estamos nun momento histórico no que, no seu conxunto, a sociedade posúe abundante coñecemento sobre unha infinidade de disciplinas, humanísticas ou científicas. Semella que sabemos todo o que hai que saber para solucionar os nosos problemas, sexan climáticos como sociais, porén somos incapaces de poñelos en práctica. Centrámonos noutras cousas que en lugar de axudarnos a medrar como ser vivo, alimentan o ego desa idea de “Humanos Vs Natureza”. Deste xeito é que, dende fóra, dende o espazo exterior, parecemos adolescentes en plena crise existencial devecendo por evolucionar e frustrados por non conseguilo.

    A lactancia pasámola na prehistoria. Acubillados en covas, comendo o que a natureza nos daba e durmindo o resto do tempo. Experimentamos o contacto con outras especies e empezamos a diferenciar entre as que nos sentan ben e as que non. Eramos bebés que choran cando algo lles molesta e rin cando algo lles presta.

    Pouco a pouco, fomos aprendendo a xogar. Primeiro co lume, como os cativos que, atraídos pola beleza das lapas, se achegan á cociña de leña da avoa e asumen as consecuencias de ignorar o perigo das altas temperaturas. Tamén empregamos pedras para interactuar con esa natureza que xa deixaba de ser tan descoñecida e, incluso, nos atreviamos a dar os nosos primeiros pasos como seres independentes iniciándonos na agricultura.

    Podemos comparala, pola gran carga impulsora que para nós foi a agricultura, coa liberdade que lle dá a unha crianza ser capaz de desprazarse sen axuda dos seus coidadores. É un cambio de paradigma, tanto, que ata podemos ir á escola. E iso fixo o ser humano, púxose a traballar e a inventar maneiras de xogar máis e mellor. Aprendeu.

    Comezamos a moldear o barro e posteriormente fedellamos co bronce, co ferro e outros metais. Desfrutamos construíndo e enchendo o noso entorno con louzas e trebellos, tal que fosen plastilina e bloques de Lego. Exercitamos a nosa creatividade e cada vez fomos construíndo cousas máis grandes. A infinidade do mundo era o noso límite.

    Exploramos a terra e o mar. Chegamos a todas as esquinas do planeta e deixamos a nosa pegada. Investigamos o que alí había e pensamos en formas de empregalo para os noso proxectos creativos. Apareceu a escritura impulsando esa acumulación de coñecemento e dándonos a posibilidade de transmitir as nosas vivencias a un público moi futuro. 

    Recursos naturais, materiais escolares. 
    Aventuras de exploradores, traballos de clase e exames.

    Fomos aprendendo, “dominando a materia da natureza”. E agora chegamos como adolescentes aos últimos cursos do instituto, xusto cando podemos demostrar o intelixente que somos, pero sentimos que algo está a cambiar, serán as hormonas, se cadra o clima. Non nos sentimos capaces de enfrontarnos ás tarefas que nos son encomendadas. A nosa mente perde a atención de forma constante, será a puberdade ou será a electrónica a que inundou as nosas vidas. Non queremos escoller. Só nos culpamos.

    O ser humano vive unha crise existencial.

    Ao igual que na adolescencia as crianzas se desilusionan dos pais ao descubrir que non o saben todo, a humanidade cría que o mundo era infinito e agora atópase con que ten límites. A nai natureza pode dar ata onde chega, o pai pode protexernos ata que nos vemos ante perigos para el descoñecidos.

    Na historia do ser humano estase a escribir un capítulo de gran transformación. Non porque os avances tecnolóxicos nos vaian mostrar unha sen fin de posibilidades, senón porque estamos a replantexarnos o que significa ser parte deste planeta. Cal é o noso lugar no conxunto da vida?

    A adolescencia é dura, pero pásase. A crise climática é de gran relevancia, importa o que fagamos para superala. Os conflictos locais e internacionais non son simples “cousas de rapaces”, hai que interceder e deter as guerras antes de que sexan xenocidios. Ao igual que no caso do individuo adolescente, para superar esta crise existencial humana, o prioritario é aprender a regular as emocións, sandar a conexións e dialogar sobre que límites merecen ser explorados e cales deben ser respectados. 

    A adolescencia da humanidade é unha etapa complicada, mais pode superarse.

    A intelixencia e a sabedoría son cousas moi distintas. Que a humanidade sexa a representación do animal máis listo non significa que sexa o máis sabio. Acadamos o cumio do coñecemento, e semella estamos nesa montaña da ignorancia descrita polo efecto Dunning-Kruger. Non é algo malo en absoluto, trátase dun paso máis que precisamos dar para poder adquirir a sabedoría que a humanidade pode acadar.

    Unha vez superemos este tropezo experimentaremos a modestia coa que debemos ser parte da natureza e poderemos ir comprendendo pouco a pouco todas esas preguntas de gran calado que agora ata nos asusta propoñer. O obxectivo da nosa especie deixará de ser ese de sermos os máis fortes e poderosos para ser ese de formar parte de algo máis importante que nós mesmos.

  • Por que, tras ser case esquecidos, o pensamento máxico e a poesía están agora a ser reconsiderados?

    O pensamento máxico e a poesía están a ser reconsiderados ao atopar neles as metáforas necesarias para articular ideas complexas nunha linguaxe sinxela, ideas xa reflexionadas nun momento histórico de pouco coñecemento técnico. Digo técnico porque daquela o coñecemento era espiritual e profundo comparado coa ciencia ou coa superficialidade que hoxe nos dominan.

    A linguaxe é un mecanismo que desenvolven os animais para poder comunicar aquilo que se constrúen no seu mundo interior. O mundo das ideas do que nos falaban os antigos gregos xamais se deu na linguaxe senón que esta é só un vehículo co que transmitilas. Ás veces relacionamos aos elocuentes cos que posúen unha capacidade de pensamento complexo, mais son dúas características totalmente diferentes.

    Unha persoa pode ter a capacidade de invención de Da Vinci e verse primada da posibilidade de comunicar eses conceptos e figuras mentais. A historia de Jacob Rock é un bo exemplo ilustrativo. Trátase dun rapaz autista non-falante que tras pasar unha boa parte da súa vida ignorado rematou mostrándolle ao mundo unha fermosa sinfonía de setenta minutos. Explicaban os seus pais que Jacob tiña uns 17 anos cando se lles abriu unha vía de comunicación.

    Os seus mundos cambiaron drasticamente en 2020 unha vez que Jacob, tras anos de intenso adestramento de movemento, aprendeu a usar un dedo para escribir nun iPad especialmente equipado con indicacións de texto a voz, o que lle permitiu falar por si mesmo por primeira vez.

    A súa familia sempre o alcumara Jake, pero unha vez que soubo escribir, «Unha das primeiras cousas que dixo foi: “Chámame Jacob”», contaba Paul.

    Non queda dúbida de que a linguaxe, ferramenta coa que tratamos de articular o mundo material que a ciencia explora, non é tan relevante cando se trata do proceso de creación, o cal pode ser levado a cabo coa capacidade de comunicación comprometida. Tamén se revela obvio que sen a comunicación o creado queda nunha especie de conxelador mental.

    Unha crise existencial mundial

    Vivimos nunha época de cambio, de reflexión ou falta dela. A humanidade está a confrontar unha realidade da que non pode fuxir: a finitude do planeta que alberga a nosa vida. Esta realización achéganos a un campo de estudio paralelo á ciencia. A moitos gustaríanos pensar que coa exactitude da ciencia poderíamos comprender o universo enteiro mais para iso teríamos que deixar atrás unha serie de aspectos esenciais como son a nosa consciencia e a nosa necesidade de significado.

    Aí é onde ten presencia e importancia o pensamento máxico e a poesía. Penso que ás veces nos asusta tanto a noción de enganarnos que rexeitamos calquera forma de aprendizaxe que poida involucrar unha certa distancia coa precisión matemática á que estamos acostumados. Refírome por suposto a quen puxemos as nosas esperanzas na ciencia como transporte cara ao progreso. Exclúo desta conversa a quen non respecta o método científico ou despreza a axuda que este supón. Céntrome, entón, na mente materialista que non pode concibir a posibilidade dun coñecemento que non sexa científico.

    Cando o planeta no que un reside se laia polo sufrimento ocasionado e as solucións non semellan chegar a porto, é lóxico que nos vexamos envoltos en preguntas filosóficas. A psicoloxía pode tratar de explicalo, e se cadra co tempo conseguiremos atopar nela as respostas que procuramos. Porén non temos abondo tempo, precisamos acceder a un coñecemento moi elevado para poder soportar, sobrevivir e posteriormente florecer á situación presente.

    Ese coñecemento posúeno e posuíano moitas culturas indíxenas que tachamos de ignorantes e non se dubidou en aniquilar. Agora ficamos só cos restos que se salvaron da masacre cultural que se levou a cabo. Este coñecemento non emprega números, non fai uso de microscopios nin de laboratorios. Non sabe de estadística e moito menos de concreción. Traballa no abstracto, no etéreo, nesa parte da nosa existencia que non pode ser articulada en palabras precisas e, con todo, consegue transmitir un coñecemento inefable co emprego do que algúns cren que son fantasías pero que outros sabemos que son meras metáforas postas aí para que a mente humana teña unha guía espiritual.

    O cambio climático e o pensamento máxico

    Se houbésemos de prestarlle un pouco máis de atención ao pensamento máxico co que as culturas indíxenas comunicaban os seus coñecementos houbésemos de aforrar o cambio climático.

    A mentalidade europea, falsamente empoderada pola ciencia, arrasou con calquera que se lle interpuxese no seu camiño de avance e progreso. Non escoitou a aqueles que insistían en venerar á Natureza como a unha nai ou en respectar do Gran Misterio polo perigo de engrosar o noso ego. Hoxe, acumulamos datos e analizamos estadísticas para chegar á mesma conclusión e continuamos menosprezando a poesía coa que estas persoas nos falan das grandes verdades do mundo como se fosen desvaríos de enfermos mentais.

    O pensamento máxico e a poesía son elementos indispensables da cultura humana para sermos capaces de atoparlle sentido ás nosas vidas ou de comprender a inmensidade do universo dentro dos límites da capacidade humana. Podemos cartografar a galaxia enteira e seguiremos sendo incapaces de entender o seu impacto sobre a nosa insignificancia. Permitirnos aprender estas realidades a través de metáforas e tomarnos en serio esas intuicións que sacamos delas, pode ser a pinga que lle falta á humanidade para poder arranxar a desfeita que o afán de desenvolvemento provocou.

  • De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    Eu tamén saín de festa. Fun a discotecas e movinme entre aglomeracións. Eu tamén estiven en concertos e locais nos que falar era todo un reto. Agora, pola contra, resúltame inimaxinable meterme neses ambientes. Resúltame pouco desexable. Resúltame incrible que algún día o fixera.

    Como facía eu antes para facer tantas cousas tan estimulantes? Estoutro día estiven falando cunha amiga que se facía a mesma pregunta. Semella que non é cousa dunha soa persoa, que somos moitas as que nos cuestionamos que andabamos a facer ata agora. A primeira vista non queda claro se é que eramos sempre estes seres hipersensibles ou é algo recente. Nácese con sensibilidade ou é algo que se desenvolve ao longo da vida? Unha cousa non ten por que excluír a outra, mais coñecer “o noso propio proceso de creación” pode ser moi beneficioso.

    Como facía eu antes para soportalo? Lembro sentirme anestesiada e incapaz de reaccionar ao cruzar polo medio da xente. Algunha amiga ou parella precisaba darme a man para eu poder avanzar. A miúdo buscaba escusas para fuxir do barullo. Lembro botar man do alcohol para poder aguantar o ritmo, para apagar o ruxir do meu cerebro. Incluso, lembro ter resaca na mañá seguinte aos días nos que non bebía. Este último detalle sempre me xerou confusión ata que descubrín que o que tiña non era resaca senón unha sobrecarga sensorial de libro.

    Somos nós ou é a sociedade a que non pon un limite razoable? Os paxaros afástanse dos ruídos altos. Os animais salvaxes esperan á tranquilidade da noite para introducirse na zonas urbanas. A natureza polo xeral é silenciosa.

    Paréceme curioso que o que nos molesta aos neurodiverxentes descríbese facilmente como contaminación ambiental producida polo humano. Ruídos de motores e aglomeracións, luces brillantes, o cheiro de químicos… Somos canarios e o planeta unha mina. Non é que todo elo non afecte aos neurotípicos, simplemente non o notan. Aínda. Algún día, o ser humano mirará cara atrás e farase a mesma pregunta: Como facía eu antes?

    Mentres tanto, “aos rariños, aos especiais, aos sensibles” tócanos esforzarnos ata quedarnos sen enerxía para encaixar as nosas vidas nun mundo que ten moi pouco respecto polas nosas necesidades. Non o facemos precisamente polo cómodo que é atravesar o mundo con altofalantes, auriculares e tapóns nos oídos; e tampouco por modas, como algúns lles gusta dicir. Facémolo porque desexamos formar parte da sociedade, porque precisamos cubrir os nosos gastos, porque estamos cansos de ser xulgados, porque queremos ser independentes, porque queremos movernos con liberdade… E porque moi poucas veces se nos facilita o camiño.

    Reaccións do Fediverso
  • Xuntanzas pequenas con grandes resultados

    Xuntanzas pequenas con grandes resultados

    A dinamización cultural é unha tarefa pouco valorada. Os dinamizadores acostuman a dispor de poucos recursos pero sobre todo de pouco tempo, xa que a miúdo se considera unha tarefa para ser feita como ocio. Tamén require moito agarimo por parte dos organizadores, deben coñecer o recanto cultural que se pretende exercitar e vivir preto da poboación á que vai dirixido.

    O reto definitivo, dende logo, é o de chegarlle a un grupo variado de persoas. Esta afirmación parece unha loucura. Na era da publicidade e os estudos de márketing semella lóxico determinar un público obxectivo e cinguirse a el. Esa é unha boa estratexia se o que se busca é simplemente chegar a un gran número de persoas, máis se o que se pretende é crear comunidade, é dicir, unha xuntanza na que se acolla unha diversidade de persoas establecendo un respecto mutuo e pasando un tempo agradable… Pois a cousa xa se complica.

    Na maioría dos casos, observo que para acadar ese obxectivo recórrese á tradicional festa na que hai música e comida. A aposta parece asegurada. Todos comemos e todos desfrutamos da música como linguaxe universal humana. Porén, en canto me imaxino a escena, inmediatamente aparecen outros elemento que xa son moito menos inclusivos. O ruído e o alcohol deslízase nunha gran cantidade de eventos sociais. Continúa abraiándome a normalidade coa que se acepta que os nenos corran entre unha multitude ebria ou como se considera unha forma de socialización a de ficar de pé durante horas xunto a persoas coas que non podes conversar se non é a berros.

    Escasean as xuntanzas nas que o alcohol está ausente ou nas que o ruído se limite a niveis aceptables para o dialogo repousado. O éxito dun encontro social a miúdo valórase segundo a cantidade de persoas que alí se amontoaron, sen darlle importancia algunha á calidade das relacións humanas que alí se estableceron. Ao igual que o laboral, trátase dun éxito máis que temos mal calibrado.

    As comunidades non se forman en festivais nin en concertos multitudinarios. Poida que se expanda un dogma ou se estenda unha ideoloxía, pero esas dúas cousas non teñen nada que ver cunha comunidade. As relacións que merecen a pena son con frecuencia forxadas en espazos pequenos e de pouca importancia. Estou convencida de que as xuntanzas que precisa a nosa sociedade para restaurar os seus vínculos son aquelas que consisten nun pequeno número de persoas de diferentes idades e moi distintos modos de vida. Duran cortos períodos de tempo mais son celebradas con certa frecuencia.

    A comida sempre se agradece pero o alcohol non debería estar sempre presente pois a demais de ser unha mala imaxe para os máis novos tamén se converteu para moitos na única maneira de abrirse ao mundo. A música é benvida porén non debe converter nun instrumento para ocultar o silencio. Todos experimentamos algún silencio incómodo durante unha conversa e se analizamos un pouco os nosos pensamentos e movementos durante ese instante decatarémonos de que a ausencia de ruído nos permitiu escoitar a nosa intuición e observar atentamente o comportamento da persoa que temos diante. Permítenos pensar dúas veces o que queremos dicir e fainos conscientes das nosas verborreas nerviosas. Os silencios incómodos poden dar lugar a situacións sociais ben interesantes que transformen as nosas dinámicas relacionais creando novos vínculos e con sorte comunidade.

    Se o pensas, cantas veces conseguimos conectar xenuinamente cunha persoa nun entorno deseñado para a evasión?

    Reaccións do Fediverso