Na novela de George Orwell a imaxe do Gran Irmán está en todos e a súa presencia pódese palpar nesa vixilancia que experimentan e sofren os protagonistas. Fose ou non a intención do autor, a figura do Gran Irmán dálle corpo a esa absoluta influencia que o mandatario dun réxime totalitario ten sobre os seus cidadáns. Sen importar o sistema económico ou o ideal político tras o totalitarismo, o control da poboación é o foco da novela.
En 2023, Sandra Newman presentou unha nova versión da novela (a cal non comentarei a non ser que me forcedes a facelo) mantendo de novo esa sensación de absoluta vixilancia e control. Os personaxes esfórzanse por ocultar as súas accións evitando ser interceptados pola crítica dun ollo que todo o ve. Esta recente novela popularizou a orixinal unha vez máis e fixo que ocupase un espazo de debate e reflexión nos medios de comunicación.
A raíz do modelo ilustrado en 1984 os seus lectores decátanse dunha serie de paralelismos coa sociedade que hoxe sostemos entre as mans. A loita pola modificación, evolución ou conservación da linguaxe, a recolección de datos persoais como armamento para o control de masas, a pos-verdade adquirindo maior relevancia que os feitos obxectivos… Unha serie de prácticas levadas a cabo por aqueles que posúen o poder co fin de estendelo indefinidamente, e se cadra, incrementalo. Nada disto é novo para a maioría dos que len estas liñas.
Tras repasar o argumento do primeiro libro e ler a versión de Newman cheguei á conclusión de que estamos a esquecernos dun detalle importante que diferencia o totalitarismo da ficción do control mental ao que estamos sometidos na realidade. Máis que no comportamento dos dirixentes e poderosos, estoume a enfocar no do seu séquito, nas persoas comúns que non podemos escapar ao dominio que exercen.
Na actualidade non nos ocultamos como o o facían Winston e Julia, hoxe en día expoñémonos desvelando todo tipo de detalles sen pudor. Con isto non estou a criticar a honestidade e sinceridade de quen desexa compartir a súa historia co fin de axudar a outros. Refírome a esa necesidade emocional ou pragmática de facernos ver, de atraer a atención dunha sociedade conxestionada. Se buscamos traballo precisamos crear un perfil que expoña as nosas facetas. Se desexamos parella faremos outro que realce as nosas virtudes e buscaremos maneira de exhibir os nosos corpos do xeito máis atractivo. Se anhelamos amizade, declaramos os nosos intereses como se a nosa conversa fose un produto de mercado máis. O caso é mostrarlle ao mundo que a nosa existencia vale a pena.
Trátase dun tipo de control moito máis retorcido que ese de 1984. Tememos o mundo do totalitarismo pensando unicamente na dominación física cando o certo é que a influencia mental é moito máis poderosa. O nazismo sábeo ben e por iso empregaba a propaganda tanto como lle era posible. A 2025 a publicidade é parte da identidade humana, o xerme do idealismo incorporouse no noso día a día ata absorber todas as súas áreas. A personalidade converteuse nunha ferramenta coa que mellorar o “branding” da túa marca persoal para así destacar nesta sociedade chea de números de IP e correo electrónicos, carente de almas e pensamento orixinal.
O control definitivo dáse cando xa non é preciso manexar ao rabaño, senón que son as ovellas as que loitan por ser escollidas. A distopía de 1984 quédase corta cando o que se está a analizar é o interior do ser humano.