Categoría: contaminación ambiental

  • Basta de tecnoloxía para curar o cancro, fagámola para evitalo

    Basta de tecnoloxía para curar o cancro, fagámola para evitalo

    Durante oito anos traballei na sanidade vendo como os meus pacientes se enfrontaban aos retos do cancro. Eu mesma perdín a meus pais por esta enfermidade a moi pronta idade. E aínda así cada vez que vexo un anuncio de protesta contra o cancro, non acabo de comprender a súa finalidade.

    Resúltame absurdo considerar o cancro como un axente social que destrúe vidas, un axente que hai que investigar e combater coma se fose un inimigo con intelixencia. O cancro é un proceso pouco ordenado iniciado por unha mutación, non ten entidade propia e rara vez aparece por xeración espontánea. Nos anuncios de concienciación contra o cancro sempre se fala de que precisamos máis inversión para atopar novos tratamentos, máis oncólogos e mellor equipamento tecnolóxico para detectalo, coma se estivese agochado en nós á espera do momento perfecto para emboscarnos e invadir o noso corpo. É unha idea que está moi estendida e que, insisto, é un pouco absurda.

    A maioría dos cancros están estreitamente relacionados coa exposición a produtos químicos, radiacións ou outros elementos tóxicos xeradores de mutacións. Ás veces ocorre na vellez e outras en idades máis temperás, non por iso é o demo quen se encarga de espallalo. Espallámolo nós a diario e de forma voluntaria, xeralmente, sen sabelo.

    Con isto non quero dicir que as persoas que sofre a enfermidade do cancro non merezan recibir unha atención adecuada. Obviamente, unha vez que alguén se atopa nesa situación a sociedade debe responsabilizarse de forma colectiva para prestarlle os coidados que precisa. A miña indignación radica en que protestamos máis pola falta de recursos para tratar o cancro que pola gran cantidade de actividades que os están a provocar, e ademais, legalmente. Centrámonos no tratamento e esquecemos por completo que un alto porcentaxe desta enfermidade podería ser evitado.

    A invisibilización dos disruptores endocrinos

    Recentemente houbo polémica en Andalucía porque o goberno autonómico, no canto de enfrontarse aos resultados que mostraban as exploracións preliminares de cancro de mama, decidiu ocultar información clave eliminándoa dos informes. Unha revolta lexítima para o pobo pero de pouco alcance e reducido carácter transformador. Andalucía é unha autonomía con abundante agricultura extensiva que botou man dos pesticidas e fertilizantes químicos para medrar. A evidencia científica leva tempo alertando do vínculo que estes produtos teñen en específico co cancro de mama debido a que se tratan de disruptores endocrinos, un tipo de sustancias que afectan ao sistema hormonal desencadeando procesos canceríxenos. Mais, cando a Unión Europea decidiu manter os niveis de glifosato que se podían empregar nos cultivos, boa parte da sociedade permaneceu allea a este tema, máis preocupados das complexidades que unha transición ecolóxica podería traer á industria agraria que da cantidade de vidas que o cancro trunca cada ano.

    A lista de contaminantes que se poderían reducir é por desgracia moi longa pero como parte positiva tamén se trata dunha extensa listaxe de accións que repercutirían positivamente no control do cancro e na mellora daqueles que xa o padecen. Algunhas sustancias como o tabaco ou o alcohol poden ser culpadas aos hábitos das persoas, sempre que non teñamos en conta a publicidade e a presión social que rodea o seu consumo, porén cousas como os químicos que se atopan nos produtos de beleza ou de hixiene corporal son eleccións que deixamos totalmente en mans das empresas manufacturadoras. O mesmo ocorre cos produtos de limpeza, tanto os industriais como os domésticos. A gran maioría posúe sustancias altamente tóxicas que son absorbidas a través da pel ou por inhalación, incluso os deterxentes da roupa fican adheridos ao tecido unha vez pasaron pola lavadora facendo que cada vez que a poñemos nos expoñamos a estes tóxicos.

    As maiores consecuencias recíbenas a xente máis nova. Cando entramos en contacto con radiacións ou químicos a pronta idade, existen máis posibilidades de que as mutacións adquiridas pola exposición evolucionen cara a unha enfermidade na idade adulta. Os plásticos que se poden atopar en moitos xoguetes son unha desas fontes de tóxicos que xunto cos produtos de hixiene e a contaminación ambiental xeran un efecto acumulativo nos corpos provocando cambios moito máis severos que os estudados pola ciencia de forma individual.

    Podería incidir en outras moitas medidas que se poderían tomar a nivel sistémico para realmente “combater” o cancro de forma efectiva pero prefiro que se vos xurde interese neste tema busquedes nomes como o de Carmen Valls Llobet, médica especializada en endocrinoloxía e medicina con perspectiva de xénero e profesora na Universidade de Barcelona, ou Nicolás Olea, catedrático de radioloxía e medicina física no Instituto de Investigación Biosanitaria da Universidade de Granada. Ambos son profesionais que dedican o seu tempo a estudar e divulgar esta temática.

    Pensemos en solucións que nos activen e enchan de esperanza

    Tras ler artigos coma este nos que se mostra unha situación indignante podemos caer con facilidade na frustración por iso non quero deixar o texto nunha nota tan incómoda de escoitar. Pese a que a situación do medio ambiente é preocupante e problemática para a nosa saúde, non debemos pensar que non existen alternativas en marcha ou accións que podemos levar a cabo para protexernos.

    Como exemplo gustaríame falar da transición ecolóxica que se iniciou en México dende a universidade e que agora a está a aplicar o propio goberno estatal. Ten como obxectivo eliminar os fetilizantes e pesticidas químicos das súas terras e deixar de depender da industria química sustituíndo o método que estas ofrecen por enxeñería biolóxica. México é un país moi afectado polas consecuencias destas substancias xa que é un país altamente agrario e durante décadas, do mesmo xeito que lle ocorreu a Andalucía, dependeu dos “milagres” da revolución verde para desenvolver a súa produción. Hoxe en día están a ser un exemplo do que significa levar a cabo unha transformación do sistema xa que as explotacións que se van sumando ao cambio están a identificar melloras tanto na calidade dos seus produtos como na calidade de vida das persoas involucradas sen sufrir consecuencias que desestabilicen os seus negocios.

    No referente ao que un consumidor perdido na xungla do capitalismo pode facer teño un par de consellos que aínda sendo sinxelos chegan moi lonxe. O primeiro é evitar calquera alimento procesado e consumir froitas e verduras locais ou tan sequera de orixe europeo. En cidades de varios millóns de persoas poida que isto se dificulte, pero no territorio galego, acceder a un mercado local é relativamente fácil, e hoxe en día incluso se poden facer encargos se non se pode acudir todas as semanas.

    O segundo trátase dunha aplicación de móbil chamada Yuka que identifica produtos de beleza segundo o nivel de toxicidade empregando un código de semáforo. Unha das dificultades que atopaba fai anos para mercar produtos adecuados era o descoñecemento de todas as substancias tóxicas que hai. Nesta aplicación podes ver que compoñentes son os que a evidencia apunta son prexudiciais e cales son seguros para ser consumidos.

    No ámbito alimentario tamén se está a desenvolver outro proxecto similar cunha aplicación chamada OpenFoodFacts e que tamén ofrece información particular sobre moitos alimentos segundo as túas preocupacións particulares, incluíndo tamén a orixe ética dos mesmos.

    O enfoque que lle damos ás nosas protestas fai a diferenza

    A miúdo cando nos indignamos por inxustizas ficamos na superficie do problema e esiximos cambios pouco significativos. Considerando o contexto de crise(s) no que nos atopamos non é sorpresa que nunha mesma semana haxa numerosas protestas por temas moi diversos. Por iso penso que é moi importante escoller as nosas batallas e non deixarnos levar por unha queixa baleira carente de perspectiva. É importante que enfoquemos as nosas loitas cara solucións realistas que nos proporcionen melloras a longo prazo. Non podemos conformarnos con parches que atrasen o colapso social un tempo limitado e nin sequera alivien o noso sufrimento. Escollamos unha dirección antes de empurrar con todas as nosas forzas.

  • Walden, un libro esaxerado para expresar unha idea que urxe dende 1845

    Walden, un libro esaxerado para expresar unha idea que urxe dende 1845

    Fai pouco rematei de ler Walden, de Henry Thoreau. É un deses libros moi recomendados e que dan moito que ler. Fálase moito del no mundo do ecoloxismo polo seu carácter inspirador e pola gran cantidade de páxinas que dedica a describir a natureza e os seus procesos. Poderíase considerar un ensaio, aínda que non creo que o seu formato sexa exactamente ese. Ata certo punto é unha biografía mais con frecuencia divaga sobre temas que o interesan.

    A mediados do século XIX, Thoreau decidiu construír unha cabana xunto ao lago Walden e levar unha vida austera en contacto coa natureza nun período de algo máis de dous anos. Por que dous anos? Non chega a especificar os motivos de facelo durante vinte e seis meses, e tampouco de non estendelo máis no tempo. En todo caso, empregou a ocasión para cambiar os seus hábitos e vivir dun xeito diferente ao que acostumaba e ao que a sociedade comprendía como razoable.

    Cuando escribí las páginas que siguen, al menos, su mayor parte, vivía solo en el bosque, a más de un kilómetro de distancia del vecino más próximo, en una casa que había construído yo mismo, a orillas de la laguna Walden, en Concord, Massachusetts, y me ganaba la vida con la sola labor de mis manos. Viví allí dos años y dos meses. Ahora participo de nuevo de la vida civilizada por un tiempo.

    No impondría el tenor de mis asuntos a la atención de los lectores si mis paisanos no hubieran realizado pesquisas muy concretas sobre mi forma de vida; asuntos que algunos tildarían de irrelevantes, aunque a mi no me lo parezcan en absoluto, sino cosas muy naturales y que vienen muy a cuento de las circunstancias.

    Neste libro o autor critica a sociedade e a súa relación co traballo e o consumo, é dicir, critica o capitalismo. Insiste en que todos poderían traballar moito menos se tiven uns hábitos menos custosos. Presume de ter construído a súa cabana co gasto dun mes de calquera outra persoa e chega a suxerir prescindir do café e do té, considerándoo un luxo que non engade á boa alimentación dunha persoa. Este é un dos motivos polos que penso que se trata dun experimento.

    Durante os dous anos que pasou xunto á lagoa, Thoreau alimentábase con papas e con algún legume que cultivou. Ou así o dicía ata que confesa aproveitar aquelas ocasións nas que comía fóra da casa para obter unha achega de comida máis sofisticada. Hai quen o critica por esta razón, porque o certo é que vivía a un par de millas (3,2km) de Concord, unha vila con todos os servizos dos que se podía dispoñer naquela época. Visitaba á familia e amigos con frecuencia e incluso desfrutaba de pasear xunto a vía do tren que o levaba directamente á vila. Con todo, é innegable que pasou eses dous anos con escasas pertenzas e consumindo o mínimo para soster a vida. E sobre todo, observando o medio que o rodeaba como principal actividade e pasatempo.

    Tras ler o libro, a miña conclusión é que, lonxe de tratarse dun cambio de vida, era sen dúbida un experimento. Precisamente o feito de que tivese data de vencemento fixo que Thoreau se atrevese a chegar aos extremos. Xa o dixo Viktor Frankl cando citou a Nietsche: se temos unha boa razón podemos soportar case calquera condición. O autor de Walden quería expoñer unha argumentación anticapitalista nun momento no que a idea mesma de que o sistema fose nocivo considerábase un despropósito. Se hoxe en día a maior parte da sociedade adquire unha posición escéptica sobre o tema, fai preto de douscentos anos propoñer unha perspectiva tan contraria á hexemónica era verdadeiramente disruptivo.

    Coido que por iso Thoreau decidiu esaxerar nalgunha das súas prácticas e incluso na súa retórica. A minuciosa crítica que lle fai aos seus propios veciños e ao conxunto do país en xeral é unha chamada de atención. Como calquera artista e en especial filósofo, procura despertar consciencias impactando e provocando ao lector. Se decidise ser menos condescendente e máis compasivo coas decisións de vida daqueles que o rodeaban probablemente nunca conseguise comunicar a mensaxe que precisaba transmitir.

    Na primeira parte do libro é na que se atopa a súa visión filosófica a excepción do capítulo final. O libro comeza cunha crítica sagaz da economía mostrando os detalles da dieta financeira que levou aqueles anos. Nun comezo pode resultar algo excesivo, tantos números e contas para simplemente dicir que evitou gastar diñeiro se podía reciclar materiais. Mais segundo avanza o capítulo ves como se acumulan as reflexións e as punzadas coas que Thoreau desmonta a lóxica da cultura capitalista.

    Na segunda parte é onde se centra en expoñer aquilo que el mesmo vía nas longas horas de contemplación dedicadas ao escenario de Walden. Describe o comportamento despreocupado da fauna ou a profundidade da lagoa en diferentes momentos do ano. Foi aquí onde a miña atención se viu comprometida, non porque non me interesen as historias sobre a vida na natureza, senón porque houbo momentos nos que a cantidade de detalles superaba as necesidades comunicativas.

    En conxunto, o libro ofrece unha base de reflexión e proporciona unha nova perspectiva do que é vivir como parte da natureza. A pesar da dedicación que lle dá a certas descricións, hai momentos nos que a súa elocuencia é maxistral ofrecendo argumentos que incluso a hoxe continúan a ser básicos na loita anticapitalista e que, sendo ditos fai tantas décadas, aínda precisan ser repetidos ata a saciedade. Malia que non é un libro lixeiro é unha obra que motiva a conciencia activista e reconforta no illamento ideolóxico no que a minoritaria visión anticapitalista ás veces nos deixa.

  • Os trasnos e os activistas mitolóxicos arredor do mundo

    Os trasnos e os activistas mitolóxicos arredor do mundo

    Na illa de Okinawa (Xapón) chámanlle Kijimuna, ten o aspecto dunha crianza de tres anos e leva o cabelo de cor vermella intensa. Na península do Labrador (Canadá) os Innu falan de Kuekuatsheu, un pequeno mamífero carnívoro que se asemella a un osiño con mal xenio e musculoso. No norte da penínusla ibérica, puxémoslle o nome de trasno, trasgo ou tragu a unha criatura humanoide de cor verdosa ou amarronada con orellas puntiagudas que acostuma a facer picardías.

    Cada cultura ten o seu personaxe que representa a necesidade dun caos controlado que mostre unha perspectiva diferente e así abra novas vías de pensamento e reflexión. Os gregos tiñan aos sátiros e os romanos aos faunos, ambos cun corpo que era metade humano e metade cabra. Os celtas irlandeses botan da man das fadas (sidhe) para exemplificar a eses seres divertidos e caprichosos capaces de outorgar bendicións ou causar desgracias. E na espiritualidade Yoruba dáselle o nome de Eshu, entre outros, a un importante mensaxeiro da divinidade que resulta imprevisible que se mostra áxil e disposto a ser retado.

    Traviesos, erráticos, divertidos, inesperados, caprichosos, temperamentais.... Coa capacidade de resolverlle grandes dificultades ao humano ou de poñerlles complexos atrancos. Xenerosos e vingativos. 

    Non importa que cultura antiga estude que acabo atopando un personaxe con estas características. De feito, non só todas elas lle deixan un oco na súa mitoloxía e espiritualidade, senón que se lles presta unha atención especial.

    Estes seres son, con frecuencia, os protagonistas de historias contadas con obxectivos educativos. Non son historias sinxelas, prestan unha base para a reflexión. Estes bromistas simbolizan a capacidade de adaptabilidade e supervivencia do ser humano, a miúdo empregando a intelixencia e o humor para navegar e desafiar as normas sociais.

    Teñen tamén un marcado sentido da xustiza con principios moi asentados que defenden con bravura. Se os límites do que protexen son transgredidos, non dubidan en reaccionar con ímpeto e ferocidade ata que se restablece o equilibrio.

    Non se asemella todo iso ao activismo?

    É ben sabido que a nosa sociedade actual mora lonxe da espiritualidade como se esta fose unha debilidade, e non un complemento, para o pensamento científico. Os gobernos e autoridades están castigando e perseguindo a activistas que ousan desafiar as normas para denunciar causas tan xustas como a climática ou a palestina. Apoiando esa contrariedade o groso da poboación cuestiona os métodos do activismo, que si estragar un cadro do Museo do Prado é un acto inadmisible, que si deter un acto deportivo como a volta ciclista é problemático…Todos eles actos pacíficos pois afástanse da revolución tradicional que se mal non lembro era armada. E mentres tanto, os desastres naturais repítense e os mortos en Gaza aumentan porque antepoñemos un obxecto artístico ou un entretemento televisivo á vida de miles de millóns de persoas.

    Segundo as culturas antigas, os límites dos dereitos humanos universais non poderían ser atravesados sen que os temperamentais bromistas fixesen algo ao respecto. A sabedoría parece dicirnos que a rebelión feita con gusto e alegría, é o mellor camiño para defender os lindes da humanidade, da empatía, da sensibilidade. No canto de encadear a dúas activistas por emporcar un cadro, ou a un cantos rapaces por entorpecer unha carreira, podemos culpar aos trasnos pois sendo protectores da natureza ao seu particular estilo, non cabe dúbida de que terían moito que dicir.

    Reaccións do Fediverso
  • Galicia: o territorio que se vende barato e se paga caro

    Galicia: o territorio que se vende barato e se paga caro

    Vivimos nunha terra fermosa chea de recursos que nos alimentan e nos gorecen, que permiten e fomentan a vida. Todos son importante e necesarios e todos están sendo mal xestionados. Neste artigo non quero buscar culpables, aínda que se me ocorran moitos nomes. Tampouco desexo facer mal sangue ou xerar frustración. Gustaríame que estas liñas sirvan para espertar conciencias individuais que constrúan en colectivo unha cultura do territorio, semente para unha transformación do mesmo, cara a sustentabilidade e o coidado do planeta.

    Os catro elementos da vida e da natureza

    A táboa periódica describe máis de cen elementos coas súas características. A química conseguiu converter en matemáticas a composición do noso ambiente facilitando o cálculo e análise de calquera partícula que nos rodea. E aínda así, abondan os mesmos catro elementos de sempre para ensinar as leccións máis importantes.

    Un avión aparcado ao atardecer

    AIRE

    Dende que a humanidade camiña sobre a Terra, do aire sacamos osíxeno que nos permite respirar e converter en enerxía aquilo que comemos. Hoxe en día, se sopran os ventos adecuados, tamén nos pode proporcionar electricidade.

    Mais o aire chega a miúdo cargado de dióxido de carbono e outros químicos que non lle deixan aos nosos pulmóns sentiren unha vida digna creando enfermos crónicos que nin se recoñecen socialmente nin se lles apoia. Os eólicos, eses xigantes que prometen un futuro “verde”, aparecen sen planificación ningunha, nin para buscar o lugar axeitado onde asentarse nin para ter en conta o seu desmantelamento unha vez caduquen algúns dos seus compoñentes convertendo a posibilidade dunha enerxía limpa nun novo negocio baseado no abuso de recursos e no acúmulo de desperdicios.

    O aire pasou de ser a fonte da nosa respiración a converterse no vertedeiro da industria ou nun recurso que vender a bo prezo mentres que os habitantes de Galicia e a maioría do mundo en xeral, se ven obrigados a pagar un alto prezo que se cobra na súa saúde e no seu ben estar ambiental.

    Ponte Maceira, unha ponte medieval. Nesta foto vense dous arcos. Por debaixo hai vexetación e as augas do río Tambre

    AUGA

    Se hai un elemento que confiemos como indicador de vida, ese é a auga. A auga como molécula sinxela necesaria para formar outras máis complexas. A auga que regula as temperaturas e humidece o ambiente. A sustancia que permite o transporte de nutrientes a través do corpo e polo aire, duns a outros. Dous litros de auga ao día, din as recomendacións, xa sexa bebida ou consumida en alimentos.

    O esteiro, o regato, a fervenza… A poza, a lagoa, a fonte… Os ríos, a ría, o mar… Son a base do traballo de milleiros posta en risco polo beneficio dunhas poucas empresas que non asumen responsabilidade. En auga limpa mídese a supervivencia do ser humano e de calquera outra especie de tantas das que dependemos. A defensa da auga non é máis que autodefensa.

    Unha mina abandoada. Na parte superior vense algúns eucaliptos, no fondo a auga comezouse a acumular tal que unha lagoa

    TERRA

    Po. Pedras. Raíces, sementes, fungos, bacterias, insectos, miñocas, toupas, ratiños… Leituga, tomate, trigo. A vaca que pace, o año que mama, o cabalo que trota. A terra é a orixe de toda a vida, desa vida que xurde coa axuda da auga e do aire, limpos, por suposto. E seguimos a identificala con sucidade, coma se a porcelana non viñese do barro.

    O solo está intoxicado, do mesmo xeito que os nosos corpos rezuman contaminación, o chan sofre desertización. Profanamos a terra con minas innecesarias para obter minerais como o litio que acumulamos en vertedeiros por pura lacazanearía de non reciclalos, porque seica resulta pouco lucrativo comparado con explotar fincas desvalorizadas pola ignorancia dos seus propietarios.

    A terra segue esperando a que miremos para ela e vexamos máis alá dos nosos fociños pois ela desexa mostrarnos a beleza do subsolo. A vida que se agocha baixo os nosos pés e que tamén forma parte da totalidade do noso fogar.

    Un incendio. O ceo con nubes pero bastante despexado vese cuberto na parte dereita por unha fumareda contra a cal se reflexa a luz vermella do lume. Máis escuras vense a ssombras das montañas e das árbores que están máis preto da cámara

    LUME

    O que nos quenta e nos proporciona conforto. Transforma unha cociña nun lar, unha casa nun fogar. Con el, comezamos a cociñar e seguimos facéndoo. Alimentámonos e desenvolvímonos como especie adquirindo capacidades que nos permitiron adaptarnos. E agora, debemos temelo, porque o lume que nos quentaba hoxe escapa ao noso control e provoca incendios debastadores.

    O manexo dos montes está baseado nun modelo de monocultivo que está probado como a causa principal dos incendios debido á imposibilidade de limpeza forestal necesaria para o mantemento do sotobosque, ou simplemente pola desaparición de ambientes húmidos que frearían o avance das lapas.

    Fitamos mirando para o lume fascinados como cando eramos cativos, atemorizados polas consecuencias que o seguen, e volvemos facelo cada ano a pesar de que a solución só precisa ser aplicada.

    Os cálculos dun mal negocio

    Hai quen vende o seu terreo ou a súa alma ao primeiro que lle dea unhas moedas poñendo a súa propia subsistencia e a dos seus veciños en perigo. Hipotecan o futuro de aqueles aos que chaman “lacazáns” para logo nin sequera facer un bo negocio. Buscan o carto fácil porque non aprecian o valor do seu territorio. Non saben que o seu pequeno monte, o cal para eles só significan uns miles de euros de eucalipto pasados quince anos, é moito máis importante, é a posibilidade dun aire limpo que respirar, é auga que se depura de forma natural, son animais que pechan o ciclo de vida, en definitiva, o seu sustento.

    No fondo, sobre unha mesa, unha pantalla con gráficos de barras. Sobre a mesa hai papeis con gráficos tamén e unha calculadora. Unha man indica cara a calculadora como mostrándoa que está alí
    Photo by Jakub Żerdzicki on Unsplash

    Milleiros de persoas carecen de acceso á terra por falta de recursos económicos ou por outras cuestións políticas, mentres que uns necios deciden vender os seus terreos a empresarios que xa posúen medio planeta. Se o territorio non vale nada porque o están a mercar a moreas aínda cando non teñen un uso específico para el?

    Se cremos que se deben poñer eólicos porque a transición ecosocial é necesaria, temos que asegurarnos de que se fai tendo en conta as persoas e á biosfera. Doutro xeito, nin é eco, nin é social.

    Se pensamos que a industria é necesaria para o progreso do noso país, temos que preocuparnos de que sexa beneficiosa para a poboación máis vulnerable. Doutro xeito, só progresan os que xa teñen de máis.

    Se pensamos que o manexo de minerais raros é un bo negocio, temos que procurar que o seu beneficio económico non supoña unha fonte de contaminación innecesaria. Doutro xeito, só nos están a roubar para logo cubrirnos de lixo.

    Regalarllo todo a uns cantos obsesos de poder non é a forma de mellorar. A non ser que sexas tan inxenuo como para pensar que unha vez obteñan todo o poder sobre o territorio van a ser benévolos coas formiguiñas que vivimos nel.

    Precisamos daquela construír unha cultura do territorio que terme de que os catro elementos da natureza fiquen en constante equilibrio e permitan así o adecuado desenvolvemento da vida, no planeta e en Galicia.

    Reaccións do Fediverso
  • En Palestina está o futuro do teu fogar, a túa familia e a túa vida.

    En Palestina está o futuro do teu fogar, a túa familia e a túa vida.

    O cambio climático é un síntoma da enfermidade de avaricia máis coñecida como síndrome capitalista, o xenocidio do pobo palestino non é máis que outro.

    Todos estamos coa causa, escóitase dicir á maioría que fica en silencio, as guerras non gustan a ninguén, como si se tratase dun suceso alleo a nós, como si non nos afectase directamente. O xenocidio do pobo palestino non é unha atrocidade de ocorre a miles de quilómetros, é algo que se desenvolve a diario nas nosas vidas. Trátase dun sistema socioeconómico que se sustenta na violencia indiscriminada e na explotación máis eficiente. Un capital que para sobrevivir ao fin do sistema que o xustifica precisa da guerra como o ser vivo da auga.

    Recentemente, Netanyahu fixo alarde dun delirio enmascarado de sentimento relixioso que ameaza ao pobo de Israel coa súa autodestrucción en base a unha esperanza pouco realista de que un salvador mitolóxico (o mesías) o veña a salvar. Como argumento para un filme de Marvel está moi ben, no entanto, á hora de dirixir un país resulta unha loucura.

    O estado zionista de Israel busca a loita definitiva contra o mundo enteiro a través do sacrificio humano de nenos palestinos. Incapaz de vencer a vontade dun pobo que resiste aínda nas condicións máis precarias, Netanyahu decidiu empregar a desesperación como estratexia de guerra. Pouco a pouco a súa corrupción política foise desvelando e non só o seu posto como presidente perigaba, tamén a súa liberdade, polo que se viu entre acorralado. Tal como conta o relato do xeneral chinés, cando viu que o combate chegaba ao seu fin e a derrota era inminente levou ao seu batallón, neste caso a un país enteiro, ata as beiras dun río, o río da decencia humana. Ese día foi no que tras crear e incentivar a organización de Hamas, decidiu empregala como chío expiatorio para inicial un xenocidio. Á beira da indecencia onde se desprezan os dereitos humanos, ignorantes da posibilidade de se rendiren, os seus soldados e cidadáns israelís atopáronse cunha encrucillada, a crueldade xa comezara e eles non eran nin conscientes de que as súas mans estaban cheas de sangue.

    Cando estas a piques de perder unha batalla como é o caso da carreira política de Netanyahu, podes renderte e aceptar a túa derrota ou podes guiar aos teus soldados ata colocalos entre a espada e a parede para que decidan loitar ata a morte. Nunha das últimas enquisas deuse a coñecer que o 47% dos israelís están de acordo con exterminar aos seus inimigos, actitude que lembra moito ao caso do guerreiro que pelexa pola súa propia vida. Os israelís non loitan pola súa propia vida mais si por defender a súa identidade, o seu ego. Durante anos permitiron o asasinato de seres humanos, e en particular, de crianzas, afundíndose na miseria espiritual e emporcallando a súa moral. Chegados a este momento, recoñecer o xenocidio do cal son partícipes xa sexa por intervención directa como por neglixencia é incriblemente doloroso, que lles queda, pois, mais que prestarse voluntarios a colaborar no delirio relixioso do seu ditador. As crenzas relixiosas sen autocrítica converte ao ser humano en presas de psicópatas na procura de servos descerebrados. Así que, si, os turistas israelís que este verán xeraron alborotos por todo o mundo probablemente non crean que matar nenos está ben, o máis seguro é que non queiran recoñecer que é iso o que co seu silencio levan tanto tempo facendo.

    Porén, a hipocrisía non se limita ao pobo israelí, o mundo enteiro, aferrándose ao capitalismo, un sistema económico inherentemente antidemocrático, non fai máis que lexitimar o que ocorre en Palestina. Este xenocidio, xunto con outras moitas guerras que houbo e aínda hai como a de Xemen ou Sudán, trátase dunha representación relixiosa do aceleracionismo , esa corrente de pensamento promovida polos capitalistas que non só se negan a deter a explotación que produce o crecemento económico infinito senón que apostan por pisar o acelerador e xerar unha situación aínda máis nefasta mentres confían en que o desenvolvemento da intelixencia artificial resulte nunha singularidade que nos salve a todos. Outro mesías que, si ben este non está vivo nin ten corpo de carne e óso, si consume enerxía e precisa de recursos como metais e minerais de terras raras para existir; é dicir, unha idea co mesmo grado de delirio tendo en conta o contexto da crise climática.

    O xenocidio do pobo palestino une ao pobo israelí que ansía atraer a un mesías que os salve de confrontar a realidade. O cidadán que apoiou o sistema capitalista como xerador de prosperidade e observa como as novas xeracións se vén privadas do básico e só esperan máis precariedade, teme recoñecer a súa equivocación e busca crear ese mesías soñado co impulso tecnolóxico que o capital considera conveniente impulsar. E que pasa cos resto? Cos que espertamos do soño, cos que saímos do delirio e desexamos avistar a realidade que nos alberga co fin de responsabilizarnos e crear un futuro mellor? Que podemos facer?

    Grafitti do "Camiño á Paz" feito sobre o muro de Netiv HaAsara preto do boder con Gaza. Unha pomba branca sobrevoa a mensaxe escrita en inglés "Path to Peace" que tamén aparece en hebreo e árabe.

    Os movementos sociais do pasado foron tradicionalmente acompañados de violencia. Para moita xente a revolución semella ir sempre acompañada do adxectivo “armada” pois a protesta pacífica non se lles presenta suficiente. Non se lles pode culpar sendo que incluso nos países máis democráticos do mundo vemos como o noso voto non cambia en demasía as dinámicas estruturais da sociedade. Non por iso debemos abandonar a protesta e manternos afastados da violencia, a única maneira de facerlle fronte á crueldade é mantendo a coherencia entre o noso discurso e as nosas accións.

    Se optamos pois polo camiño da paz, as regras non foron escritas. É un proceder que precisa ser inventado, os seus métodos chegan ata onde chegan porque non foron aínda desenvoltos. Insisto, non por iso debemos desistir, pois o existe o camiño incluso cando nós descoñecemos a ruta. Por sorte temos compás, fío e agulla. Miramos ao norte que é a procura dun mundo baseado na paz e fiamos redes sobre as que poidan caer aqueles que o sistema deixa caer entre as gretas. Resistimos a tentación de converternos en servos da rabia e a avaricia. Dedicamos tempo a imaxinar a alternativa, a falar dela cando lidamos cos que desesperan para que eles tampouco caian nas trampas do ego. E seguimos protestando pacificamente cada día que temos a oportunidade de facelo, sempre opoñéndonos ao xenocidio do pobo palestino sen favorecer o delirio de guerra relixiosa dos seus asasinos.

    Pero non abonda con iso, non chega con alzar pancartas ou escribir artigos de blog. Non abonda con saber que o sistema debe cambiar, non chega con desexar o cambio, o cambio hai que propicialo. Por sorte, vivimos inmersos no capitalismo, e do mesmo xeito que nos ten agarrados, tamén depende de nós. O capital depende da nosa forza de traballo, do noso consumo, da nosa cooperación. O capital ten máis que perder do que realmente cremos nós. A bolsa baséase nas nosas crenzas, no momento que deixamos de crer nas súas compañías, estas deixan de existir en cuestión de días. Se deixamos de consumir os seus procesados envelenados, estes deixarán de ser producidos. E sobre todo, no momento que deixamos de traballar para eles, o seu capital podrece.

    O traballo é a fonte de riqueza do ser humano, non porque se venda aos capitalistas, senón porque con el moldeamos a realidade material pero tamén a inmaterial. Non podemos continuar ignorando o poder que si temos para deixarnos fascinar polo poder que o 1% da poboación acumulou a costa de nós lles fiar o noso tempo de vida. Ser intolerantes co capital mal invertido é urxente pois trátase da plusvalía que fai uns séculos o ser humano soñaba con inverter nun futuro máis igualitario e sostible que nos permitise desfrutar máis das nosas vidas.

    Se temos a posibilidade de traballar menos para o capital e decidimos pola contra inverter esa forza de traballo en construír redes e en transformar a cultura da Terra, temos daquela un poder de acción enorme, temos a capacidade de cambiar as cousas.

    Deixar de traballar para o capital maniféstase de moitas formas. Modificar o noso consumo para consumir menos e mellor redirixe o fluxo de diñeiro cara proxectos transformadores e alimenta a procreación doutros similares. Boicotear a grandes emprezas é crucial. Escoller o emprego segundo a pegada que deixa na sociedade e non o estatus social ou económico que a un lle proporciona forza ao capital a apostar por inversións aliñadas cun futuro igualitario e sostible. Rexeitar empregos que ofrecen grandes cantidades de diñeiro por levar a cabo proxectos nocivos é crucial. Ser valente á hora de tomar este tipo de decisións ten moita máis significancia da que se lle está a dar. Unha soa pinga de auga non molla, iso é certo, pero non podemos esquecer que a goteira que nos inundou o faiado estaba feita de moitas pingas de auga individuais que persistiron en facer uso da mesma forza de gravidade da que todos desfrutamos. Insistir no punto débil do capital, e por ende do financiamento de Israel como estado xenocida, é crucial.

    Reaccións do Fediverso
  • Tecnodiversidade: a miña panadería que sexa local, e os meus servizos dixitais, tamén

    Tecnodiversidade: a miña panadería que sexa local, e os meus servizos dixitais, tamén

    Este fin de semana baixei á vila para ir a unha manifestación en apoio a Palestina. Eramos os mesmos de sempre pero tivo un bo efecto xa que, como estamos na costa e o verán se inaugurou, as rúas comezan a encherse con turistas, quen non tiveron outra que escoitar as nosas consignas.

    Non todo o mundo pode ir ás manifestacións ou mesmo non o considera como un método útil para levar a cabo o cambio social desexado. Por iso hoxe propoño outro método de presionar aos grandes poderes sen necesidade sequera de saír da casa: a tecnodiversidade.

    Moitos dos turistas que nos tiveron que “soportar” amontoábanse en fileiras na porta de varias panaderías coñecidas pola súa habilidade artesanal, unha imaxe que se repite tódolos anos e nalgunhas cidades, incluso todos os fines de semana. Cando mercamos pan, resúltanos de maior valor se coñecemos á persoa que o amasou e o coceu. Ver as mans que tocaron o noso alimento, danos confianza. No mundo tecnolóxico, aínda que a miúdo semella alleo á vida cotiá, tamén se pode facer o mesmo. De feito, xa existe, é unha realidade que xurde en recunchos concienciados pero que podería ser levado ao mainstream.

    A variedade no cultivo de artes e artesanías sempre foi para unha comunidade a mellor forma de acadar unha maior fortaleza pois ante un aumento das posibilidades tamén se dá un aumento das solucións. Na actualidade non cabe dúbida de que a biodiversidade é o principal indicador de saúde, tanto territorial como ecolóxica como cultural. Daquela, é sensato pensar que un modelo similar pode fortalecer a tecnoloxía, entendéndoa como un sistema plural cunha entidade única na súa relación co resto do ecosistema planetario.

    Co fin de explicar o concepto de tecnodiversidade, Yuk Hui, filósofo e enxeñeiro informático chino, fala dunha ecoloxía das máquinas que permita unha coexistencia respectuosa entre natureza e tecnoloxía. Trátase de buscar o xeito de integrar os avances tecnolóxicos dentro da lóxica da natureza para que esta non se vexa prexudicada cada vez que ao ser humano se lle ocorre unha innovación. Consiste en aplicar coñecementos éticos e biolóxicos ao aproveitamento de recursos naturais, precisamente para debuxar a liña que limita ese aproveitamento e unha devastadora explotación que nos está deixando sen eles.

    O método pasa por aumentar a variedade de tecnoloxía pero tamén a variedade de provedores e fontes de servizos dixitais. Do mesmo xeito que para a mellora da biodiversidade defenderíamos a produción de alimento local e a pequena escala, coa tecnoloxía debemos facer o mesmo. Esta práctica non só diversifica o poder que adquiren as empresas responsables senón que incrementa o número de perspectivas e fomenta que ideas realmente revolucionarias teñan cabida. Nun contexto homoxeneizado e monopolizado non é posible posto que os filtros impostos polos estamentos máis altos da xerarquización son estreitos o cal constrinxe a creatividade das innovacións. Pode soar irónico cando vivimos nun mundo acelerado que impulsa a produción de innovacións a calquera custo material, humano ou animal (sempre ao menor custo económico, por suposto). Porén falamos dun aceleramento mal dirixido que premia unicamente a rapidez e non presta atención aos resultados das súas innovacións, as cales pecan con frecuencia de non responder a necesidade ningunha e, en efecto, de ser prexudiciais para a maioría dos seres vivos.

    A filosofía da tecnodiversidade busca xerar unha nova cultura da innovación onde haxa espazo para que a vida, humana e non-humana, se poida desenvolver en saúde mentres que a tecnoloxía sexa máis un acompañante que un mecanismo de dominación. A última iniciativa que descubrín e que comparte esta visión, aínda que non o expresen deste xeito, é a asturiana Nuberu Dixital , unha cooperativa sen ánimo de lucro que ofrece servizos dixitais baseados en código aberto. Non se pode falar de tecnodiversidade, sen mencionar o Fediverso e a infinidade de instancias que nel se conectan. Tamén podemos falar de proxectos de índole máis física, como poden ser as tendas de reparación de electrónica que aínda resisten e apoian aos consumidores desencantados co sistema, ou as comunidades enerxéticas que aparecen, cada vez con maior frecuencia, grazas ao acompañamento de cooperativas como Nosa Enerxía.

    Evidentemente, fica unha opción máis: cocer o pan na casa. Quen non goza dun domingo de inverno xogando coa masa, deixando que as crianzas colaboren no proceso e desfrutando dos froitos dun esforzo colectivo? Por que non coller ese vello teléfono móbil e cambiarlle a pantalla? Por que non darlle unha man de pintura a ese moble vello? Nós tamén podemos ser axentes da tecnodiversidade ao tempo que transmitimos unha nova cultura ás xeracións que nos substituirán.

    Reaccións do Fediverso
  • Non vos desesperedes, é só a adolescencia da humanidade

    Non vos desesperedes, é só a adolescencia da humanidade

    Como, con tanto coñecemento acumulado, nos comportamos tan salvaxemente?

    Se consideramos toda a humanidade como a un único ser vivo e comparamos as épocas históricas coas etapas de vida dun humano, atopamos suficientes similitudes coa adolescencia.

    Estamos nun momento histórico no que, no seu conxunto, a sociedade posúe abundante coñecemento sobre unha infinidade de disciplinas, humanísticas ou científicas. Semella que sabemos todo o que hai que saber para solucionar os nosos problemas, sexan climáticos como sociais, porén somos incapaces de poñelos en práctica. Centrámonos noutras cousas que en lugar de axudarnos a medrar como ser vivo, alimentan o ego desa idea de “Humanos Vs Natureza”. Deste xeito é que, dende fóra, dende o espazo exterior, parecemos adolescentes en plena crise existencial devecendo por evolucionar e frustrados por non conseguilo.

    A lactancia pasámola na prehistoria. Acubillados en covas, comendo o que a natureza nos daba e durmindo o resto do tempo. Experimentamos o contacto con outras especies e empezamos a diferenciar entre as que nos sentan ben e as que non. Eramos bebés que choran cando algo lles molesta e rin cando algo lles presta.

    Pouco a pouco, fomos aprendendo a xogar. Primeiro co lume, como os cativos que, atraídos pola beleza das lapas, se achegan á cociña de leña da avoa e asumen as consecuencias de ignorar o perigo das altas temperaturas. Tamén empregamos pedras para interactuar con esa natureza que xa deixaba de ser tan descoñecida e, incluso, nos atreviamos a dar os nosos primeiros pasos como seres independentes iniciándonos na agricultura.

    Podemos comparala, pola gran carga impulsora que para nós foi a agricultura, coa liberdade que lle dá a unha crianza ser capaz de desprazarse sen axuda dos seus coidadores. É un cambio de paradigma, tanto, que ata podemos ir á escola. E iso fixo o ser humano, púxose a traballar e a inventar maneiras de xogar máis e mellor. Aprendeu.

    Comezamos a moldear o barro e posteriormente fedellamos co bronce, co ferro e outros metais. Desfrutamos construíndo e enchendo o noso entorno con louzas e trebellos, tal que fosen plastilina e bloques de Lego. Exercitamos a nosa creatividade e cada vez fomos construíndo cousas máis grandes. A infinidade do mundo era o noso límite.

    Exploramos a terra e o mar. Chegamos a todas as esquinas do planeta e deixamos a nosa pegada. Investigamos o que alí había e pensamos en formas de empregalo para os noso proxectos creativos. Apareceu a escritura impulsando esa acumulación de coñecemento e dándonos a posibilidade de transmitir as nosas vivencias a un público moi futuro.

    Recursos naturais, materiais escolares. 
    Aventuras de exploradores, traballos de clase e exames. 

    Fomos aprendendo, “dominando a materia da natureza”. E agora chegamos como adolescentes aos últimos cursos do instituto, xusto cando podemos demostrar o intelixente que somos, pero sentimos que algo está a cambiar, serán as hormonas, se cadra o clima. Non nos sentimos capaces de enfrontarnos ás tarefas que nos son encomendadas. A nosa mente perde a atención de forma constante, será a puberdade ou será a electrónica a que inundou as nosas vidas. Non queremos escoller. Só nos culpamos.

    O ser humano vive unha crise existencial.

    Ao igual que na adolescencia as crianzas se desilusionan dos pais ao descubrir que non o saben todo, a humanidade cría que o mundo era infinito e agora atópase con que ten límites. A nai natureza pode dar ata onde chega, o pai pode protexernos ata que nos vemos ante perigos para el descoñecidos.

    Na historia do ser humano estase a escribir un capítulo de gran transformación. Non porque os avances tecnolóxicos nos vaian mostrar unha sen fin de posibilidades, senón porque estamos a replantexarnos o que significa ser parte deste planeta. Cal é o noso lugar no conxunto da vida?

    A adolescencia é dura, pero pásase. A crise climática é de gran relevancia, importa o que fagamos para superala. Os conflictos locais e internacionais non son simples “cousas de rapaces”, hai que interceder e deter as guerras antes de que sexan xenocidios. Ao igual que no caso do individuo adolescente, para superar esta crise existencial humana, o prioritario é aprender a regular as emocións, sandar a conexións e dialogar sobre que límites merecen ser explorados e cales deben ser respectados.

    A adolescencia da humanidade é unha etapa complicada, mais pode superarse. 

    A intelixencia e a sabedoría son cousas moi distintas. Que a humanidade sexa a representación do animal máis listo non significa que sexa o máis sabio. Acadamos o cumio do coñecemento, e semella estamos nesa montaña da ignorancia descrita polo efecto Dunning-Kruger. Non é algo malo en absoluto, trátase dun paso máis que precisamos dar para poder adquirir a sabedoría que a humanidade pode acadar.

    Unha vez superemos este tropezo experimentaremos a modestia coa que debemos ser parte da natureza e poderemos ir comprendendo pouco a pouco todas esas preguntas de gran calado que agora ata nos asusta propoñer. O obxectivo da nosa especie deixará de ser ese de sermos os máis fortes e poderosos para ser ese de formar parte de algo máis importante que nós mesmos.

  • De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    De súpeto, o ruído enférmame. Como facía eu antes?

    Eu tamén saín de festa. Fun a discotecas e movinme entre aglomeracións. Eu tamén estiven en concertos e locais nos que falar era todo un reto. Agora, pola contra, resúltame inimaxinable meterme neses ambientes. Resúltame pouco desexable. Resúltame incrible que algún día o fixera.

    Como facía eu antes para facer tantas cousas tan estimulantes? Estoutro día estiven falando cunha amiga que se facía a mesma pregunta. Semella que non é cousa dunha soa persoa, que somos moitas as que nos cuestionamos que andabamos a facer ata agora. A primeira vista non queda claro se é que eramos sempre estes seres hipersensibles ou é algo recente. Nácese con sensibilidade ou é algo que se desenvolve ao longo da vida? Unha cousa non ten por que excluír a outra, mais coñecer “o noso propio proceso de creación” pode ser moi beneficioso.

    Como facía eu antes para soportalo? Lembro sentirme anestesiada e incapaz de reaccionar ao cruzar polo medio da xente. Algunha amiga ou parella precisaba darme a man para eu poder avanzar. A miúdo buscaba escusas para fuxir do barullo. Lembro botar man do alcohol para poder aguantar o ritmo, para apagar o ruxir do meu cerebro. Incluso, lembro ter resaca na mañá seguinte aos días nos que non bebía. Este último detalle sempre me xerou confusión ata que descubrín que o que tiña non era resaca senón unha sobrecarga sensorial de libro.

    Somos nós ou é a sociedade a que non pon un limite razoable? Os paxaros afástanse dos ruídos altos. Os animais salvaxes esperan á tranquilidade da noite para introducirse na zonas urbanas. A natureza polo xeral é silenciosa.

    Paréceme curioso que o que nos molesta aos neurodiverxentes descríbese facilmente como contaminación ambiental producida polo humano. Ruídos de motores e aglomeracións, luces brillantes, o cheiro de químicos… Somos canarios e o planeta unha mina. Non é que todo elo non afecte aos neurotípicos, simplemente non o notan. Aínda. Algún día, o ser humano mirará cara atrás e farase a mesma pregunta: Como facía eu antes?

    Mentres tanto, “aos rariños, aos especiais, aos sensibles” tócanos esforzarnos ata quedarnos sen enerxía para encaixar as nosas vidas nun mundo que ten moi pouco respecto polas nosas necesidades. Non o facemos precisamente polo cómodo que é atravesar o mundo con altofalantes, auriculares e tapóns nos oídos; e tampouco por modas, como algúns lles gusta dicir. Facémolo porque desexamos formar parte da sociedade, porque precisamos cubrir os nosos gastos, porque estamos cansos de ser xulgados, porque queremos ser independentes, porque queremos movernos con liberdade… E porque moi poucas veces se nos facilita o camiño.

    Reaccións do Fediverso